^DeAndereKrant

Op 9 en 16 juli 2024‚ vlak na de beëdiging van het kabinet-Schoof op 2 juli‚ heeft bij het ministerie van Algemene Zaken “een aantal briefings” plaatsgevonden aan “de leden van het nieuwe kabinet”‚ schrijft Agema in antwoord op de vragen van Van Houwelingen. Zo vond een “themasessie informatiebeveiliging” plaats, een “oefening nationale crisisstructuur” en een “themasessie internationaal”. Bij die laatste sessie draaide het om geheime Navo-verplichtingen waar Nederland aan gebonden zou zijn.

Over wat de kabinetsleden precies te horen hebben gekregen, kon minister van VWS Fleur Agema niets zeggen. “De gegeven presentaties kunnen vanwege de rubricering niet worden gedeeld”, zo schrijft ze in antwoord op de vraag van Van Houwelingen of er “presentaties en/of notulen gemaakt zijn tijdens deze briefing” en zo ja of “de Kamer deze presentaties/notulen kan ontvangen”. Het merendeel van alle nieuwe kabinetsleden was bij de briefing op het ministerie van Algemene Zaken aanwezig, erkent Agema.

De Andere Krant meldde vorig jaar al dat toenmalig premier Mark Rutte en andere regeringsleiders op de Navo-top in de Litouwse hoofdstad Vilnius van juli 2023 een verklaring hebben getekend waarin ze beloofden NATO resilience objectives (Navo-weerbaarheidsdoelen) na te streven, zonder dat openbaar werd gemaakt wat die doelen precies zijn. Bekend is alleen dat de doelen betrekking hebben op zeven terreinen: continuïteit van overheid, energievoorziening, grootschalige opvang van personen, levensbehoeften, opvang van gewonden, (tele)communicatie en transport.

Van Houwelingen stelde zijn vragen aan Agema naar aanleiding van de uitspraken die zij deed op 24 oktober 2024 tijdens een plenair debat in de Tweede Kamer over de begroting van haar ministerie, waarbij “de pandemische paraatheid” van het land aan de orde kwam. Ze vertelde kort na haar aantreden te zijn ingelicht over “weerbaarheid” en over “Navo-verplichtingen” en dat “onder regie van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV)” werd geïnventariseerd wat haar ministerie nodig had om goed voorbereid te zijn op een nieuwe pandemie. Dat leidde tot de nodige beroering. Buiten regeringskringen wist niemand van deze briefings.

De door de minister genoemde Navo-verplichtingen zijn “niet juridisch bindend”, zo verdedigt ze zich in haar schriftelijke beantwoording op de vragen van Van Houwelingen. “Wel heeft de minister-president de NAVO Resilience Objectives namens het Nederlandse kabinet ondertekend om onze betrokkenheid vast te leggen. Elk land heeft de vrijheid om te bepalen welke middelen en strategieën zij wil inzetten”, schrijft ze.

Van Houwelingen zegt desgevraagd dat hij het moeilijk vindt dit te geloven. “Ze nam wel zes keer de term ‘NAVO-verplichtingen’ in de mond. De facto gaat het dus om een verplichting. Ik vind dat schokkend. Het betekent dat het kabinet in de praktijk soms beleid moet uitvoeren waar de eigen ministers niet achterstaan.”

Waar de geheime Navo-verplichtingen mogelijk toe kunnen leiden, werd vorig jaar duidelijk toen Agema weigerde mpox-vaccins te versturen naar Congo en andere Afrikaanse landen die kampten met het apenpokken-­virus. Tijdens een debat in de Tweede Kamer maakte ze meermaals duidelijk dat dit was uit vrees voor een biologische aanval vanuit Rusland en dat Nederland goed bevoorraad diende te zijn. De Russen zouden beschikken over een pokkenvirus dat ze tegen tegenstanders konden inzetten. Agema wilde vanwege deze complottheorie de volledige voorraad van 100.000 mpox-vaccins waar Nederland over beschikte in Nederland houden en ging daarbij in tegen het advies van haar ambtenaren, een deel van de voorraad naar Afrika te sturen. Ook ging ze voorbij aan een inschatting van het RIVM dat Nederland 13.200 vaccins kon missen.

Werd de halsstarrigheid van de minister soms ingegeven door de Navo? Had die het kabinet opgedragen een strategische voorraad van 100.000 vaccins aan te houden? Niemand in de Kamer die haar ernaar vroeg. En áls dit gebeurd was, zou ze de vrijheid niet hebben gehad naar waarheid te antwoorden. Van de Navo mag niet gesproken worden over de precieze invulling van de weerbaarheidsdoelen waar Rutte en diens toenmalige collega’s in Vilnius mee hebben ingestemd. Onder druk van een Kamermeerderheid besloot Agema in oktober alsnog 13.200 mpox-vaccins te doneren.

Voor onafhankelijk onderzoeker Cees van den Bos, die bekend is geworden door zijn onderzoek op basis van Woo-documenten naar het coronabeleid van het kabinet, komt het niet als een verrassing dat de NCTV Navo-beleid voorschrijft aan het kabinet. Hij typeert de NCTV als “bamiluik” van de Navo. “Dit land is pas vrij als de NCTV volledig wordt opgeheven en dit soort schaduwregeringen nooit meer voet aan de grond krijgt”, schrijft hij op X. “Dit is het grootste obstakel dat een democratie in de weg staat.” Hij voegt eraan toe dat op de NCTV geen controle mogelijk is: “De NCTV heeft carte blanche, zoals is gebleken tijdens corona”. Volgens Van den Bos wacht de mensen die denken dat corona voorbij is (“laten we erover ophouden”) nog een harde realitycheck. Hij bedankt Agema voor haar “openhartigheid”.

FVD vroeg afgelopen week een debat aan over de geheime Navo-verplichtingen, maar kreeg daarvoor nul steun in de Kamer. Van Houwelingen is daar niet verbaasd over. “Er is nog nooit een Kamerdebat gevoerd dat wij hebben aangevraagd.” 