^DeAndereKrant

Bodemisch Food-teler Arnold van Woerkom (76) is nog volop actief op het akkerbouwbedrijf in Bant, Flevoland dat inmiddels is overgenomen door zijn zoon. Zijn kleinzoon, de zesde generatie boer, staat al in de startblokken. Waar het kan, wil Van Woerkom anderen bewustmaken van het levensbelang van gezonde voeding. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend, merkt hij. “Veel mensen beseffen niet hoe ziekmakend voedsel kan zijn, omdat ze zich niet verdiepen in de herkomst.” Hij werd in 1984 wakker geschud door een professor van de medische faculteit in Maastricht. “Die vertelde mij ongezouten dat mijn oude manier van akkerbouw bedrijven ziekmakend voedsel voortbracht, omdat wij daaruit nog maar 20 procent van de voedingsstoffen halen die nodig zijn voor een goede gezondheid. Dit raakte mij diep.”

“Na jaren diepgaand onderzoek, testen en het samenbrengen van alle vergaarde kennis, gooide ik in 2000 het roer om en ging ik boeren in harmonie met de natuur en met zo min mogelijk hulpmiddelen. Een vitale bodem bevat geneeskracht die het meegeeft aan de planten die erop verbouwd worden. Daarbij vindt een wonderbaarlijke samenwerking in de bodem plaats. Mijn concept heet Bodemisch Food, een verwijzing naar bodem en medisch. Voor de ontwikkeling hiervan verzamelde ik een netwerk van onafhankelijke deskundigen. Zij volgen de oude en beproefde kennis van vóór de kunstmest, toen ze nog uitgingen van eigen ervaring en oplossingen in samenhang met de natuur. Ons bedrijft werkt bodemherstellend en teelt aardappelen met de juiste voedingswaarden en mineralen die nodig zijn voor een goede gezondheid. Met de huidige proeven op onze testvelden willen we bereiken dat onze aardappelen 100 procent natuurlijk (biologisch) worden geteeld. Daarin moeten we nog een kleine slag maken. Inmiddels zijn er een paar andere telers die volgens dit Bodemisch concept werken, andere wachten nog af of er een verdienmodel mogelijk is.

“Alles op het gebied van voedselproductie heeft impact op onze gezondheid. Ik voel onmacht bij de tonnen chemicaliën die jaarlijks geproduceerd worden en de natuur om ons heen vervuilen. Als wij op onze gezondheid letten, ons lichaam op orde hebben, kunnen we veel hebben. Maar bij een grotere chemische belasting die ons immuunsysteem verder verzwakt, gaan we de bietenbrug op. Ik maak mij ernstig zorgen. In het verleden hadden we asbest en het zeer giftige insecticide DDT, dat uiteindelijk uit de handel moest. Nu hebben we nu zo’n zeshonderd soorten giftige chemicaliën, microplastics en pesticiden. Die zijn niet biologisch afbreekbaar, maar komen wel overal terecht. En als op een etiket staat BPA-vrij, maar het product wel één of meer van de zeshonderd andere stoffen bevat, ben je nog even ver.”

“Aan het DNA prutsen, het fundament van het leven, is vragen om problemen. In de maakbare wereld willen ze alles in hokjes stoppen met een stickertje erop, alles naar eigen hand zetten. Ik heb een voorbeeld: een paar jaar geleden werd ik benaderd door een van oorsprong Nederlandse veeboer uit Canada die mijn website vond. Hij zat diep in de problemen omdat zijn veestapel ziek was. Meer dan een kwart van zijn dieren was al gestorven. De overgebleven koeien waren lusteloos, met fletse ogen. Onder de ongeboren en pasgeboren kalfjes was hoge sterfte. De boer vertelde dat hij veevoer gebruikte dat via genetische manipulatie immuun was gemaakt voor het bestrijdingsmiddel Roundup (glyfosaat). Zijn eigen veearts in Canada suggereerde al dat het voer een rol zou kunnen spelen, maar geen enkele deskundige nam dat serieus. Ik weet niets van vee, maar in mijn netwerk zit een goede deskundige. Ik bracht ze met elkaar in contact en de boer kreeg het advies te stoppen met GMO-voer, een stuk land te huren en zijn eigen biodiverse veevoer te telen. Een jaar later informeerde ik hoe het ging. Het bleek heel goed te gaan. De dieren hadden weer glans, hun ogen stonden goed en er gingen geen dieren meer dood. Hoe duidelijk wil je het hebben?”

Waarover Van Woerkom zich ook zorgen maakt, zijn de stoffen zoals Bisfenol-A (BPA) die van windmolens afkomen door slijtage. “De meesten weten dit niet, maar rotorbladen van turbines bestaan uit glasvezel dat wordt versterkt met epoxy dat 30-40 procent Bisfenol A bevat. De turbines zijn slijtagegevoelig en geven veel fijnstof af met een hoog gehalte Bisfenol A. Je wilt bijna niet denken aan de enorme gevolgen die dat heeft. Noorse onderzoekers hebben hierop berekeningen losgelaten: vijftien windmolens die in het water staan, vervuilen op jaarbasis tien miljoen liter water met deze gevaarlijke stoffen. Ook de vele windmolens op land – kijk eens wat er alleen al in Flevoland staat – laten deze fijnstof achter in de bodem. Het gif is teruggevonden in eetbare delen van planten en in dierlijke producten. Gelukkig groeien mijn gewassen ver van de molens. Het is vreselijk dat nog telkens molens worden bijgebouwd. Ik moet er niet aan denken dat we straks gezondheidsschade ontdekken en buren juridisch aansprakelijk moeten gaan stellen die om geld windmolens op hun erf toestaan.”

“De aarde is een groot economisch financieel systeem geworden. Alles gaat over macht en geld. In kunstmatige producten, zoals zoals kweekvlees en kunstmelk die zogenaamd milieuvriendelijk zijn, worden miljarden geïnvesteerd. Binnen dit soort systemen gaan weer problemen ontstaan, ziektes, waaraan ook weer kan worden verdiend. De politici zijn blind, houden ook hun oren dicht en rammen door. Ze zijn er niet voor ons. We moeten zelf aan ons welzijn werken, bijvoorbeeld door geen industrieel bewerkt voedsel te eten. Weet waar je eten vandaan komt.”

“Maak kennis met boeren en telers. Tijdens de lockdowns zag ik hoe belangrijk een goede verbinding is tussen boeren en burgers. Sindsdien werk ik samen met Boer en Voedsel, één van de collectieven in Nederland die helpen om wekelijks vers en gezond voedsel van boeren naar burgers te distribueren. Wij boeren, de voedselproducenten, hebben de welwillendheid van burgers nodig om van voedselcollectieven een succes te maken, zodat gezonde voeding beschikbaar blijft. Saamhorigheid, positivisme en ons richten op welzijn, zijn nu van levensbelang. Als de burgerparticipatie groot genoeg wordt, zal daar ook een collectieve kracht van uitgaan die meer en meer mensen zal doen aansluiten. Vorige week is minister van Landbouw Piet Adema bij me op bezoek geweest. Ik heb hem verteld over mijn teeltwijze. Hij luisterde ook naar mijn zorgen over de verslechtering van ons voedsel, dat de politiek daar veel te weinig mee doet. Ik heb van mijn hart geen moordkuil gemaakt. Het was een goed gesprek. Ik wacht in spanning af of er een vervolg komt.”