^DeAndereKrant

De Europese Commissie introduceerde op 28 juni een voorstel voor een wettelijk kader voor invoering van de ‘digitale euro’, de EU-variant van de CBDC. Als dit voorstel wordt overgenomen door de lidstaten (de Europese Raad) en het Europees Parlement, kan de Europese Centrale Bank (ECB) het als juridische basis gebruiken om een digitale euro in te voeren. De ECB is al druk bezig met de voorbereidingen van wat zij een ‘digitale equivalent van contant geld’ noemt.

Is de invoering van de CBDC in Europa dus onafwendbaar? De gouverneur van de Franse centrale bank, François Villeroy de Galhau, benadrukte op een conferentie op 22 juni de onvermijdelijkheid van de digitale euro. Hij noemde het “onze plicht” als centrale bankiers om een CBDC in te voeren. “Nu alles digitaal wordt, waarom zou geld van de centrale bank dan als enige op papier blijft?”

De EU loopt zelfs achter op veel andere landen. Rusland heeft onlangs officieel al een eigen CBDC ingevoerd. De bijbehorende wetgeving is op 11 juli door de Doema aangenomen. De Russische centrale bank wordt geheel verantwoordelijk voor het project, dat in fasen zal worden uitgerold.

Rusland werkt overigens ook aan de invoering van een landelijk bio­metrisch identificatiesysteem, waarin de biometrische gegevens van alle burgers zullen worden vastgelegd. Vanaf 1 juni 2023 zijn alle banken, bedrijven, notarissen en lokale overheden verplicht alle biometrische data waarover zij beschikken in de vorm van gezichtsscans en stemopnames te overhandigen aan het Centrum voor Biometrische Technologieën. Deze instantie is in handen van Rostelecom (49 procent), de Russische overheid (25 procent) én de Russische centrale bank (25 procent).

Het World Economic Forum, de lobbyclub voor big business, is ook van de partij. Het WEF presenteerde in juni tijdens zijn jaarlijkse zomerevenement (Summer Davos) dat plaatsvond in Tianjin, China, en waar ook de Chinese premier Li Qiang bij aanwezig was, een uitgebreide notitie (white paper) over de CBDC. Volgens het WEF is er sprake van “significant momentum”. Meer dan 100 landen houden zich bezig met CBDC’s en het WEF wil graag een rol spelen in de “wereldwijde coördinatie” die nodig is om de CBDC succesvol in te voeren. Uit de WEF-publicatie blijkt China al begon in 2014 aan de CBDC en wereldwijd “koploper” is.

Op de bijeenkomst in Tianjin zei de bekende econoom Eswar Prasad dat de CBDC een revolutie zal inluiden: “We staan aan de vooravond van het verdwijnen van fysieke munten”. Prasad noemde dat een “intrigerend vooruitzicht”. Hij benoemde ook de risico’s. “Je kunt mogelijk een betere, maar mogelijk ook een meer duistere wereld krijgen, waar de overheid kan bepalen waar je wel en niet geld aan kunt uitgeven, bijvoorbeeld niet aan minder gewenste zaken, zoals munitie, drugs, pornografie, enzovoort.”

Het is deze programmeerbaarheid die de CBDC zo controversieel maakt. Het stelt de autoriteiten in staat volledige controle te verwerven over het leven van burgers. Minister van Financiën Sigrid Kaag heeft in mei samen met ministers van andere eurolanden een brief gestuurd aan de Europese Commissie en het Europese Parlement waarin zij “een krachtig signaal” afgeven dat de digital euro niet programmeerbaar mag zijn.

Kenners als journalist Arno Wellens wijzen erop dat zo’n belofte loos is. Een CBDC is nu eenmaal programmeerbaar, stellen zij. Dat bleek deze week nog in Brazilië, dat in juni een experimentele CBDC lanceerde. Een bekende Braziliaanse blockchain-specialist, Pedro Magalhaes, slaagde erin de technische specificaties van de Braziliaanse CBDC te decoderen (de Application Programming Interface). Hij ontdekte dat de programmatuur de centrale bank in staat stelt eenvoudig rekeningen te bevriezen of te wijzigen, en meldde dit op LinkedIn. Zijn bevindingen werden op Twitter bevestigd door de crypto-expert Vini Barbosa van de nieuwssite Portal Do Bitcoin.

Hoe ver de controlemogelijkheden van de CBDC kunnen gaan, blijkt ook uit de ‘blauwdruk voor een toekomstig financieel en monetair systeem’, die de Bank of International Settlements (BIS) op 20 juni publiceerde. Hierin stelt deze onbekende maar invloedrijke instantie, die fungeert als ‘bank van de Centrale Banken’, dat de CBDC ons leven volledig gaat veranderen. “We staan aan de vooravond van een nieuwe grote sprong in het monetaire en financiële systeem, die verstrekkende gevolgen zal hebben voor de economie en de maatschappij in het algemeen”, schrijft Hyun Song Shin, hoofd Onderzoek van de BIS.

De BIS laat er geen enkele twijfel over bestaan dat de CBDC programmeerbaar is. Dat is juist het aantrekkelijke ervan, benadrukt de BIS. De ‘blauwdruk’ gaat nog een stap verder dan de bestaande CBDC’s. De BIS wil in het systeem niet alleen geld, maar ook aandelen en andere waardepapieren en zelfs vastgoed integreren. Politicoloog Sander Boon van website Geotrendlines legt uit: “De BIS komt met een totaal nieuw concept, waarin niet alleen CBDC’s een rol spelen, maar het hele systeem van commerciële bankgeld op de schop gaat. Waardetitels van bijvoorbeeld huizen, aandelen en andere activa moeten worden omgezet in zogenaamde tokens. Deze tokens kunnen worden geprogrammeerd om bepaalde opdrachten uit te voeren, bijvoorbeeld dat men een bezitting pas kan verkopen als aan bepaalde ingebouwde voorwaarden is voldaan. Deze tokens worden beheerd op een geüniformeerd grootboek, een soort blockchain, maar dan met de mogelijkheid voor banken en controleurs om de tokens te kunnen toevoegen, programmeren en controleren. ­CBDC’s worden in dit scenario gebruikt om de ruil of overboeking van de tokens in realtime op de balans van de centrale bank te verrekenen.”

Dit zal voor veel mensen alarmerend in de oren klinken. Toch is het succes van de CBDC nog lang geen uitgemaakte zaak, stelt Boon. Hij schreeft het artikel “zeven redenen waarom de CBDC geen succes gaat worden”. Zo zijn er nog grote technische, juridische, economische en geopolitieke hobbels, zijn er meningsverschillen tussen de landen en is het wantrouwen van het publiek groot.

Dat laatste is zeker waar. Zo heeft EU-lidstaat Slowakije onlangs het recht om geld en goederen contant te kunnen betalen vastgelegd in de grondwet. Meer landen zouden dat voorbeeld kunnen gaan volgen. In de VS hebben de Republikeinse uitdagers van zittende president Joe Biden laten weten dat ze niet zullen meewerken aan invoering van de CBDC. Ook de Democratische presidentskandidaat Robert F. Kennedy jr. is tegenstander. En zowel de Europese Commissie als de ECB benadrukken in alle toonaarden dat contant geld blijft bestaan. De CBDC is slechts een ‘aanvulling’ op cash, stellen zij. De Commissie heeft zelfs tegelijk met het wetsvoorstel voor de CBDC een tweede wetsvoorstel ingediend, waarin staat dat de rol van contant geld in de EU behouden moet blijven.

Kunnen we dus gerust gaan slapen? Dat valt nog te bezien. Volgens de Amerikaanse schrijver Brandon Smith, de oprichter van het Alternative Market Project, die zich bezighoudt met het opzetten van lokale economische netwerken, is invoering van de CBDC inderdaad onwaarschijnlijk, zeker in de Verenigde Staten, met één grote ‘maar’. Als er een grote financiële crisis komt, en de dollar en andere munten storten in, dan wordt het een ander verhaal. Smith: “De overgang naar een wereld zonder cash vergt dwang en rampspoed, een totale crisis in de VS en de westerse wereld.”

Hij sluit niet uit dat ‘de globalisten’ hier al aan werken. Hij wijst erop dat in april van dit jaar op een bijeenkomst van het IMF al een internationale CBDC is gepresenteerd – een ‘universele monetaire eenheid’ – onder de naam Unicoin. “De globalisten zijn er klaar voor. Net als de Covid-crisis werd aangegrepen voor invoering van een digitale identiteit en vaccinatiepaspoorten, staat de CBDC in de startblokken als het financiële stelsel instort.”