^DeAndereKrant

“De natuur lijdt al tientallen jaren onder de buitensporige stikstofneerslag en verslechtert steeds verder”, stelt Greenpeace. “Voorbeelden van habitattypen die ernstig onder druk staan, zijn veengebieden zoals de Alde Feanen in Friesland en ook oude eikenbossen en heischrale graslanden op de Veluwe dreigen te verdwijnen.” Volgens Greenpeace “waarschuwen ecologen dat achttien habitattypen en drie leefgebieden al in 2025 onherstelbaar beschadigd raken of zelfs kunnen verdwijnen als deze niet voortijdig onder de kritische depositiewaarden (KDW) worden gebracht”.

Volgens chemicus en stikstofexpert dr. Jaap Hanekamp ontberen de beweringen van Greenpeace wetenschappelijke onderbouwing. “Greenpeace gaat in haar dagvaarding uiterst selectief te werk en koketteert met de wetenschap die haar welgevallig is. Het komt heel goed uit dat ‘de wetenschap’ en Greenpeace het grondig met elkaar eens zijn”, schrijft hij op zijn blog. De ‘kritische depositiewaarden’ waarnaar wordt verwezen in de dagvaarding kunnen niet worden gebruikt zoals Greenpeace dat doet, alsof het gaat om absolute getallen die je niet zou mogen overschrijden, zegt Hanekamp. “Een dergelijke precisie levert wetenschappelijk onderzoek nooit.”

De kritische depositiewaarden zijn bovendien ingevoerd in een model, Aerius, om depositie-overschrijdingen te modelleren. Het Adviescollege Meten en Berekenen Stikstof heeft echter al in 2020 verklaard dat het “niet doelgeschikt” is. Bij dit Adviescollege behoorden naast Hanekamp onderzoekers van de universiteiten van Leiden en Wageningen en het KNMI. Hanekamp heeft twee wetenschappelijke artikelen gepubliceerd waarin hij het Aerius-model onder de loep neemt. Zijn conclusie: “Aerius is niet in staat met enige zinvolle precisie achtergronddepositie en toegevoegde stikstofdepositie van specifieke activiteiten te modelleren. Als Aerius de buitentemperatuur zou modelleren, zou mijn zeer algemene correcte schatting dat, gemiddeld, de buitentemperatuur in oktober lager is dan in augustus Aerius verslaan in nauwkeurigheid.”

Hanekamp wijst ook op onderzoek van Geesje Rotgers van de stichting Agrifacts, die heeft laten zien dat er geen bewijs is dat de natuur in Nederland ‘verder achteruitgaat’, of ‘op omvallen staat’, zoals Greenpeace beweert. “Zij merkt onder andere op dat zo’n 80 procent van de soorten die niet werden aangetroffen in natuurgebieden, er in het verleden ook niet waren.” Rotgers leverde onlangs ook forse kritiek op de ‘natuurdoelanalyses’ waar Greenpeace naar verwijst. Deze worden door de provincies, onder toeziend oog van de Ecologische Autoriteit, gebruikt om de ‘natuurkwaliteit’ te meten, maar zijn volgens Rotgers gebaseerd op onduidelijke, niet officieel erkende en niet wetenschappelijk onderbouwde systematiek. “Ambtenaren en natuurbureaus hebben hun eigen definities bedacht waarvoor een juridisch en wetenschappelijk kader ontbreekt.”

Niettemin kreeg Greenpeace onlangs steun in de rug. Uit onderzoek van Wageningen Environmental Research – gesubsidieerd door het ministerie van LNV “in het kader van het Beleidsondersteunend onderzoekthema Donkergroene landnatuur” – zou blijken dat de stikstofbelasting nog veel te hoog is in Nederland. De NOS pakte er groot mee uit. Volgens Hanekamp is er niets nieuws onder de zon. Ook dit rapport is gebaseerd op de kritische depositiewaarden en gekoppeld aan het Aerius-model, zegt hij. “Het ministerie van LNV heeft het zoveelste onderzoek gekocht om vóór de parlementsverkiezingen uit toch nog even een stikstofpunt te scoren. Er moet blijkbaar nog veel belastinggeld worden verbrast om de Nederlandse landbouw te ruïneren.”

Hanekamp vindt het kwalijk dat Greenpeace via de rechter probeert milieubeleid af te dwingen. Jurist Lucas Bergkamp, die regelmatig met Hanekamp samenwerkt, stelt dat procederen tegen de Staat grote voordelen heeft voor milieuorganisaties. “De verdediging tegen de vorderingen van Greenpeace wordt niet gevoerd door de Tweede Kamer of het kabinet, maar door het ministerie dat de landsadvocaat aanstuurt. Indien de betrokken ambtenaren lid zijn van Greenpeace of sympathie hebben voor de beweging, zal de verdediging van de Staat niet op het scherpst van de snede gevoerd worden”, schrijft hij op de website Wynia’s Week. “Integendeel. De staat zal zich zodanig opstellen dat de zaak verloren wordt en het beleid moet worden aangescherpt.”

Bergkamp en Hanekamp zagen deze ontwikkeling al aankomen in 2015, met het vonnis in een zaak die was aangespannen door een andere milieuorganisatie, Urgenda. De Hoge Raad besloot destijds dat de regering ervoor moest zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen eind 2020 met tenminste 25 procent zou worden verminderd ten opzichte van 1990. “Wij hebben toen al gewaarschuwd dat met dit vonnis politieke partijen zullen worden vervangen door niet-gekozen bewegingen die zich specialiseren in het manipuleren van de wetenschap en de rechterlijke macht om hun doelen te bereiken”, zegt Hanekamp.

Bergkamp ziet wel een lichtpuntje. De stichting Milieu en Mens, waarbij hij als juridisch adviseur pro bono betrokken is, heeft zich eerder dit jaar “namens burgers en bedrijven” weten te voegen in de rechtszaak tussen Milieudefensie en Shell (zie bijgaand artikel). “Boeren en andere organisaties zouden ook mee kunnen gaan doen in de procedure van Greenpeace tegen de Staat”, stelt Bergkamp. “De belangen van de boeren zijn geenszins strijdig met het algemeen belang en de belangen van alle burgers. Integendeel, zowel boeren als burgers zijn voorstanders van natuurbescherming, maar kunnen zich niet vinden in de steeds extremistischere eisen van de milieubeweging die zij buiten de democratie om tracht af te dwingen.”