^DeAndereKrant

Het was tien jaar gelden wereldnieuws: “Russische jongen neergestoken op vakantie op Kreta,” kopte het Amerikaanse persbureau AP. “Nederlander steekt jongetje neer in Griekenland,” berichtte het ANP. De media meldden daarna nog dat de dader in Griekenland in hoger beroep veroordeeld was tot tien jaar cel voor poging tot doodslag, illegaal wapenbezit en illegaal wapengebruik, maar daarna werd het stil. Wat de media niet meldden: Cirino S, kwam na 3,5 jaar vervroegd vrij. Zijn slachtoffer, de inmiddels 21-jarige Nikita Onishchenko, kampt nog altijd met de gevolgen. Hij is verlamd geraakt, is blijvend rolstoelgebonden en heeft tot op de dag van vandaag intensieve medische zorg nodig. De behandelingen die hij kreeg in Berlijn, waar hij sinds 2013 woont, zijn stopgezet. Zijn moeder kan die niet langer betalen en heeft tevergeefs geprobeerd de kosten te verhalen op Cirino S, of eigenlijk op diens moeder omdat zij zijn wettelijk voogd is. Er is nu een nieuwe ontwikkeling in deze zaak. Nikita heeft een klacht heeft ingediend bij het Openbaar Ministerie tegen de moeder van Cirino S., Alexandra Z. Die zou meineed hebben gepleegd tegenover de Rechtbank Den Haag en het Gerechtshof Den Haag over de psychische toestand van haar zoon.

Wat is er precies gebeurd op die onfortuinlijke dag, 14 mei 2013, op het Griekse eiland Kreta? Het is het verhaal van twee jongens die op vakantie waren. De ene, een Nederlandse jongen van 20 jaar, kreeg onverwacht een vakantiebaantje aangeboden als kinderanimator in een hotel in Heraklion. Zijn moeder en overige familieleden keerden terug naar Nederland, zonder Cirino. En toen ging het mis. Via de media vernamen Alexandra Z. en haar man dat hun zoon was opgepakt voor het neersteken van een Russisch jongetje. Het jongetje van 11 jaar, dat op vakantie was met zijn moeder en 5-jarige broertje Vladimir, was in de avond verdwenen nadat hij op zoek was gegaan naar de verdwenen mobiele telefoon en laptop van zijn moeder. Hij werd uiteindelijk aangetroffen in een greppel bij een parkeerplaats, met twintig steekwonden in romp, borst, hoofd en ledematen. Over de dader, de toen 20-jarige Cirino S. bestond geen twijfel. Toen de politie hem aanhield op het strand bleek hij in het bezit van de laptop en de mobiele telefoon van de moeder van Nikita. Aanvankelijk beweerde hij dat die van hem waren. Kort daarop legde hij een bekentenis af.

Wat bezielde Cirino S. om de 11-jarige zo ernstig toe te takelen, een hakenkruis in zijn rug te krassen en hem voor dood achter te laten op een parkeerplaats? Kort na de moordaanslag verklaarde de moeder van Cirino dat haar zoon autistisch was en medicatie en bijzondere begeleiding nodig had. Cirino was daarom onder curatele gesteld. Zijn moeder was zijn curator, zijn wettelijke voogd. Had zij verantwoord gehandeld door haar zoon alleen achter te laten en zonder de pillen die hij nodig had om psychisch stabiel te blijven? De moeder van Nikita meende van niet. Zij stelde in april 2018 de moeder van Cirino per brief aansprakelijk voor de letselschade van haar zoon. Met succes, want in januari 2021 oordeelde de Rechtbank Den Haag dat Alexandra Z. moest opdraaien voor de schade die Nikita had geleden en nog zal lijden. Cirino kampte met beperkingen, zo stelde de rechtbank vast. Hij had een verstandelijke beperking en was gediagnosticeerd met ADHD en PDD-NOS. Zijn moeder wist ook dat haar zoon de nodige begeleiding en zorg nodig had. “Niettemin heeft zij hem in een voor hem vreemde omgeving achtergelaten en dat zonder toereikende medicatie.” Op het verweer van Alexandra Z. dat het hotelmanagement haar had toegezegd dat de hotelarts zou zorgen voor de benodigde medicijnen, antwoordde de rechtbank dat vaststaat dat dit niet is gebeurd en dat Alexandra Z. na haar vertrek ook niet heeft gecontroleerd of het hotel die toezegging was nagekomen.

In november 2022 nam dit verhaal een nieuwe wending. In het hoger beroep dat Alexandra had aangespannen, vernietigde het Gerechtshof Den Haag het eerder uitgesproken vonnis. Het hof oordeelde dat zij niet aansprakelijk was voor de schade die haar zoon had veroorzaakt. Alexandra zou namelijk de zorg hebben betracht “die in de concrete omstandigheden van het geval redelijkerwijs van haar kon worden verlangd”. Het hof achtte het bewezen dat de stoornissen van Cirino geen verhoogd risico op gewelddadig gedrag met zich meebrachten. Cirino gebruikte ten tijde van de mishandeling als medicatie al geruime tijd Concerta, met als werkzame stof methylfenidaat. In de bijsluiter stond niets vermeld over agressief gedrag wanneer het gebruik van het medicijn plotseling wordt gestaakt, constateerde het hof. Bovendien was Cirino in 2013 eerder met een vriendin in Griekenland op vakantie geweest, en daarbij hadden zich geen problemen voorgedaan die zijn moeder tot het besef hadden moeten brengen dat zij haar zoon niet in Griekenland kon achterlaten. Er was verder geen bewijs dat Cirino zich eerder aan gewelddadig gedrag schuldig had gemaakt. Alexandra had dus niet kunnen voorzien dat het zo uit de hand kon lopen als haar zoon zonder haar toezicht in Griekenland zou achterblijven. Het was volgens het hof zelfs zo dat op geen enkele manier bewezen was dat Cirino niet gewelddadig was geworden als zijn moeder er dagelijks op had toegezien dat hij zijn medicatie innam.

Volgens de advocaat van Nikita, de Duits-Russische Dieter Spannagel, is het hof voor zijn oordeelsvorming louter afgegaan op verklaringen die Alexandra heeft afgelegd tegenover de Rechtbank Den Haag en in hoger beroep tegenover het hof. Ze zou deze op geen enkele manier hebben onderbouwd. Het hof is volgens Spannnagel ook volledig voorbijgegaan aan het feit dat Cirino zijn misdaad gepleegd heeft bij een ander hotel dan waar Alexandra hem had achtergelaten. Cirino was voor zijn animatiewerk overgeplaatst naar dit hotel. Alexandra wist van de overplaatsing, maar had de nieuwe werkplek van haar zoon niet op de hoogte gesteld van diens psychische problematiek. Alexandra zou zichzelf ook op belangrijke punten hebben tegensproken. Zo had ze tegenover de Griekse politie verklaard: “Zijn agressie tegenover zichzelf en mogelijk tegenover derden uitte zich als hij onder sterke druk stond (…) Tijdens zijn verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis werd hij een keer in een speciale isolatieafdeling geplaatst vanwege zijn agressieve gedrag.” Tegenover de Griekse justitie verklaarde ze: “Hij kan zijn eigen beslissing niet nemen en gedraagt zich als een kind van tien.” Tegenover het Gerechtshof Den Haag zei ze iets heel anders: “Van Cirino was niet bekend dat hij gewelddadig was.” En: “Cirino had geen constante begeleiding nodig. Hij leefde zijn leven zoals veel jongeren dat doen, zij het met een beperking.” Het hof heeft zich niet vergewist van deze tegenstrijdigheden in de verklaringen van Alexandra, stelt Spannagel. Had het hof dit wel gedaan, dan had het geconstateerd dat Alexandra een valse getuigenis had afgelegd en meineed had gepleegd. De inmiddels meerderjarige Nikita heeft daarom hierover een klacht ingediend bij het Openbaar Ministerie tegen Alexandra. Hij hoopt dat dit er uiteindelijk toe zal leiden dat het oordeel van het hof nietig wordt verklaard.

De zaak van Nikita versus Cirino heeft inmiddels de aandacht gekregen van de Russische overheid. Die neemt aan dat de Russische nationaliteit van Nikita in zijn nadeel heeft gewerkt. Het Gerechtshof Den Haag vernietigde het vonnis van de Rechtbank Den Haag nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen. Een woordvoerster van de Russische overheid sprak op 12 januari van “een schending van de fundamentele beginselen van het internationaal recht” als gevolg van “een ongekende anti-Russische campagne die door de Nederlandse autoriteiten in het land is ontketend”.

Intussen dringt de tijd voor Nikita. Zijn behandelend arts in Berlijn heeft in een brief aan de rechtbank verklaard dat er, door stopgezette medische behandelingen, onomkeerbare gezondheidsschade dreigt op te treden. De Nederlandse advocaat van Nikita, Evert Wytema, heeft geprobeerd om, voorafgaand aan de behandeling van de zaak door het gerechtshof, de zaak in der minne te schikken met Achmea, de aansprakelijkheidsverzekering van Alexandra. Dit is echter op niets uitgelopen.