^DeAndereKrant

et hek is van de dam. Nadat Open­AI een half jaar geleden de baanbrekende ChatGPT – een taalbot die teksten van hoog niveau kan produceren – lanceerde, komen Google, Baidu, Amazon en andere techbedrijven nu met nieuwe generatieve AI (Artificial Intelligence)-ontwikkelingen op de markt. Die zijn niet alleen beter, sneller en slimmer, ze vegen ook de vloer aan met onze privacy en kunnen in potentie werkzaamheden overnemen die nu nog door mensen worden gedaan. Hoe gaan we daar op een menselijke manier mee om? Dat is een vraagstuk voor futurist Christian Kromme, schrijver van de internationale bestseller Humanification – Go digital, stay human.

Kromme is duidelijk over wat ons te doen staat. “We moeten onze rug recht houden en blijven staan voor menselijke waarden als bewustzijn, empathie, compassie en creativiteit. We moeten ons blijven uitspreken over wat we vinden en nooit zwichten voor drang en dwang. Als we op die basis onze banen kiezen, relaties onderhouden en chatbots opvoeden, zal er een prachtige samenleving ontstaan.”

De klanten van Kromme zijn over het algemeen rijk en machtig. Hij geeft lezingen voor multinationals als Procter & Gamble, PostNL, Google, Shell, Philips, BP en Accenture. Hij bezocht de rijkste families ter wereld, waaronder de Duponts en Rockefellers, en dineerde met een van de oud-directeuren van het World Economic Forum, van wie hij de naam niet wil noemen. Ook is hij lid van de Conference Board, een exclusieve denktank in New York voor executives van de grootste bedrijven ter wereld. Toch werkt hij gewoon mee aan interviews voor alternatieve media als Blckbx.tv en Binformed. Hij is niet van het cancelen.

Dat er duistere krachten actief zijn in de wereld van het grote geld, ontkent hij niet. Maar dat beeld wil hij wel nuanceren. Er lopen in die wereld ook genoeg spirituele mensen met goede intenties rond. ‘Het kwaad’ bestaat volgens hem vooral uit de hiërarchische, gecentraliseerde systemen die we met z’n allen hebben opgetuigd. Kromme legt uit hoe hij dat ziet: “Veel corporates zijn in de greep van grote investeerders als Vanguard en Blackrock en moeten aan de SDG’s (Sustainable Development Goals, duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN – red.) voldoen. Hun systemen zijn hardwired om te groeien en winst te maken, inclusief financiële prikkels voor meer status en een nog dikkere auto. Macht en controle uitoefenen is wat ze doen. Met AI, tracking, QR-codes en gezondheidspaspoorten hebben ze nieuwe tools in handen en die gaan ze gebruiken ook.”

Wij ‘normale’ mensen hoeven ons natuurlijk niet als schapen in een hok te laten drijven. Ook wij hebben namelijk de beschikking over nieuwe technologie. We kunnen onze eigen energie opwekken en opslaan, onze eigen producten 3D-printen, ons eigen voedsel lokaal verbouwen en distribueren via internet, onze eigen platforms bouwen in de blockchain en betalen met ons eigen cryptogeld. De nieuwste generatie chatbots kan een kans zijn in plaats van een bedreiging. Het is aan ons, zo luidt zijn filosofie.

Kromme gebruikt zelf AI-tools om videoscripts te maken en artikelen te schrijven. Hij stuurt elke dag een nieuwsbrief met de laatste trends. Dat is een coproductie met AI, legt hij uit: “De engine daarvoor heb ik zelf getraind in het kijken naar nieuws zoals ik dat doe. Elke ochtend krijg ik een voorselectie aangeleverd. Ik doe alleen de eindredactie. Mensen vragen weleens of ik een heel team heb. Nee dus, dat doe ik allemaal zelf. Voor mij is AI een klankbord, een orakel waar ik een dialoog mee heb, een sparringpartner die me aanvult. Wat eruit komt, is een mix van mijn bezieling, verrijkt met de kennis van AI.”

De nieuwste generatie generatieve AI kan complexe datastromen extreem goed managen. ChatGPT doet dat met tekst, DALL-E en Midjourney met beeld en een nieuwe AI van Google gebruikt geluid en muziek. De bots maken nu nog veel fouten, ze zijn ‘woke’ en geven geregeld misleidende informatie. Ze kunnen “hallucineren”, aldus Kromme “maar dat wordt in de toekomst minder”. Ze worden zorgvuldiger, onder meer met bronvermeldingen voor het beschermen van intellectueel eigendom. Slimmer en sneller. Over tien jaar zullen ze miljoenen keren geavanceerder zijn dan nu: “Misschien hebben we rond 2030 een GPT met een IQ van 800, die cognitief alles kan wat wij ook kunnen en alles in zich heeft van de meest bezielde dichters en beste muzikanten. Niet méér dan dat trouwens. AI kan alleen creatieve variaties maken van wat wij erin gestopt hebben en is nog niet in staat iets te creëren wat zichzelf overstijgt.”

De systemen worden gevoed met onze data en zijn de spiegel van onze ziel, betoogt Kromme. Daarmee zijn we ook aanbeland bij zijn grootste nachtmerrie: “Mijn grootste angst is dat we onze binnenwereld niet ontwikkelen en niet aan onszelf gaan werken, dat we erin blijven stoppen wat we nu zijn, en terugkrijgen wat we nu hebben: een wereld gebaseerd op ego, angst, schaarste, macht, controle en ongelijkheid. Garbage in is garbage out. Als we daar te lang mee doorgaan, en AI niet opvoeden zoals we een kind zouden opvoeden, kan het weleens verkeerd aflopen waardoor de samenleving uiteenvalt.”

Mira Murati, het genie achter ChatGPT, zei onlangs in de media iets interessants over het voeden van AI. Volgens haar moeten we dat niet slechts overlaten aan technologen. Dat zou te beperkt zijn. Voor de juiste balans hebben we ook filosofen, ethici, sociologen, kunstenaars en alfawetenschappers nodig.

Kromme is het daarmee eens: “Veel platforms worden bedacht en gemaakt door nerds, die nogal autistisch naar de wereld kunnen kijken. Het is absoluut goed om ‘het slimme kind AI’ bloot te stellen aan kunst en cultuur, ethiek en filosofie, de goede dingen van het leven. Dan krijg je uiteindelijk een kind dat in balans is en objectief naar de wereld kan kijken. De vraag is wel: wat voor kunstenaar en wat voor filosofen? Van de techbedrijven zelf hoeven we niks te verwachten. Microsoft investeerde 10 miljard in OpenAI en ontsloeg een week later al haar ethici. Nee, we moeten zelf de regie pakken.”

Kan regulering van AI zinvol zijn? Kromme twijfelt. De regulering die hij nu ziet, gaat vooral over bescherming van intellectueel eigendom van grote corporates. Hij gelooft meer in de drie regels van Asimov. Eén: een robot mag een mens geen letsel toebrengen. Twee: een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen zijn gegeven (behalve als die in strijd zijn met regel een). Drie: een robot moet zijn eigen bestaan beschermen (voor zover dat niet in strijd is met regel een of twee). Dat soort regels moet door Europa worden afgedwongen.

Niet iedereen is bereid daarop te wachten. Apple heeft medewerkers inmiddels verboden ChatGPT te gebruiken. Ook verschillende landen, waaronder Italië, hebben large language models (geavanceerde kunstmatige intelligentie systemen die zijn getraind om menselijke taal te begrijpen en te genereren) op de zwarte lijst gezet.

Kromme snapt de reflex om AI te verbieden: “Overheden zitten niet te wachten op een bevolking met een IQ van 150. Ze houden burgers liever naïef en volgzaam. Maar je houdt dit toch niet tegen. Ik zie AI liever als een kans om te helen. Mede door AI en computertechnologie komt alle rottigheid nu aan het licht. Steeds meer mensen geloven het sprookje van de samenleving niet meer en gaan schaduwwerk doen. Wie ben ik? Wat resoneert met mij? Ook op de arbeidsmarkt kan het misschien juist gunstig uitpakken. Geestdodende banen zonder empathie, zonder compassie, creativiteit of bewustzijn kunnen algoritmes van ons overnemen, zodat wij ons weer bezig kunnen houden met de vraag waarom we hier op aarde zijn.”