^DeAndereKrant

Aan het einde van een lange landweg in Bennekom staat boerderij De Hooilanden in een uitgestrekt landschap. De rust die de omgeving uitstraalt is bedrieglijk, want er is volop bedrijvigheid. Als er op De Hooilanden geen besprekingen zijn in de vergaderzalen, dan is er wel een workshop in het keukenatelier, worden zorgcliënten begeleid of komt net de veearts op bezoek voor een koe met een ontstoken ooglid. Lodewijk en Floor zijn geen stilzitters.

Floor en Lodewijk leerden elkaar kennen tijdens hun studententijd. Destijds hadden ze niet kunnen bedenken dat zij geen planologe zou worden, hij geen bedrijfskundige en afgestudeerd civiel technicus, maar dat ze al snel agrarisch ondernemers zouden worden. Toen een kantoorbaan voor Lodewijk wel erg dichtbij kwam, koos hij eieren voor z’n geld en nam hij samen met zijn vrouw het bedrijf van zijn ouders over. Lodewijk en Floor vonden in 2004 echter al wel dat het overgenomen familiebedrijf aanzienlijk moest veranderen.

Lodewijk: “Tijdens de omschakeling naar een biologisch systeem hebben we koeien gezocht die daarbij pasten. We kozen voor de blaarkop. Dat is een oud-Hollands ras dat zich visueel onderscheidt. We wilden een zo intensief mogelijk graassysteem, waarbij we de koeien het werk laten doen.” Het stel bracht ook het aantal koeien terug. “De productie is misschien niet hoog, 6000 liter per koe, maar wat je overhoudt per liter melk is veel meer.” Voor biologische melk wordt immers meer betaald. Daarbij is de blaarkop een dubbeldoelras waardoor Lodewijk en Floor niet alleen de melk maar ook het vlees van deze dieren aan huis kunnen verkopen wanneer een koe eenmaal geslacht is.

Als echte toekomst- en systeemdenker is Lodewijk als food expert ook verbonden aan Society 4.0, het initiatief van professor Bob de Wit voor de heropbouw van een samenleving op basis van burgerparticipatie. “Ik heb me altijd geïnteresseerd voor hoe je systemen mooi op elkaar aan laat sluiten en efficiënt laat worden.” Lodewijk ziet dat boerderijen vaak ontzettend afhankelijk zijn van hoge inputs, waarbij veel grondstof, kapitaal of inzet nodig is. “Vandaar dat wij ons systeem hebben ontworpen met hele lage inputs. Want ik geloof dat de bedrijven met lage inputs, of kringloopbedrijven, het meest crisisbestendig zijn.”

Volgens Lodewijk maakt het kapitaalintensieve aspect de boer het meest kwetsbaar. “Tegenwoordig is het meer van belang dat je met de bank goed kunt onderhandelen, dan vakmanschap. Het is de kunst om te zien waar je je afhankelijkheid kunt verkleinen.” Hij zegt dat als je die dooranalyseert je terechtkomt bij de bank. “De afhankelijkheid van de bank is de bottleneck in je bedrijf. Een manier om dat te verhelpen is om de grond in gemeenschappelijk bezit te laten komen van een familie, een dorp, straat of een kerk. Een gemeenschap dus.”

Dat bracht Lodewijk ertoe om burgers mede-grondeigenaar bij de Hooilanden te laten worden. Voor 25.000 euro kan een derde hectare grond gekocht worden. De grondeigenaren verpachten de grond als collectief aan het boerenpaar. Die pacht levert de certificaathouder een rendement van 1,5 procent op. Lodewijk: “Vroeger had iedereen een boer in z’n familie. Tegenwoordig zijn veel boerderijen gesloten bedrijven waar je niks kunt kopen.” Volgens hem zijn burgers in stad en land in de loop der jaren enorm uit elkaar gegroeid. “Maar steeds meer mensen willen weten waar hun eten vandaan komt.” Door op deze manier samen te werken pakt de burger en mede-grondeigenaar volgens Lodewijk de verantwoordelijkheid voor zijn eigen voedsel en worden de agrarisch ondernemers tegelijkertijd geholpen met het uitoefenen van hun bedrijf. Zijn verantwoordelijkheid vindt hij verder gaan dan alleen productie. “Als boer moet je ook inzicht geven in de manier van produceren, zodat de consument ook geïnformeerd wordt en blijft.”

Volgens de veehouder gaan veel collega-boeren het nog moeilijk krijgen: “Hoe afhankelijker de boer is, hoe moeilijker het voor hem wordt”. Hij verwacht dat zijn model voor andere boeren ook goed kan werken, omdat hen dat minder afhankelijk maakt van de bank en ze daarmee crisisbestendiger worden. “Bij de bank betaal je aflossing, bij consumenten niet”, stelt Lodewijk. Bovendien, “als je het nog verder doortrekt, naar wat ons te wachten staat, een financiële crisis of een aanbodtekort, dan wordt het nog interessanter. Wij zijn bereid de rente uit te betalen in producten of in een alternatieve munt, zoals de florijn.”

De boer ziet veel initiatieven vanuit consumenten, zoals het Land van Ons, Burgerboerderij de Patrijs en Herenboeren. De behoefte van mensen aan toegang tot voedsel is groot. “Mensen staan in de rij. Het is ook een manier om spaargeld onder te brengen in grond, in assets. Boeren hebben assets. Ze hebben trekkers, bulldozers en graafmachines: ze kunnen maken, breken én nieuwe zaken opbouwen.”