^DeAndereKrant

“In de kelder van het ministerie werken vier jonge programmeurs onder het licht van tl-buizen. Zij halen decennia aan betalingen naar boven. Op zoek naar fraude en verspilling. ‘We zijn binnen’‚ meldt Akash Bobba aan het team. ‘We kunnen alles zien.’ Edward Coristine heeft al drie subsystemen in kaart gebracht. De algoritmes van Luke Farritor sporen betalingen naar andere departementen op. De analyses van Ethan Shaotran ­laten patronen zien die topambtenaren zelf niet eens kenden. Bij het aanbreken van de ochtend weten ze beter hoe het ministerie van Financiën werkt dan de ambtenaren zelf.”

Zo begint — vrij vertaald — het spannende relaas van blogger Eko over de spectaculaire ‘overval’ die leden van het ‘Department of Government Efficiency’ (DOGE) van Elon Musk de nacht van 2 op 3 februari pleegden op de computersystemen van het Amerikaanse ministerie van Financiën. In opdracht van president Trump uiteraard. Wat ze aantreffen‚ tart iedere beschrijving‚ vertellen Musk en Trump in een persconferentie op 11 februari. Er gaat AOW-geld naar mensen van 150 jaar oud. Contracten van drie maanden lopen tientallen jaar door zonder enige tegenprestatie. Ambtenaren vergaren miljoenen. Er is een officiële zwarte lijst van fraudeurs‚ terroristen en anderen die geen geld mogen ontvangen‚ maar het ministerie houdt zich daar niet aan. Of het duurt een jaar voordat er actie op wordt ondernomen.

Dat zijn de anekdotes. Structureel is er volgens Musk heel veel mis. Veel betalingen zijn helemaal niet gecategoriseerd of gespecificeerd. Volgens hem gaat het om 1 miljard dollar per week aan frauduleuze uitbetalingen. “Het gaat feitelijk om een enorme hoeveelheid blanco cheques.”

“We hadden niet verwacht dat we dit zouden aantreffen”‚ zegt Trump. De president spreekt onomwonden van “fraude en misbruik”. Het zou gaan om “honderden miljarden”. “Het is krankzinnig.” Musk — honkbalpetje op en zijn zoontje op zijn schouders — knikt instemmend. “De meest basale controles die in elk bedrijf aanwezig zijn‚ ontbreken.”

Een van de journalisten vraagt of wat Musk aan het doen is‚ democratisch verantwoord is. “Het is bij uitstek democratisch”‚ is het antwoord. “Wij doen niets draconisch of radicaals. Het Amerikaanse volk heeft Trump gekozen om schoon schip te maken bij de overheid. Het volk krijgt eindelijk een regering die doet wat ze heeft beloofd. De president is gekozen — de bureaucratie niet. De bureaucratie heeft op dit moment meer macht dan welke volksvertegenwoordiger ook. Dat is pas ondemocratisch.” Hij voegt eraan toe dat het voor de VS bittere noodzaak is de overheidsuitgaven te beperken. “We hebben een tekort van 2000 miljard (‘2 trillion dollars’). De rente op de staatsschuld is hoger dan de defensie-uitgaven. Als we niks doen‚ gaat het land failliet.”

Blogger Eko maakt duidelijk dat de acties van Musks whiz-kids zorgvuldig zijn voorbereid en gepland. “Op de dag van Trumps inauguratie‚ 21 januari‚ staan meer dan duizend medewerkers klaar om de bureaucratie in Washington DC te ontmantelen. Ze storten zich niet alleen op het ministerie van Financiën‚ maar ook op USAID‚ de Environmental Protection Agency (federale milieuagentschap) en andere departementen. Bij het milieuagentschap vinden ze ongeautoriseerde betalingen voor projecten in 47 staten. Ze halen zelfs geheime budgetten naar boven bij de inlichtingendiensten. Het mooie van betalingssystemen is dat ze niet liegen‚ zegt een van de speurders. Beleid kun je eeuwig spinnen‚ geld laat een spoor na.”

Maandag rond 06:00 uur ’s ochtends arriveren de eerste ambtenaren bij het ministerie‚ schrijft Eko. “Ze zijn ontzet. Systemen waarvan ze dachten dat ze ondoordringbaar waren‚ zijn allemaal blootgelegd. Ze waren voorbereid op orders en memo’s van de nieuwe president – niet op deze overval. Ze dachten dat er commissies gingen worden gevormd die onderzoek zouden gaan doen. Wat ze krijgen zijn whizzkids die in een mum van tijd de onregelmatigheden in het systeem traceren.” Sommige ambtenaren huilen. Staan te trillen. “Voor de bureaucratie is dit niet een verandering. Het is uitroeiing. Zij hebben hun macht te danken aan het feit dat zij bepalen wat er wordt betaald‚ aan wie. Dat staat nu op losse schroeven.”

Vice-president J.D. Vance bevestigt in publieke uitspraken dat team-Trump een welbewust plan uitrolt. “Als je kijkt naar de mensen die de president omringen‚ dan zie je dat wij het hem makkelijk maken om te doen wat hij wil doen.” Hij belooft het tempo erin te houden. “Ze dachten dat wij niet door de processen heen zouden komen. Dat we het zouden spelen volgens hun spelregels. Maar we zijn pas net begonnen.”

Toch is het project van Musk-Trump een halt toegeroepen. Openbare aanklagers van negentien staten hebben rechtszaken aangespannen. De meeste daarvan gaan over een ander decreet van Trump‚ namelijk om de betalingen van de federale overheid naar de deelstaten stop te zetten. Dat besluit is inmiddels door rechters ongeldig verklaard. Ook het besluit van Trump om het departement USAID te ontmantelen‚ is door een rechter ‘gepauzeerd’. Daarnaast heeft een rechter in New York bepaald dat de actie bij het ministerie van Financiën moet worden stopgezet en zelfs dat de nieuwe minister van Financiën‚ Scott Bessent‚ geen toegang mag krijgen tot de data.

Trump vindt het onacceptabel dat rechters hem dwarszitten. “Een activistische rechter zegt dat we niet mogen doorgaan. Waarom niet? De overheid is corrupt. Hij zegt dat we de corruptie niet mogen aanpakken. Hoe kan een rechter dit zeggen?” De president geeft wel aan dat hij de bevelen van de rechters zal opvolgen. “Ik volg altijd gerechtelijke bevelen op.” Volgens hem staat het Amerikaanse volk achter hem. “De publieke opinie is aan onze kant.”

Dat er vanuit het Democratische kamp strijd wordt geleverd tegen Trump, is niet vreemd. Maar ook bij sommige bekende critici van de Amerikaanse deepstate‚ zoals Catherine Austin Fitts en Naomi Wolf‚ klinkt kritiek. Fitts en Wolf zijn bang dat het hele DOGE-project bedoeld is om de macht in Amerika over te dragen van de staat naar de Big Tech miljardairs die Trump steunen. Fitts heeft het op haar substack letterlijk over een “staatsgreep”.

Naomi Wolf noemt Musk een “Trojaans paard”. Zij stelt dat de medewerkers van DOGE met hun acties de privacy van burgers schenden. “Misschien haat je de overheid. Maar wacht maar totdat je een AI-gestuurde particuliere overheid krijgt. Dan wordt het nog veel erger.” Ze wijst erop dat Musk een bod heeft uitgebracht van 97‚4 miljard dollar op OpenAI‚ het bedrijf achter ChatGPT. “Als AI‚ dat in handen is van particuliere bedrijven‚ wordt toegepast op de Amerikaanse overheid‚ dan is er straks geen enkel mens van vlees en bloed verantwoordelijk meer voor wat de overheid doet. Niemand zal dan nog verantwoording kunnen of hoeven afleggen over het beleid.”

Blogger Eko ziet het anders. Hij blijft ­enthousiast. “De ambtenaren dachten dat hun bureaucratische bouwwerk eeuwig zou blijven bestaan. Ze dachten dat het te groot was om in kaart te brengen. Te complex om te begrijpen. Te vastgespijkerd om te kunnen veranderen. Ze hadden het mis. Vier jonge programmeurs met laptops bewezen het.” Volgens hem is dit pas het begin. “De revolutie is het nieuwe normaal. De storm komt er niet aan. Hij is er al. Voor het eerst in generaties krijgen we een overheid die werkt. Een ambtenarij die dienend is. Een systeem dat levert. De revolutie is niet net pas begonnen. Hij heeft al gezegevierd.”