^DeAndereKrant

Het is begrijpelijk dat velen de werkelijkheid op deze manier ervaren en dat ze zo verontwaardigd zijn dat ze niet eens willen hóren dat een ander gezichtspunt mogelijk is. Het lijkt onmogelijk, monsterlijk, om Poetin, die – daar bestaat geen twijfel over – een ander land binnenvalt, ten koste van vele doden – te rechtvaardigen. Het is ook het enige verhaal dat we te horen krijgen.

Maar bedenk dit. Als iemand van moord wordt verdacht en voor de rechter komt, wordt gevraagd hoe hij of zij tot zijn daad kwam. Werd hij wellicht bedreigd? Misbruikt? Handelde hij uit zelfverdediging? Het zijn redelijke vragen die een rechter laat meewegen in het uiteindelijke oordeel.

Ook aan de Russische inval ging heel wat vooraf. Het feit dat zoveel mensen geschokt waren door de inval, toont alleen maar aan dat zij niet op de hoogte waren van wat er speelde in het land. Westerse leiders blijven eindeloos herhalen dat de aanval ‘unprovoked’ was, zonder aanleiding, maar dat is een aantoonbare leugen.

In Oekraïne was al sinds 2014 een burgeroorlog aan de gang, waarbij 14.000 mensen waren omgekomen en miljoenen Oekraïners uit het oosten waren gevlucht – naar Rusland. Die burgeroorlog begon in 2014, met de Maidan-revolutie. Toen verjoegen door het Westen gesteunde Oekraïense nationalisten de democratisch gekozen president Janoekovytsj. De overwegend Russisch sprekende bevolking in de oostelijke provincies, Donetsk en Loehansk, verzetten zich tegen deze staatsgreep. Het verdrag van Minsk, uit februari 2015, ondertekend door Oekraïne, Rusland, Duitsland en Frankrijk, voorzag in een vorm van autonomie voor deze provincies, maar dit verdrag werd door Kiev en de Amerikanen genegeerd. Begin 2022 stonden Oekraïense troepen op het punt om het oosten binnen te vallen. Dat leidde tot de Russische tegenactie. In de maanden daarvoor had Poetin herhaaldelijk voorstellen gedaan om tot een akkoord te komen over Oost-Oekraïne, zonder resultaat.

Dit zijn allemaal simpele feiten die ook door westerse leiders zijn erkend. De secretaris-generaal van de Navo, Jens Stoltenberg, zei in 2023: “De oorlog begon in 2014. En sinds 2014 hebben Navo­bondgenoten steun verleend aan ­Oekraïne, met training, en middelen, zodat de Oekraïense Strijdkrachten veel sterker waren in 2022 dan ze waren in 2020 en in 2014.”

Maar de diepere oorzaken van de oorlog in Oekraïne gaan nog verder terug. Het Amerikaanse buitenlandse beleid is er al driekwart eeuw op gericht om te voorkomen dat Rusland aansluiting vindt bij Europa. Nadat de Sovjet-Unie uiteenviel begin jaren ’90, streefde toenmalig ­Sovjet-leider Gorbatsjov naar de vorming van ‘een groot Europees huis’. Dat is door de Amerikanen gesaboteerd. Die gaven er de voorkeur aan Rusland met behulp van een ‘shocktherapie’ te plunderen en de bevolking in de armoede te storten. Ook begonnen ze, in strijd met plechtige beloften gedaan aan Gorbatsjov, in ruil voor diens steun aan de eenwording van Duitsland, met de uitbreiding van de Navo in Oost-Europa. In 1999 werden Polen, Tsjechië en Hongarije lid van de Navo. In 2004 traden Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië toe. In 2009 volgden Albanië en Kroatië. In 2017 voegde zich daarbij Montenegro.

In 2008 op een Navo-top in Boekarest, werd aan Georgië en Oekraïne toegezegd dat ze lid mochten worden van de Navo. Poetin liet weten dat een Navo-lidmaatschap van deze twee landen een rode lijn is voor Rusland. Hij accepteert geen vijandige potentiële kernmacht pal aan zijn grens. Vele prominente westerse leiders – onder wie ex-secretaris-generaal van de Navo Jaap de Hoop Scheffer, de Amerikaanse minister van Defensie Robert Gates en de Duitse bondskanselier Angela Merkel – spraken zich uit tegen een Oekraïens lidmaatschap van de Navo. Ook Frankrijk was tegen.

William Burns, later hoofd van de CIA, waarschuwde in 2008 dat dit “the brightest of all red lines” was – voor alle Russen, niet alleen voor Poetin. Zelfs de Oekraïense bevolking voelde er weinig voor. Volgens een Gallup-enquête in mei 2008 was slechts 15 procent van de bevolking voorstander van Navo-lidmaatschap en was 43 procent tegen. 10 procent wilde nauwere betrekkingen met de VS, 46 procent met Rusland. Het liefst wilden de Oekraïners géén keuze maken tussen oost en west. De Amerikanen lieten Oekraïne echter geen keuze. Oekraïne moest en zou onder Amerikaanse controle komen te staan. Oekraïne moest en zou lid worden van de Navo. De EU volgde dit beleid gedwee.

Dit leidde uiteindelijk tot de Russische reactie met desastreuze gevolgen. Miljoenen Oekraïners zijn op de vlucht geslagen, honderdduizenden mensen zijn gedood en de economie ligt in puin. Aan deze ellende kan alleen een einde komen als wij oog krijgen voor beide kanten van het verhaal.

Lees de volledige tijdlijn van het conflict tussen Oekraïne en Rusland in de 'Stop de Oorlog' krant. Extra in deze krant: Stop de Oorlog-poster. Download de Stop de oorlog poster of bestel een bundel via onze webshop.