‘Groen’ raadslid strijdt in Duitsland tegen drie giga-datacenters voor Tristate City
💨
Besluitvorming over bestemmingsplan schimmig
Besluitvorming over bestemmingsplan schimmig
Datum: 6 september 2023
Economie
Ton Verheijen en Ido Dijkstra
Nederland, België en Duitsland werken achter de schermen al jaren aan een smart city-metropool in de driehoek Amsterdam, Brussel, Düsseldorf/Keulen, genaamd Tristate City. Hiervoor staan in Nordrhein-Westfalen liefst drie grote datacenters op de rol, vertelt Beate Schmidt-Härlen, voormalig raadslid van de Groene partij, aan De Andere Krant. “Bezwaren van burgers tegen bestemmingsplannen worden als niet relevant terzijde geschoven en de reguliere media zwijgen.”
Net als in Nederland, ondergaat het Duitse landschap in Nordrhein-Westfalen, de deelstaat die voor een groot deel grenst aan Nederland, een grote verandering van het landschap. 5G-masten schieten als paddenstoelen uit de grond, enorme velden met zonnepanelen en windmolens zorgen voor verdere landschaps- en horizonvervuiling. Voor de opslag van deze veronderstelde ‘groene’ energie en data zijn reusachtige nieuwe datacenters nodig, de zogenaamde hyperscalers. In Nordrhein-Westfalen wordt daarvan serieus werk gemaakt, stelt voormalig raadslid van de Groene Partij Beate Schmidt-Härlen tegenover De Andere Krant. Ze vertelt dat er wel drie nieuwe datacenters komen, in Grevenbroich, Bedburg en Bergheim. Het geplande gebouw in Grevenbroich, onder de rook van Düsseldorf en een halfuur van de grens bij Sittard, wordt 40 meter hoog, slokt 23 hectare aan natuur en landbouwgrond op en heeft 50 MW/h aan energie nodig - net zoveel als een stad met 350.000 inwoners, zeg maar Utrecht.
Schmidt-Härlen, ex-Grüne en partijloos gemeenteraadslid van Grevenbroich, stelt dat de datacenters nodig zijn voor de ontwikkeling van Tristate City. In Duitsland is de besluitvorming “schimmig”, vertelt Schmidt-Härlen. Daarom heeft ze onlangs de actiegroep Smart City Protest opgericht: “Ik sprak tijdens een demonstratie Mona Aranea, een sociologe die lobby’s in Brussel had onderzocht. Zij wees mij op het belang van de datacenters voor de plannen rond Tristate City. Ze nodigde me uit voor een groep op Telegram. Daarna werd ik gevraagd voor een presentatie over smart city’s in een filosofisch café in Aken. Zo is het balletje gaan rollen. Mensen die kritisch staan tegenover het digitale ID, social credits, elektronische patiëntendossiers en de digitale euro haken aan. We accepteren dit niet zomaar en maken bezwaar tegen plannen.”
De realisatie van Tristate City gaat volgens Schmidt-Härlen stap voor stap. Burgers weten vaak niet eens dat ze inspraak kunnen hebben of waartegen ze bezwaar kunnen aantekenen. Alles verloopt via de gemeentebesturen, maar die houden wijselijk hun mond om Europese subsidies niet mis te lopen. Schmidt-Härlen noemt een bedrag van 820 miljoen euro vanuit de pot Smart City Charta. Liefst 73 kleine en (middel)grote Duitse steden hebben sinds 2019 geld gekregen om smartcitystrategieën te ontwikkelen, van Berlijn tot Hamburg, van Heidelberg tot Münster, van Krefeld tot Grevenbroich, vertelt ze.
De besluitvorming in haar eigen gemeente Grevenbroich heeft ze van dichtbij meegemaakt en noemt ze schimmig. Er ontbreekt transparantie en een open dialoog. Het belang van de burgers wordt over het hoofd gezien, stelt Schmidt-Härlen. “Over het verzamelen en bewerken van persoonlijke data hebben burgers helemaal geen controle meer. Dat is wel nodig. Van ieder individu wordt een uniek profiel gemaakt, een digitale tweeling. Bij Bündnis 90/Die Grünen heb ik daarover vragen gesteld. De voorzitter zei dat zo’n digitale tweeling handig was voor stadsplanologie. Ik dacht dat hij 3D-planologie bedoelde, maar ik kom er steeds meer achter dat dit gaat over controleren en manipuleren van burgers.”
In Nordrhein-Westfalen bestaan volgens Schmidt-Härlen geen richtlijnen voor bescherming van de privacy van burgers in smart cities. Daarvoor is Gaia-X in het leven geroepen, het Europese initiatief voor cloudcomputing en privacybescherming. Gaia-X wordt volledig gedomineerd door Palantir, een Amerikaanse tech-multinational. Wat die met de data gaan doen? Niemand weet het precies. Palantir ontwikkelt software die het gedrag van potentiële terroristen, criminelen en illegalen voorspelt. Schmidt-Härlen verwacht dat ook gewone burgers de dupe gaan worden van de controle-AI, wat volgens haar zal leiden tot inperking van vrijheden, verdere devaluatie van democratische besluitvorming en verschraling van het menselijk contact.
Ze heeft die kritiek in de politiek geuit, maar dat kwam haar duur te staan. Schmidt-Härlen, van 1999 tot 2022 actief voor Bündnis 90/Die Grünen besloot mei vorig jaar uit de partij te stappen, omdat ze de politieke koers niet meer kon volgen. Met de levering van wapens aan Oekraïne, waar de partij achter stond, was ze het niet eens. Ze had al kritiek geuit op de plannen voor het datacenter in Grevenbroich. Haar werd letterlijk gezegd dat ze toestemming moest geven, anders was ze niet meer welkom in de fractie. Ze zei: “Leute, ik heb vijf minuten tijd gehad om iets over het datacenter te bekijken. Waar is de vrije meningsvorming gebleven?”
Ook de coronacrisis beleefde ze anders dan haar partijgenoten: “Mijn fout is misschien geweest dat ik toen Permanent Record van Edward Snowden heb gelezen. Ik had kritiek op de coronamaatregelen. Daarna was ik het niet eens met de partijpolitiek rond digitalisering. Er speelde eigenlijk van alles. Vragen die ik stelde over young global leader Annalena Baerbock, in 2021 kandidaat-bondskanselier, werden niet beantwoord. Dat gebrek aan openheid was ik niet gewend van mijn partij.”
Vanuit de lokale politiek is er ondertussen consensus gevormd over het datacenter. Markus Schumacher van FDP Grevenbroich (Freie Demokraten) noemt de hyperscaler van groot belang voor een succesvolle digitale transformatie. Schmidt-Härlen laat via andere kanalen een ander geluid horen: “Voor dit project wordt waardevolle natuur en de beste landbouwgrond opgeofferd. Daarbij komt dat deze geasfalteerde lap grond van dertig voetbalvelden geen regenwater meer doorlaat. Dan praat je over 160 miljoen liter water per jaar. Voor de werkgelegenheid hoeven we het ook niet te doen. Geschat wordt dat er vijftig mensen gaan werken. En zo’n kolossaal gebouw ziet er ook nog eens kacke uit. Nee, ik denk niet dat we dit moeten willen.”
Tristate City: een smart metropool in Nederland, België en Duitsland
De Nederlander Peter Savelberg is de bedenker van het project Tristate City, waarmee hij sinds 2013 de boer op gaat. “Tristate is een concept waarin we Nederland als hele groene megacity willen presenteren, met als doel het bedrijfsleven een internationale etalage te bieden voor exportbevordering”, vertelt Savelberg onder andere op YouTube. Deze smart metropool moet de Europese evenknie worden van Shanghai, de Chinese stad met 25 miljoen inwoners. In de driehoek Amsterdam, Brussel, Düsseldorf/Keulen zou het Tristate City Netwerk organisch moeten groeien, deed Savelberg veelvuldig uit de doeken in vaktijdschriften en op Youtube. “In 2025 woont 70 procent van de wereldbevolking in grote steden. In deze battle of the cities willen wij Nederland veel sterker op de kaart zetten, als grote, groene wereldstad met 30 miljoen inwoners en in samenhang met onze buurregio’s Vlaanderen en Noordrijn-Westfalen. Internationaal kun je als bedrijf beter zeggen ‘ik ben gevestigd in een stad met 30 miljoen inwoners’, in plaats van ‘ik zit in Emmen, Bergen op Zoom of Soest’”, legt hij uit. Machtige organisaties zoals werkgeversorganisatie VNO-NCW, de koepel van Institutionele IVBN, vastgoedorganisatie CBRE Group, banken als de Rabobank, advies- en ingenieursbureau Arcadis alsook universiteiten hebben zich achter het plan geschaard, al is dit allemaal in achterkamertjes gebeurd. “We gaan ook niet wachten tot provinciebestuurders, burgemeesters en wethouders het hiermee eens zijn, want dan wachten we over twintig jaar nog”, zei Savelberg, die zich opmerkelijk stilhoudt sinds er vorig jaar veel kritiek kwam op het plan kwam.
Wil je meer weten?
Wil je meer weten?
Koop de nieuwste editie bij jou in de buurt, of bestel deze editie.