^DeAndereKrant

Een commissie van de Franse senaat bracht op 17 maart een schokkend rapport uit dat voor opschudding zorgt in Frankrijk. Naar aanleiding van een artikel in het tijdschrift ­Politico, over hoe onder Macron grote internationale ­consultancies de Franse overheid voor een groot deel hebben overgenomen, ­stelde het Franse parlement een ­onderzoek in dat vier maanden ­duurde. Uit het rapport blijkt dat de ­overheid alleen al in 2021 meer dan 1 miljard euro aan adviesbureaus ­spendeerde. Deze inschatting is laag, want de commissie kon slechts 10 ­procent van de ­publieke financiën ­natrekken. De Franse overheid blijkt in hoge mate afhankelijk te zijn van ­adviesbureaus. Het inhuren van extern advies is een trend die niet begon bij de regering Macron, maar die tijdens zijn bewind wel in een stroomversnelling kwam. De ­inzet van adviesbureaus verdubbelde ­tijdens zijn presidentsperiode.

Het Amerikaanse ­adviesbureau McKinsey werd veruit het meest ­ingehuurd en verdiende in 2021 ongeveer 250.000 euro per ­werkweek. De medewerking tijdens het senaats­onderzoek verliep stroef, een vragenlijst van de senaat kwam onvolledig retour. Er werd slechts informatie over drie jaar aangeleverd, ­terwijl de ­onderzoekscommissie om tien jaar vroeg. Daar komt bij dat de ­directeur Public Sector van de de Franse tak van ­McKinsey, Karim ­Tadjeddine, misschien ­meineed heeft gepleegd toen hij ­verklaarde dat zijn bedrijf belasting ­betaalde in Frankrijk. Volgens de ­bevindingen van de ­senaatscommissie heeft McKinsey de afgelopen tien jaar geen belasting betaald in ­Frankrijk. Het Franse kantoor is ­officieel ­gevestigd in de Amerikaanse ­belastinghaven Delaware, en ­kosten worden ­maximaal van inkomsten ­afgetrokken zodat de winst erg laag is.

Onder de hashtag #McKinseyGate is nu een publieke discussie ontstaan in Frankrijk over de ­invloed van adviesbureaus op het overheidsbeleid en de ­wenselijkheid daarvan. ­Macron stelt dat de ­omstandigheden in het afgelopen jaar ­dermate ­uitzonderlijk waren, dat het de uitgaven zou legi­timeren. Volgens ­McKinsey zelf ­ondersteunen zij slechts ­ambtenaren bij de uitvoering van hun taken, maar spelen ze geen rol in de ­besluitvorming. ­Parlementariër en rapporteur van de commissie Eliane Assassi ziet dat anders: “Het inschakelen van adviesbureaus is misschien wel de reflex geworden van een staat die soms het gevoel geeft niet meer te weten hoe het moet”, en het senaatsrapport acht “de invloed van adviesbureaus op besluitvorming bewezen”.

Waar echter minder oog voor is, is dat de relatie tussen McKinsey en Macron al heel lang veel inniger is dan de meeste mensen beseffen. Dit blijkt uit een uitgebreid artikel McKinseyGate: France’s shadow government and the rise of the corporate state’, van Freddie Ponton in de online publicatie 21st Century Wire. Ponton legt op overtuigende wijze de netwerken rondom Macron bloot. De relatie tussen Macron en McKinsey blijkt tot 2007 te zijn terug te voeren. In dat jaar werd Macron lid van de ‘commissie-Attali’, waarin de mogelijkheden voor economische hervorming werden verkend. Voorzitter Jacques Attali is een centraal figuur in de Franse politiek. De meeste bekendheid verwerft hij als rechterhand van de president François Mitterrand. Hij laat zich openlijk sympathiek uit over eugenetica en is voorstander van een geglobaliseerde wereld in lijn met de visie van het World Economic Forum (WEF). Tijdens een bijeenkomst van de commissie-Attali werd de toen 27-jarige Macron voorgesteld aan het toenmalig hoofd van de Franse tak van McKinsey. Ook aanwezig was Éric Labaye, senior Partner bij McKinsey, met wie Macron later veel zou samenwerken, en Macrons rechterhand – niemand minder dan de eerdergenoemde Tadjeddine. In 2016 waren Macron en Tadjeddine prominente leden van het bestuur van de technocratische denktenk En Temps Réel. In datzelfde jaar wordt de ­politieke partij van Macron, Le Republique En Marche, als vanuit het niets opgericht. McKinsey is hier nauw bij betrokken: het partij­programma werd gratis geschreven door twintig McKinsey werknemers, en medewerkers van McKinsey ­ondersteunden de oprichting door het organiseren van ‘fundraisers’ en diners in London, Parijs en Brussel. Tijdens de verkiezingscampagne werden werkgroepen opgezet met ten minste twintig McKinsey ­medewerkers, die voorstellen schrijven voor economische verandering. In het huidige kabinet van Macron zitten meerdere oud-McKinsey ­medewerkers – om ze allemaal te bespreken valt buiten het bestek van dit artikel, maar in het oog ­springend zijn ­bijvoorbeeld ­Mathieu Maucourt, die ­verantwoordelijk is voor het ­programma ‘­digitale staat’, en de algemeen ­manager van En Marche, Paul Midy.

Ponton vraagt zich dan ook af: “Was het Macron die voor McKinsey koos, of was het andersom?”