^DeAndereKrant

“Wie het verleden beheerst, bepaalt de toekomst, wie het heden beheerst, bepaalt het verleden”, schreef George Orwell in zijn boek 1984. Overheden zijn daarom voortdurend bezig het beeld dat het publiek heeft van het verleden te vervormen. De Amerikaanse regering heeft herhaaldelijk en valselijk beweerd dat de oorlog in Oekraïne begon op 24 februari 2022, met een ‘niet-uitgelokte’ aanval van Rusland op Oekraïne.

Maar de oorlog is wel degelijk uitgelokt door de VS. Vooraanstaande Amerikaanse diplomaten hebben keer op keer gewaarschuwd voor de gevolgen van het Amerikaanse beleid. Als we dit onderkennen, dan kunnen we ook beter begrijpen hoe we een einde kunnen maken aan het conflict.

Dit is geen excuus voor de Russische inval. De Russen hadden actiever naar diplomatieke oplossingen kunnen zoeken binnen Europa en bij de niet-westerse landen die bezwaar hebben tegen het unilateralisme en militarisme van de VS en de Navo.

De regering Biden gebruikt het woord ‘onuitgelokt’ voortdurend in haar uitingen. De mainstreammedia nemen domweg over wat het Witte Huis zegt. Feit is dat Amerika Rusland op twee manieren heeft geprovoceerd. Ten eerste door de uitbreidingsplannen van de Navo richting Oekraïne en Georgië, waarmee Rusland in het Zwarte Zee gebied omsingeld zou worden door Navo-landen (Oekraïne, Roemenië, Bulgarije, Turkije en Georgië). Ten tweede door de rol die de VS hebben gespeeld bij het installeren van een anti-Russisch regime in Kiev na de gewelddadige coup tegen de pro-Russische Oekraïense president Viktor Janoekovitsj, in februari 2014. In feite begon de oorlog niet in februari 2022, maar al toen.

Biden en zijn buitenlandteam praten niet graag over de oorzaken van de oorlog. Een eerlijke analyse zou pijnlijk duidelijk maken dat hij voorkomen had kunnen worden. Historische, diplomatieke documenten tonen onweerlegbaar aan dat Amerikaanse en Duitse regeringsafgevaardigden na de val van de Berlijnse muur, de Russen herhaaldelijk hebben verzekerd dat de Navo geen millimeter (“not one inch”) oostwaarts zou opschuiven als de Sovjet-Unie bereid zou zijn het militaire Warschaupact te ontbinden. Maar al vroeg in de jaren ’90 maakten de Amerikanen toch plannen voor uitbreiding. Al in 1997 publiceerde de Nationaal Veiligheidsadviseur van de VS, Zbigniew Brzeziński, een nauwkeurige blauwdruk voor die uitbreiding. Pas twee jaar later werd Vladimir Poetin president.

Amerikaanse diplomaten wisten al die tijd heel goed dat expansie van de Navo tot oorlog kon leiden. De vooraanstaande Amerikaanse staatsman George Kennan noemde uitbreiding van de Navo een “noodlottige vergissing”. William Perry, minister van Defensie, dreigde vanwege de kwestie af te treden. William Burns, toen ambassadeur in Rusland (inmiddels directeur van de CIA), waarschuwde in 2008 uitvoerig voor de ernstige risico’s van uitbreiding van de Navo. “Nyet betekent Nyet”, schreef hij.

De leiders van Oekraïne wisten ook dat het streven naar Navo-lidmaatschap van Oekraïne oorlog zou kunnen betekenen. Voormalig adviseur van Zelensky, Oleksiy Arestovych, verklaarde in een interview in 2019 “dat onze prijs voor toetreding tot de Navo een grote oorlog met Rusland is”.

Tussen 2010 en 2013 pleitte Janoekovitsj voor neutraliteit, in overeenstemming met de publieke opinie in Oekraïne. De VS werkten echter heimelijk aan de omverwerping van Janoekovitsj, zoals te horen is op de geluidsopname waarop toenmalig Amerikaans onder-staatssecretaris Victoria Nuland en Amerikaans ambassadeur in Kiev Geoffrey Pyatt plannen maken voor wie Janoekovitsj op moet volgen na de coup. Nuland maakt tijdens het gesprek duidelijk dat ze nauw samenwerkte met toenmalig vice-president Biden en zijn nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan. Ditzelfde team Biden-Nuland-Sullivan heeft nu de leiding over het Amerikaanse Oekraïne-beleid.

Na de omverwerping van Janoekovitsj brak oorlog uit in de Donbas. Rusland annexeerde de Krim terwijl de VS het Oekraïense leger ondersteunde. In 2021 spraken de Navo en de regering Biden zich krachtig uit voor toetreding van Oekraïne tot de Navo. Dit laatste was een centrale factor bij de Russische inval. Op 17 december 2021 riep Poetin op tot het stopzetten van Navo-expansie maar kreeg opnieuw nul op het rekest.

Wat Rusland wil, is een neutraal Oekraïne en geen uitbreiding van de Navo. Wat dat eerste betreft leek er toenadering te komen tussen Rusland en Oekraïne, toen beide landen in maart 2022 vooruitgang rapporteerden richting een mogelijke diplomatieke oplossing voor hun conflict. Volgens Naftali Bennett, voormalig premier van Israël, die in de zaak bemiddelde, was een akkoord in zicht maar werd het vredesplan getorpedeerd door de VS, VK en Frankrijk.

De regering Biden blijft de invasie van Oekraïne “onuitgelokt” noemen, maar de VS hebben de Russische beer wel degelijk te vaak in de flanken gepord. Rusland heeft diverse malen geprobeerd te onderhandelen. In 2014 en 2015 heeft Rusland de Minsk-akkoorden getekend die een einde moesten maken aan de opstand van de oostelijke provincies volgend op de Maidan-coup in 2014. In 2021 heeft Rusland opnieuw diverse diplomatieke initiatieven ondernomen om tot een oplossing te komen, maar Biden weigerde erop in te gaan. Oekraïne is zo het slachtoffer van misplaatste en onhaalbare Amerikaanse militaire aspiraties. De sleutel tot vrede ligt in onderhandelingen over de neutraliteit van Oekraïne en stopzetting van de uitbreiding van de Navo.