^DeAndereKrant

Dat blijkt uit een analyse van overheidsdocumenten door onderzoekers Cees van den Bos en anderen die onder meer samenwerken met actiegroep Viruswaarheid. De documenten zijn door het ministerie van VWS vrijgegeven na verzoeken op basis van de Wet openbaarheid bestuur (Wob).

Uit de documenten blijkt dat een belangrijk deel van de ic-capaciteit onbenut is gebleven tijdens de corona­crisis, ook tijdens de eerste golf. In de media werd veelvuldig gemeld dat Nederland 1150 ic-bedden zou hebben, maar dit blijkt niet te kloppen. Ziekenhuizen maken gebruik van een ‘harmonicamodel’ waardoor het aantal bedden variabel is, zo tonen de onderzoekers, die bij hun analyse ook gebruik maken van openbare data van onder meer CBS, NICE (Nationale Intensive Care Evaluatie) en LCPS (Landelijk Coördinatiecentrum Patiëntenspreiding). In de praktijk bleken er rond de 1800 ic-bedden beschikbaar te zijn en was er zelfs capaciteit én personeel voor een piekbelasting van 2400 bedden. De planbare (niet-spoedeisende) zorg werd door de regering met 100 procent afgeschaald, maar een afschaling van 45 procent zou voldoende zijn geweest, stellen de onderzoekers.

Een opvallend gegeven uit de cijfers van VWS is dat het aantal patiënten tijdens de eerste coronagolf belangrijk lager lag dan in de griepgolf van 2017/18. (Zie tabel.) Dit terwijl de regering herhaaldelijk benadrukte dat corona niet te vergelijken was met de griep.

Daarbij moet wel worden aangetekend dat de ligduur van coronapatiënten in 2020 twee keer zo lang was als die van grieppatiënten drie jaar daarvoor. De ziektelast van 2020 was daardoor vergelijkbaar met die in 2017/18. De ligduur van Covid-patiënten is inmiddels sterk teruggelopen. Er is dan ook geen enkele reden om aan te nemen dat de zorg het griepseizoen 2022/23 niet aan zou kunnen, stellen de onderzoekers. Daarmee vervalt volgens hen de noodzaak tot het nemen van maatregelen in het najaar, waar de huidige minister van VWS Ernst Kuipers al mee heeft gedreigd.

Uit de Wob-documenten blijkt volgens de onderzoekers verder dat de ‘signaalwaarden’ die door het kabinet zijn gekozen om maatregelen te rechtvaardigen, van slechte kwaliteit waren en door de regering werden gemanipuleerd. “Ze werden voortdurend aangepast. Als ze werden bereikt, werden ze weer veranderd, en altijd in één richting: om maatregelen te rechtvaardigen”, stelt Van den Bos. “Het ging om politieke keuzes.”

Zo werd gestuurd op absolute aantallen positieve PCR-testen in plaats van percentages. Als er meer testen werden afgenomen, leek de gezondheidssituatie zich te verergeren, terwijl dat in werkelijkheid niet zo was. Het aantal positieve PCR-testen bleek ook een slechte voorspeller te zijn voor ziekenhuis- en ic-opnames. Zo lag in december 2021 het aantal ziekenhuisopnames lager dan in december 2020 terwijl het aantal positieve testen 75 procent hoger lag.

De signaalwaarden waren sowieso al zeer laag gekozen. Bij 100 ziekenhuisopnames met positieve PCR-testen werd al gesproken van een “ernstige” gezondheidssituatie. Nederland telt 116 ziekenhuizen, dus het ging om gemiddeld één persoon per ziekenhuis. De belangrijkste signaalwaarde voor een infectieziekte is de Infection Fatality Rate (IFR), het sterftepercentage. Die bleek al snel laag te zijn, vergelijkbaar met de griep, maar daar werd door de regering helemaal niet op gestuurd.

De data van het officiële instituut NICE (Nationaal Intensive Care Evaluatie) tonen voorts aan dat er sprake was van structurele over-rapportage van Covid-gevallen in de ziekenhuizen. Veel patiënten die om andere redenen in het ziekenhuis terecht kwamen, maar (later) positief werden getest, werden als Covid-patiënt aangemerkt. Volgens Van den Bos bedroeg de over-rapportage 14-22 procent in tijden van toenemende ziektelast.

Uit de brondata valt verder af te leiden dat de genomen maatregelen geen effect hadden op het verloop van de ziekte. “Als je kijkt naar het verloop van de reproductiewaarde R, is het onwaarschijnlijk dat de coronamaatregelen een meetbaar effect op de belasting van de ic gehad hebben”, stellen de analisten. De effectiviteit van de genomen maatregelen is door het kabinet nooit geëvalueerd of onderzocht. Nog steeds niet.

Van den Bos wijst er op dat de risicofactoren voor ziekenhuisopname ook werden genegeerd door de regering. Zo had 80 procent van de ic-patiënten overgewicht en 60 procent leed reeds aan zwaar onderliggend lijden. “Daar is bij de maatregelen nooit rekening mee gehouden. Die zijn altijd gericht geweest op de gehele bevolking.” Ook nu is er geen enkele indicatie dat de regering van plan is om een risicogericht gezondheidsbeleid te gaan voeren, terwijl dit afdoende zou moeten zijn om een nieuwe corona- of griepgolf het hoofd te bieden, concludeert Van den Bos.

Het coronabeleid is volledig aangestuurd vanuit ‘het Torentje’, dat wil zeggen, door premier Rutte, de ministers Grapperhaus en De Jonge, en de NCTV (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid). Zij bepaalden tot in detail alle maatregelen die zijn genomen. Hun besluiten waren regelmatig in strijd met de adviezen van RIVM en OMT.

Dat concludeert onderzoeker Cees van den Bos uit een analyse van de Wob-documenten die hij van het ministerie van VWS heeft ontvangen. “De hele crisis werd aangestuurd vanuit een heel klein gremium”, zegt Van Den Bos. “Dat blijkt duidelijk uit alle e-mailcommunicatie.” Van den Bos geeft hiervan vele voorbeelden. “De richtlijn voor mondkapjes kwam niet van het OMT. Het RIVM wilde geen verantwoordelijkheid nemen voor de signaalwaarde ‘positief geteste’ mensen. Het RIVM gaf ook aan dat er geen harde wetenschappelijke onderbouwing was voor de 1,5 meter. Dat zijn allemaal politieke keuzes geweest.”

Ook maatregelen als het maximum aantal bezoekers in huis (zes), het verbieden van introductieweken voor studenten, de registratieplicht van bezoekers voor horecabedrijven, en het weren van publiek uit voetbalstadions werden vanuit het Torentje doorgedrukt, stelt Van den Bos. Het meest opvallende vindt hij dat de Tijdelijke Wet Maatregelen (TWM), bekend als de spoedwet, niet uit de koker bleek te komen van Hugo de Jonge, maar van Justitie. “De Jonge werd hier onaangenaam door verrast.” Uit de e-mailuitwisseling blijkt verder dat er met PvdA, Groen Links en SGP al deals waren gesloten voordat de – zeer controversiële – spoedwet in de Tweede Kamer werd behandeld. “Hierdoor waren ze er al zeker van dat hij zou worden aangenomen.”