^DeAndereKrant

Westerse grootmachten hebben sinds 1991 een serie militaire operaties uitgevoerd waarbij schendingen van internationaal recht en territoriale integriteit aan de orde waren. De bombardementen van de Navo op Belgrado tijdens de Kosovo-oorlog (1999) waren een flagrante schending van internationaal recht. De Amerikaans-­Britse invasie in Irak van 2003 was door het veto van Veiligheidsraadsleden Frankijk, Rusland en China illegaal. De westerse bombardementen op Libië om de regering Khadaffi (2011) te verzwakken, waren schendingen van internationaal recht. Terwijl ook de westerse militaire operaties in Syrië in 2011 zonder instemming van de Syrische regering geen volkerenrechtelijk mandaat hadden.

Daarnaast kan men stellen dat alle westerse militaire operaties voor de betrokken bevolkingen desastreus vernietigende effecten hebben gehad. Alleen Nederlandse F16’s vuurden 2188 genavigeerde raketten af in Irak en Syrië tussen 2014 en 2018 en veroorzaakten volgens eigen schattingen tussen 5000 en 7000 militaire en civiele slachtoffers, naast een enorme schade aan de infrastructuur. Alles wat we de Russen kwalijk nemen in de Oekraïne-­oorlog hebben westerse grootmachten inclusief Nederland de afgelopen jaren zelf in Irak, Syrië en Afghanistan gedaan.

Een tweede serie van kritische argumenten richt zich op het uitbreidingsbeleid van de Navo. Sovjetpresident Gorbatsjov kwam in Berlijn 1990 met westerse leiders overeen dat de Navo ‘geen inch’ oostwaarts zou uitbreiden. Daarvan is geen officieel verdrag, maar er zijn van de gemaakte afspraken wel gespreksverslagen gepubliceerd. In 1999 breidde de Navo uit met Tsjechië, Polen en Hongarije. Omdat Rusland voorzag dat het als potentiële vijand werd gezien, is in die periode door president Jeltsin en de latere president Poetin meerdere keren voorgesteld Rusland dan ook maar deel te maken van de Navo. De Amerikanen hebben dat afgehouden. In 2004 volgde de tweede uitbreidingsgolf en werden onder meer Estland, Letland, Litouwen, Slowakije, Roemenië en Bulgarije lid. De Navo-grens schoof toen op tot 123 km van St. Petersburg, de oude hoofdstad van Rusland. In de jaren daarna werden nog enkele Balkanlanden lid van de Navo.

In 2007 maakte president Poetin duidelijk dat Rusland een ‘rode lijn’ trok bij Navo-uitbreiding richting Oekraïne en Georgië. Behalve de dreiging van Navo-omsingeling zijn er in deze vroegere Sovjetstaten grensgebieden met grote Russische meerderheden. Ondanks de Amerikaanse lobby blokkeerden Duitsland en Frankrijk deze uitbreiding.

In 2014 kwamen de tegenstellingen in het verdeelde Oekraïne via de Maidanstaatsgreep in een explosieve fase. De aanleiding hiervoor was het ook in Nederland fel besproken EU aanbod aan Oekraïne tot een associatieverdrag. Oekraïense pro-EU nationalisten hielden maandenlang het Maidanplein in Kiev bezet en verjoegen ondanks een compromis met de zittende regering tenslotte de gekozen Russisch-Oekraïense president Janoekovitsj. In zijn kielzog vluchtten meer dan 100 Russisch-Oekraïense parlementariërs voor het geweld. Wat in het westers mediajargon een ‘revolte’ heet, was in werkelijkheid een ‘staatsgreep’.

De staatsgreep leidde tot de afscheiding van drie Russisch gezinde provincies in het oosten: de autonome republiek de Krim en de oblasten (bestuurlijke regio of provincie – red.) Donetsk en Loegansk verklaarden zich onafhankelijk en organiseerden referenda. De Russischtalige en Russisch gezinde bevolking stemden in zeer grote meerderheid (80-95 procent) voor afscheiding van Oekraïne. Zij vroegen eveneens aansluiting bij de Russische federatie. Wat in de westerse media de ‘annexatie van de Krim’ wordt genoemd, was in werkelijkheid een gevraagde en gewenste annexatie. President, Doema en federatieraad accepteerden in 2014 alleen de Krim als onderdeel van de federatie.

Oekraïne weigerde onderhandelingen over de afscheiding van de Volksrepublieken Donetsk en Loegansk in de Donbas-vallei en begon een militaire operatie, waarbij in totaal 14.000 slachtoffers vielen. In 2015 kwamen de Oekraïense president Poroshenko en de Russische president Poetin in bijzijn van de Franse president Hollande en Duitse bondskanselier Merkel de Minsk-akkoorden overeen (2015). Donetsk en Loegansk zouden binnen Oekraïne autonomie van bestuur krijgen en het Oekraïense leger zou zich terugtrekken uit de beide regio’s. Hoewel de beide provincies dus onderdeel zouden blijven van Oekraïne, heeft Poetin zeven jaar tevergeefs geprobeerd in het belang van de Russischtalige bevolking de akkoorden uitgevoerd te krijgen. In 2019 werd Zelensky verkozen tot president van Oekraïne, op basis van zijn belofte een vredesverdrag met Rusland te sluiten en een oplossing voor de Donbas-oorlog tot stand te brengen. Zelensky bleek niet de wil of macht te hebben het Oekraïense leger te dwingen tot terugtrekking.

Op 24 februari 2022 viel Rusland binnen en eiste militaire neutraliteit, respect voor Russischtaligen in Oekraïne, zelfbeschikking van Donetsk en Loegansk en erkenning van de Krim. Bij herhaling verklaarden de Russen tegenover de westerse media dat ze niet het doel hadden heel Oekraïne te bezetten of een ‘regime-­change’ tot stand te brengen. De omsingeling van Kiev had volgens Rusland alleen tot doel een deal af te dwingen. Die leek er in maart 2022 ook te komen, maar werd door de Amerikanen en Britten afgewezen. Het Westen beloofde Oekraïne miljarden aan wapens, economische steun en een Europese toekomst als het door zou vechten in wat steeds meer een proxy-oorlog (oorlog bij volmacht van een grootmacht) werd. Westerse politiek en media legitimeren hun militaire participatie met de kwaadaardige premisse dat Rusland de intentie zou hebben niet-Russisch sprekende gebieden tot zelfs in Europa in te willen lijven.

Belangrijke vraag in dit conflict is of de bevolking in de betwiste gebieden bij Oekraïne of bij de Russische federatie wil horen. Tussen 24 en 28 september 2022 organiseerden de door het Russische leger gecontroleerde regio’s Donetsk, Loegansk, Zaporizja en Cherson referenda over aansluiting bij de Russische federatie. Tienduizenden Oekraïense ambtenaren en vrijwilligers lieten 4 miljoen mensen in duizenden stemlokalen hun stem uitbrengen en dat resulteerde in een uitslag, die in lijn was met de referenda van 2014. Hoewel er zeker wat op de referenda is af te dingen en het Westen de referenda niet erkende, is ook bij nieuwe referenda onder VN toezicht een andere einduitslag ondenkbaar. De verkiezingsuitslagen van de afgelopen 30 jaar, de taalstatistieken, peilingen en referenda van 2014 en 2022 bevestigen de pro-Russische gezindheid van Oost-Oekraïne. Zelensky en zijn westerse partners wezen openlijk nieuwe referenda onder VN-toezicht van de hand, omdat ze weten dat Oekraïne die zal verliezen.

Deze oorlog eiste reeds tienduizenden doden en zware vernietiging van infrastructuur. De westerse wapenleveranties escaleren de oorlog en de economische sanctieoorlog tegen Rusland is allereerst in ons eigen gezicht ontploft. De mediapropaganda vertekent de werkelijkheid en jaagt de onderlinge haat aan, wat iedere oplossing moeilijker maakt. Deze oorlog kan alleen eindigen aan de onderhandelingstafel en de meest rechtvaardige oplossing lijkt een opdeling van Oekraïne in een pro-Europees en een pro-Russisch gedeelte, waarna men decennia nodig zal hebben om de diepe oorlogswonden te laten helen.