^DeAndereKrant

Op 24 juli bracht de Europese Commissie haar jaarlijkse rule of law report uit. Daarin kregen met name Hongarije en Slowakije kritiek vanwege vermeende gebreken op het vlak van de rechtsstaat. Toevallig zijn dit twee landen die het Oekraïne- beleid van de EU bekritiseren. Ook Italië kreeg een uitbrander. Dat kan gevolgen hebben: als een lidstaat niet voldoet aan de eisen die door Brussel worden gesteld, kan de uitkering van cohesie- en herstelfondsen van de EU in gevaar komen.

In theorie gaat de rapportage van de commissie over democratische normen, corruptie, de onafhankelijkheid van het rechtstelsel en van de media. In de praktijk gebruikt Brussel de dreiging om EU-fondsen stop te zetten als een vorm van financiële chantage om te voorkomen dat landen afdwalen van de neoliberale orthodoxie en de prioriteiten van de Navo. EU-‘president’ Ursula von der Leyen maakte dit duidelijk in de aanloop naar de Italiaanse verkiezingen van 2022, toen de winst van Giorgia Meloni en haar partij Broeders van Italië (FDL) zichtbaar werd. Zij tweette toen: “We zullen zien. Als de zaken een moeilijke kant opgaan – denk aan Hongarije en Polen - hebben we instrumenten.” De Poolse ‘problemen met de rechtsstaat’ verdwenen overigens op magische wijze toen de loyale EU/Navo-soldaat Donald Tusk vorig jaar tot premier werd gekozen.

De Europese Commissie beschuldigt de regering-Meloni er nu van dat zij niet genoeg doet om bepaalde wetgeving te hervormen en dat zij te veel bezuinigt op de publieke omroep – terwijl Brussel altijd zo’n voorstander is van bezuinigingen. De Commissie is ook boos op Meloni omdat de publieke omroep een ‘antifascistische monoloog’ in een van zijn programma’s zou hebben gecensureerd. Maar dit zijn ongetwijfeld niet de echte redenen waarom de Commissie Italië aanpakt. Waar gaat het dan wel om?

De EU oefent voortdurend druk uit op Italië om te bezuinigen op sociale uitgaven en de economie te liberaliseren en privatiseren. Uit niets blijkt dat Meloni en haar partij Fdl hiermee een probleem hebben. Meloni heeft een golf van privatiseringen doorgevoerd. De overheid heeft belangrijke communicatie-infrastructuur verkocht aan met de CIA verbonden private investeerders en plannen aangekondigd voor de privatisering van de staatsspoorwegmaatschappij Ferrovie dello Stato, de Poste Italiane, de Monte dei Paschi bank en energiegigant Eni.

Vorig jaar greep Meloni de 1 mei-viering aan om aan te kondigen dat de regering kortetermijnarbeidscontracten zal gaan bevorderen en het basisinkomen zal afschaffen. Dit levert werklozen gemiddeld 567 euro per maand op. Ze vertelde er niet bij dat ruwweg 40 procent van de Italiaanse arbeiders minder dan 10 euro per uur verdient in een land waar de gemiddelde lonen met 2,9 procent zijn gedaald sinds 1990. Miljoenen Italianen emigreren op zoek naar betere kansen, terwijl Meloni terugkwam op haar belofte om een strikt immigratiebeleid in te voeren, zodat ze meer arbeidskrachten kon importeren en de lonen laag kon blijven houden.

Dit neoliberale beleid werd geïnitieerd onder Meloni’s voorganger, de ongekozen voormalige president van de Europese Centrale Bank (ECB) en directeur van Goldman Sachs, Mario Draghi, met hulp van McKinsey. Het is algemeen bekend dat de miljarden aan uitbetalingen uit het covid-herstelfonds zouden worden opgeschort als Meloni zou afwijken van het pad van Draghi. Italië is de grootste ontvanger (208 miljard euro) uit het EU-covid-herstelfonds, maar eind volgend jaar wordt de kraan dichtgedraaid. Dus wellicht zoekt de Europese Commissie nu al naar andere manieren om Meloni bij de les te houden. Zij weet dat elke ruzie met Brussel kan leiden tot een ‘vertrouwenscrisis’ op de obligatiemarkten, die ingrijpen van de ECB nodig maakt.

Zijn er tekenen dat de door Meloni geleide coalitie twijfelt over Project Oekraïne? Niet echt. Sommigen in de regering, zoals vicepremier Matteo Salvini, laten zich soms kritisch uit over de oorlog, maar Meloni is steeds een belangrijke steunpilaar van Oekraïne geweest. Coalitiepartners als Salvini mogen stoom afblazen, zolang ze de steun aan de proxy-oorlog van het Westen in Oekraïne niet echt in de weg staan.

Er is veel geschreven over Meloni’s reis naar China, maar dat bezoek was niets bijzonders voor een Europees staatshoofd. In feite leek het sterk op het bezoek van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz in april aan Beijing. Italië en China ondertekenden enkele kleine overeenkomsten, en Meloni pleitte tijdens haar vijfdaagse bezoek vooral voor meer Chinese investeringen en een ‘evenwichtige’ handel. Ze draaide verder het verplichte riedeltje af over ‘China’s steun aan Rusland’ en ‘de Chinese ‘overcapaciteit’.

De Chinezen waren beleefd, maar dat zijn ze meestal (zolang het niet om de Duitse minister Annalena Baerbock gaat). Meloni had eerder een agressieve toon tegen China aangeslagen en vorig jaar zelfs de Italiaanse betrokkenheid bij het Chinese Belt and Road Initiative (BRI) beëindigd. Daarop is ze nu teruggekomen. Tijdens de reis van Meloni ondertekenden Italië en China een driejarig actieplan om eerdere overeenkomsten uit te voeren en nieuwe vormen van samenwerking te onderzoeken. De vraag is wat hier concreet uit zal komen. Het Belt and Road Initiative is geen lidmaatschapsorganisatie zoals de BRICS of de EU en onder het programma is in Italië nooit veel tot stand gebracht.