“Mensheid heeft alleen toekomst als we moeder aarde beschermen”
fotografie: Barbara Le Noble
💨
“We moeten altijd hoop houden”
“We moeten altijd hoop houden”
Datum: 3 januari 2023
Samen Leven
Barbara Le Noble
De Braziliaanse Shirley Krenak, een inheemse leider uit de provincie Minas Gerais, strijdt voor het behoud van de natuur en rechten van inheemse mensen in Brazilië. Ze was in Nederland, omdat ze een belangrijke stem heeft in ‘KIVA: the call of the Wisdom Keepers’, een documentaire van Marijke Kodden en Jaap Verhoeven, die sinds zaterdag 10 december in verschillende filmtheaters draait (zie Andere Agenda). Krenak was onlangs aanwezig bij de klimaattop in Egypte, waar ze een emotionele oproep deed aan president Lula van Brazilië, om aandacht te vragen voor de inheemse bevolking en de natuurgebieden. In Amsterdam, op Ruigoord, sprak ik met filmmaker Kodden en, vergezeld van een tolk, eco-warrior Krenak.
Filmmaker Kodden (1968) filmde gedurende vier jaar in Mexico, India, Nederland en Duitsland de KIVA-ceremonies en vanaf 2018 volgde ze Shirley Krenak uit Brazilië.
In het kort, waar gaat deze documentaire over?
Marijke Kodden: “In 1968 kreeg de Mexicaanse medicijnman Raymundo Tigre Perez een visioen. Hij zag inheemse Wisdom Keepers van over de hele wereld verenigd in een cirkelvormige kuil – met in het midden een vuur - een ceremonie uitvoeren. Een spirituele ceremonie voor de aarde, voor vrede en welzijn van alle levende wezens. Pas later ontdekte Perez dat dit een KIVA was: een eeuwenoude ceremonie die al 3000 jaar geleden door de Anasazi, een prehistorische inheemse cultuur, werd gebruikt. Honderden inheemse wijzen beantwoorden zijn oproep en sindsdien vinden over de hele wereld KIVA-ceremonies plaats. Deze ceremonie is een collectieve oproep vanuit de inheemse bevolking: zíj zijn het contact met de natuur nooit verloren en met hun eeuwenoude wijsheid en ceremonies kunnen ze ons leiden naar een meer verbonden en duurzame manier van leven!’
Marijke, wat heeft jou ertoe gebracht deze documentaire te maken?
Kodden: “De natuur is altijd mijn grote inspiratiebron geweest. Lange tijd werkte ik als fotograaf en ontwerper, onder andere voor Staatsbosbeheer. Bij KIVA kwamen alle puzzelstukjes samen. Ik voelde de urgentie om het verhaal van KIVA en de ‘call’ van de inheemse volken te vertellen! En dankbaar dat ik het mócht filmen en vertellen!”
Eco-warrior Krenak (1980) was de eerste uit haar stam die een universitaire studie volgde, Mediawetenschappen. Vrij snel daarna trad ze in de voetsporen van haar vader en zette zich in voor de inheemse gemeenschap en de bescherming van het land tegen het kapitalisme. Ze bekleedde de functie van secretaris van de Raad van Inheemse Volkeren en schreef een boek, Borun Rhua Kuparak (De Indiaan die een jaguar werd). Ze is een van de inheemse Wisdom Keepers (wijsheidsdragers, red.) in de KIVA-documentaire.
Shirley, hoe is de situatie voor de inheemse bevolking in Brazilië?
Krenak: “Heel moeilijk. Er is veel discriminatie en geweld tegen onze mensen, zelfs binnen de eigen stam zijn geweldsincidenten, doordat de katholieke kerk het volk tegen elkaar opzet. Mensen worden gebrainwashed en zijn gaan geloven dat ceremonies slecht zijn. Maar wat een nog veel grotere bedreiging is, is de illegale toe-eigening van inheems land door de staat, die onze leefgebieden verkocht heeft aan handelspartners.”
Je was in Egypte en ik zag een filmpje waar je president Lula op emotionele wijze toesprak. Wat zei je tegen hem en zijn vrouw?
“De afgelopen jaren waren heel moeilijk. Voormalig president Bolsonaro ziet het inheemse volk als minderwaardig. Op de klimaatconferentie sprak ik mijn hoop uit dat Lula een andere koers gaat varen en niet alleen het Amazonegebied, maar ook de andere vijf biomen beschermt tegen uitbuiting. Dat hij zich zijn voorouders herinnert en beseft dat de mensheid alleen een toekomst heeft als we onze moeder aarde beschermen. Het kapitalisme en de industrie maken alles kapot, maar ik blijf mijn hoop uitspreken dat mensen terugkeren naar hun natuur, zodra ze beseffen er onderdeel van te zijn. Onze hoop is nu gericht op de verschillende communities, op mensen die samenkomen en onze aarde eren en verzorgen. De KIVA-ceremonies zijn daar een mooi voorbeeld van.”
Wat kunnen mensen zelf doen?
“We hebben meer mensen nodig die de aarde beschermen. Het gaat er allereerst om dat je zorgdraagt voor je eigen ruimte. Je huis en tuin, maar ook je eigen lichaam en geest zuivert. Spirituele ontwikkeling én actie. De universele kennis moet in het onderwijs worden geïntegreerd, zodat kinderen weer een beter contact met de natuur krijgen. Nederland voelt echt als vooruitstrevend, mijn boodschap valt hier in goede aarde en de mensen staan ervoor open. In Brazilië breng ik de kennis al in de praktijk op scholen, via het Shirley Krenak Institute.”
Waarom is een KIVA-ceremonie zo belangrijk en wat is het effect?
“Mensen zijn vergeten dat ze onderdeel zijn van de natuur. KIVA voedt de hoop en brengt ze samen. De kennis en wijsheid van de inheemse volken wordt tijdens een ceremonie gedeeld, waardoor mensen niet alleen de hoop krijgen op een betere toekomst, maar ook de spirit om in actie te komen.”
Welke boodschap van KIVA mogen we meenemen?
Kodden: “In 2015 is tijdens KIVA in Colombia de United Nations of the Spirits opgericht en de ‘Nine Principles of Life’ in een manifest vastgelegd, volgens welke alle inheemse volken al leven. Een daarvan is dat je de aarde meer teruggeeft, dan dat je neemt. Als iedereen dat zou naleven, net als de inheemse mensen, zou er een heel andere kijk ontstaan op groei, de hele wereld zou weer in balans kunnen komen.”
Meer informatie, zie Andere Agenda en:
Voor dit artikel onderzocht ik de rol van Nederland in dit verhaal. Zo stelde de Eerlijke Geldwijzer, een samenwerkingsverband van maatschappelijke organisaties met als doel het beleid en de praktijken van banken te beoordelen en te monitoren, dat bijna alle Nederlandse banken, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen investeren in met name de soja-industrie in het Amazonegebied. Banken, met uitzondering van Triodos en de Volksbank (ASN/SNS) leenden tussen 2015 en 2020 ruim 10 miljard euro aan bedrijven die volgens de Geldwijzer (indirect) betrokken zijn bij ontbossing. Voor pensioenfondsen en verzekeraars is dat opgeteld ruim 2 miljard euro, onder andere aan Ahold Delhaize die het probleem van ontbossing voor zich uitschuift. (bron: Eerlijke Geldwijzer)
Ontbossing gaat gepaard met mensenrechtenschendingen en bedrijven en boeren die bos willen vrijmaken voor sojateelt, schuwen geweld tegen de inheemse bevolking niet. De Nederlandse neoliberale regering is zodoende medeplichtig aan de schending van de rechten van inheemse volken. Terwijl wereldleiders en ceo’s - voor de bühne - verkondigen dat ze zich inzetten voor een duurzame wereld, houden zij achter de schermen de neokoloniale kapitalistische structuur in stand en wordt de aarde beroofd van haar grondstoffen. Zelfs de Zweedse ‘climate-puppet’ Greta Thünberg lijkt de dubbele moraal te doorzien, zij weigerde aanwezig te zijn bij de klimaatconferentie in Egypte (COP27) en noemde de top ‘een forum voor greenwashing.’ (bron: The Guardian)
Wil je meer weten?
Wil je meer weten?
Koop de nieuwste editie bij jou in de buurt, of bestel deze editie.