^DeAndereKrant

Op de website www.ikdeburger.nl staat op de introductiepagina een videofragment waarin premier Mark Rutte de gereformeerde Nederlandse theoloog, predikant en staatsman Abraham Kuyper citeert. “Bij elke welgelukte aanslag op de vrijheid kan dus de staat nooit meer dan medeplichtige zijn. Hoofdschuldige blijft de plichtvergeten burger zelf die in zonde zingenot zijn zedelijke spierkracht verslappend de kracht tot eigen initiatief verloor”, zo klinkt het citaat dat dateert van 1880 uit de openingsrede bij de oprichting van de Vrije Universiteit te Amsterdam.

Rutte bracht het citaat in tijdens een coronadebat, terwijl Nederland door de regering in een lockdown met avondklok was gezet. Dat is opmerkelijk, want de redevoering van Kuiper draagt de naam Soevereiniteit in eigen kring en is een hartstochtelijk pleidooi voor een gelimiteerde staatsbemoeienis en het dragen van eigen verantwoordelijkheid van de bevolking. Een andere uitspraak van premier Rutte in een eerder coronadebat was: “Als de bevolking wil dat het stopt, dan stopt het”. Ik de Burger heeft het opgevat als een uitdaging om tegenkracht te mobiliseren.

Een belangrijke spil in het burger­initiatief is juriste Caroline Vonhoff. Op het congres Bevrijding van Bedrog in september 2022 deelde ze al haar visie. Centraal staat dat de overheid de burgers zoveel mogelijk met rust moet laten. “Dat recht en die vrijheid hebben we, alleen zijn we dat vergeten. We worden vandaag de dag als slaven behandeld. Het is onze plicht dit juk van ons af te schudden”, aldus Vonhoff, die binnen de bestaande structuren gezonde verhoudingen wil herstellen.

De overheid doet volgens Vonhoff alsof ze een mandaat heeft om alles te beslissen voor de burgers en gaat volgens haar “daarbij vaak de gratie Gods te buiten”. Dat is haar een doorn in het oog. Als voorbeeld noemt ze bijvoorbeeld boeren van hun land afjagen. “De overheid heeft zich bevoegdheden aangemeten die de bevolking niet eens kon overdragen, want deze bevoegdheden hadden de mensen in beginsel zelf al niet”, aldus Vonhoff. Ook het vaccinatieprogramma ging in die richting. “Burgers hebben geen bevoegdheid hun medemens te dwingen zich aan een medisch experiment te onderwerpen. Dus kunnen ze deze bevoegdheid ook niet aan de overheid overdragen.”

De overheid dient te handelen “binnen de ‘gratie Gods’ en haar mandaat”, stelt de juriste. Dat betekent dat de regering nooit meer bevoegdheden kan hebben dan een individu heeft, want de bevoegdheid wordt per mens overgedragen, oftewel gemandateerd. “Het zal nog een hele klus worden, maar op papier hebben we alles wat we nodig hebben om ons goed te besturen en onze vrijheid terug te krijgen. We moeten de overheid niks meer vragen. We moeten het ze zelf gaan zeggen. Het is ons personeel: wij betalen hen, zij niet ons. We moeten niet werken met petities of verzoekschriften, maar door het geven van opdrachten, verboden en geboden. Dat zijn we vergeten, maar hier kan iedereen vandaag mee beginnen.”

Ik de Burger heeft een reeks acties bedacht die burgers kunnen gaan uitvoeren. De eerste is een verbod op het heffen van belastingen op gas en elektra. Terwijl burgers en ondernemingen door de hoge energieprijzen in hun bestaan worden bedreigd, verhoogt de overheid per 1 januari 2023 de btw-tarieven op energie nog eens van 9 naar 21 procent. ‘Ik de Burger verbied het de overheid per 1 januari nog enige belasting te heffen op de levering van gas en elektriciteit.’ Burgers kunnen zich aansluiten bij het initiatief door het verbod te ondertekenen. Ook zijn voorbeeldbrieven voor het energiebedrijf en de Belastingdienst klaargezet. Wie het aandurft kan de daad bij het woord voegen en enkel nog het nettobedrag voor energie gaan betalen. De actie is in de laatste week van 2022 zo’n 3000 keer ondertekend. De initiatiefnemers hopen dat veel mensen in beweging komen om grenzen te stellen aan wat Vonhoff noemt “een overheid die van God los is geraakt”. Volgens Kuyper zal een op drift geraakte overheid op een zeker moment worden teruggedrongen als voldoende “zedelijke spankracht” is verzameld.

In zijn rede voor de oprichting van de Vrije Universiteit te Amsterdam in 1880, schetste Abraham Kuyper de maatschappij als een groot radarwerk van ‘kringen’. Elke kring op zich is weer een radarwerk. De kleinste kring is in zijn ogen het individu en de eigen relatie met God. De ruim veertig pagina’s tellende rede is een pleidooi voor een ‘geminimaliseerd centralisme’: enkel wat niet anders dan centraal kan worden geregeld, moet centraal worden geregeld. Zoveel mogelijk wordt overgelaten aan de ‘eigen kring’. Het doet sterk denken aan wat ook wel het subsidiariteitsbeginsel wordt genoemd: hogere instanties moeten niet iets doen dat door lagere instanties kan worden afgehandeld. Dit principe van subsidiariteit leidt tot een spreiding van macht en daarmee tot het dragen van eigen verantwoordelijkheid. Het geheel van kringen houdt zichzelf grotendeels in balans, de rol van de staat is voornamelijk om een rechtstelsel te onderhouden dat het behoud van de soevereiniteit in eigen kring bewaakt. Er zijn altijd wel kringen en staten die hun macht willen uitbreiden. Het komt er volgens Kuyper dan op aan dat er voldoende ‘zedelijke spankracht’ in andere kringen aanwezig is om onheuse machtsconcentraties tegen te gaan. Als een staat een stuk soevereiniteit, oftewel eigen zeggenschap, uit lagere kringen overneemt en daarmee vrijheid inperkt, dan is dat niet enkel de schuld van de staat, maar net zo goed de schuld van de kringen die hun soevereiniteit onvoldoende uitoefenen.