^DeAndereKrant

‘Kopen bij de boer’, een trend uit de jaren zeventig, is, dankzij de corona­crisis, helemaal terug. Overal in het land worden nieuwe ‘boer- en burger’-collectieven gestart. “Door het hele land zijn er groepen bezig om hun voedsel weer rechtstreeks bij de producenten af te gaan nemen”, zegt Erik Stekelenburg, die zich namens de organisatie Society 4.0 bezig houdt met het ‘domein lokaal, gezond en duurzaam voedsel’. Society 4.0 is een landelijk netwerk van groepen die in negen ‘domeinen’, waaronder onderwijs, zorg, energie en financiën, een nieuwe ‘burgerparticipatie’-­samenleving tot stand wil brengen. 

Volgens Stekelenburg staat voedsel daarbij voorop. Het meest vergevorderd is de organisatie ‘Boer en Voedsel’, zegt hij. “Door middel van een zelf opgezet distributienetwerk en een ondersteunende app kan iedereen via deze organisatie voedsel van boeren uit de buurt betrekken.” Stekelenburg ziet ook steeds meer groepen die een stukje grond van een boer huren om daar hun eigen groente en fruit te laten groeien. Hij is optimistisch: “Het is een kwestie van een paar jaar voordat de Lidl weer met de staart tussen de benen naar Duitsland vertrekt.” 

De behoefte aan gezonde, lokale producten bestaat al langer, maar de coronalockdowns hebben voor velen het zetje gegeven om echt tot actie over te gaan. Veel mensen zijn beducht voor de komst van digitale controlesystemen en digitaal geld, waardoor ze afhankelijk dreigen te worden van anonieme bureaucratieën en hebzuchtige multinationals.  

Dewi Frieszo, die drie maanden geleden voedselcollectief Koolektief in Haarlem startte, bevestigt deze trend. “Jaren geleden verwonderde ik me al over logistiek van voedselketens en vroeg ik me af hoe ik dat kon verbeteren. De coronacrisis heeft dit eigenlijk alleen maar versneld.” 

Volgens Frieszo bestaat er steeds meer behoefte aan “kortere lijnen voor het afnemen van voedsel".

Peter Slingerland , die twee jaar geleden startte met Van Streek, een on- en offline streekwinkel bij boerderij Zorgvrij in Spaarnwoude, ziet eveneens veel nieuwe initiatieven ontstaan. “Er zijn de laatste tijd door heel Nederland platforms ontstaan van coöperaties en buurtschappen die de lijnen heel kort willen houden, zoals Rechtstreex, Boerschappen, Hofweb en Boeren & Buren. Er zijn meer leveranciers en er worden meer producten aangeboden.” 

Ook Wouter Hartendorf, vleesveehouder van boerderij Sinneveld uit Santpoort-Zuid, ontwaart deze trend. “De toekomst is aan kleinschalig boeren in balans met natuur en milieu.”

Matthijs Post uit Stede Broec 

richtte­ al in 2015 een concurrent op voor Hello Fresh met “vitaliteitsboxen” gevuld met lokale producten. Er bleek enorm veel animo voor te zijn. Hij ontdekte wel dat de logistiek kostbaar en complex is – en de consument wispelturig. “Veel consumenten keerden terug naar de supermarkt toen ze ontdekten dat het aanbod van lokale seizoensproducten beperkt is.” Inmiddels zit de groei er weer in. “Burgers doen opnieuw een poging om gezonder en eerlijker te gaan eten.” Hij hoopt dat de trend zal doorzetten.

De Friese bioboer Pyt Sipma besloot onlangs na een slechte ervaring met een grote Duitse afnemer om zich rechtstreeks tot de lokale consument te wenden. Hij zette een bericht op Facebook met een link naar zijn website waar bestellingen konden worden geplaatst. De respons was overweldigend. “De website ging zaterdagochtend online. Op maandag waren er al duizenden bestellingen binnen.” 

Sipma kwam hierdoor tot de overtuiging dat rechtstreeks verkopen aan de consument de toekomst heeft, zeker in de ‘parallelle samenleving’ die aan het ontstaan is als gevolg van het coronabeleid, zegt hij. Hij werkt nu samen met twee streekgenoten aan de oprichting van een “alternatieve, niet-gecorrumpeerde voedselketen”. 

Volgens Sipma hebben we de voedselsector uitgeleverd aan een “elite” die “ons afhankelijk wil maken van hun totalitaire systeem”. Hij roept op “met zijn allen een eerlijk voedselvoorzieningssysteem uit de grond te stampen”.