MH17-blogger eist bij rechter rectificatie van De Groene
Beeld: Max van der Werff bij de rechtbank | Fotografie: Eric van de Beek
NOS en Villamedia trekken beschuldiging in dat de MH17-blogger voor Russische geheime dienst werkte
De Groene beschuldigde MH17-blogger Max van der Werff van het verspreiden van desinformatie in opdracht van de Russische militaire inlichtingendienst GRU. Het weekblad moest zich woensdag 26 februari verantwoorden voor deze beschuldigingen. Eén van de auteurs van het artikel deed zelf waar hij Van der Werff van beschuldigde. Hij werkte in opdracht van een buitenlandse mogendheid: Oekraïne.
Max van der Werff trok begin 2015 naar het oosten van Oekraïne om zijn eigen onderzoek te doen naar de toedracht van de MH17-ramp. Daarbij kwamen zijn kennis van de Russische taal en zijn ervaring als bedrijfsrechercheur en als onderzoeker van oorlogsmisdaden in voormalig Nederlands-Indië goed van pas. Van der Werff deed verslag van zijn bevindingen op zijn blog die hij gekscherend ‘Kremlintrol’ had gedoopt. Hij vond de flat van waaruit de iconische foto was genomen van het rookspoor dat afkomstig zou zijn van de lancering van de fatale Bukraket, en hij achterhaalde de identiteit van de fotograaf. Hij interviewde omwonenden van het landbouwveld waar de raket zou zijn opgestegen. Niemand had iets gezien of gehoord. Ook liep hij de route na waarlangs de Buk-lanceerinstallatie volgens onderzoekscollectief Bellingcat was aangevoerd op de dieplader van een Volvo-truck. Van der Werff constateerde dat de truck met Buk onmogelijk onder een laag liggende brug door kon zijn gereden.
Bij thuiskomst in Nederland toonden Nederlandse rechercheurs die werkten aan de MH17-zaak belangstelling voor de onderzoeksbevindingen van de blogger. Van der Werff deelde, op vrijwillige basis, het door hem verzamelde bewijs, op voorwaarde dat de rechercheurs dit niet doorspeelden aan hun Oekraïense collega’s. Dit om te voorkomen dat geïnterviewde getuigen in de problemen kwamen. De Mensenrechtencommissie van de VN had toen al vastgesteld dat er in Oekraïne mensen gemarteld werden door de geheime dienst SBU. Tijdens de MH17-strafzaak in Nederland die liep van 2020-2022 werd Van der Werff meermaals als bron aangehaald door de Rechtbank Den Haag, het Openbaar Ministerie en de advocaten van MH17-verdachte Oleg Pulatov.
In november 2020 publiceerde weekblad De Groene een artikel met de kop “Nederlandse MH17-activist blijkt schaakstuk voor Russische inlichtingendienst”. Daarmee werd Van der Werff bedoeld. De auteurs Robert van der Noordaa en Coen van de Ven beschuldigden hem ervan “desinformatie” te hebben verspreid, en dat te hebben gedaan “in opdracht van” en “in nauwe samenwerking met” de Russische militaire inlichtingendienst GRU. Ze verwezen hiervoor naar een artikel op de website van Bellingcat, getiteld The GRU’s MH17 disinformation operations Part 1: The Bonanza media project. Diverse media, waaronder de NOS en het vakblad voor journalisten Villamedia, namen het nieuws van De Groene over.
Van der Werff besloot daarop een jurist in de arm te nemen, Hanno Wisse, en een rechtszaak aan te spannen tegen De Groene. In het pleidooi dat hij woensdag 26 februari voerde, gaf hij aan dat in het artikel van Bellingcat, waarnaar De Groene verwijst, nergens beweerd wordt dat hij in contact zou hebben gestaan met de GRU. Degene die dat contact, volgens Bellingcat, wel had gehad was de Russische journaliste Yana Yerlashova. Van der Werff had met haar, onder de werktitel Bonanza Media, samengewerkt aan een documentaire, ‘MH17 – Call for Justice’, die het tweetal in 2020 publiceerde op YouTube. Ook openbaarde Yerslahova dat jaar in samenwerking met Van der Werff vertrouwelijke documenten uit het strafrechtelijke onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT).
Van der Werff voerde verder aan dat Bellingcat geen enkel voorbeeld noemt van desinformatie die Yerlashova en hij zouden hebben verspreid. Ook hiervoor verwees de Groene dus onterecht naar Bellingcat. De vertrouwelijke JIT-documenten waren geen vervalsingen. Het Openbaar Ministerie bevestigde tijdens de MH17-strafzaak hun authenticiteit. Eén van de documenten betrof een rapport van de Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD. Daarin stond dat de MIVD en NAVO-partnerdiensten geen Russische Buk-installatie hadden zien staan in Oekraïne.
De NOS heeft uit eigen beweging het artikel over Van der Werff gerectificeerd. Villamedia weigerde aanvankelijk te rectificeren, maar deed dit uiteindelijk toch nadat journalist Frénk van der Linden, die binnen journalistiek Nederland veel aanzien geniet, de hoofdredactie hiertoe had opgeroepen. Van der Linden heeft geprobeerd ook hoofdredactrice Xandra Schutte van De Groene ervan te overtuigen dat het artikel aanpassing behoefde. Maar die weigerde dat. Van der Werff probeert daarom nu via de rechter rectificatie af te dwingen. Hij las een verklaring voor van Van der Linden over de weigerachtige houding van Schutte: “Villamedia is zo fair geweest te rectificeren nadat ik me (simpelweg omdat ik me verbaasde over deze zaak) verschillende keren had gewend tot hoofdredacteur Chris Helt. De Groene hield en houdt voet bij stuk. Naar mijn overtuiging ten onrechte. Het is lafhartig en journalistiek onverdedigbaar om de beschuldiging aan iemands adres over te nemen alsof dit een feit is, je daarbij verschuilend achter een andere bron, terwijl het bewijs niet op tafel wordt gelegd. Het is mij een raadsel waarom een voortreffelijk blad als De Groene zich verlaagt tot zo’n handelswijze.”
Saillant detail: één van de auteurs van het artikel in De Groene‚ Robert van der Noordaa‚ combineert zijn journalistieke arbeid met werkzaamheden voor de NAVO en de Oekraïense overheid. Ook heeft hij een onderscheiding ontvangen voor zijn werk van de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV). Hij meldde dit zelf trots op zijn X-account. De Andere Krant wijdde hier eerder een artikel aan.
De uitspraak in deze zaak is op 27 maart.
Wat je alleen leest in De Andere Krant
Dossiers
