^DeAndereKrant

De stichting SDG ­Nederland van het ministerie van Buitenlandse Zaken houdt tot 14 augustus in het Tropenmuseum in Amsterdam een voedselexpositie. Die tentoonstelling spiegelt de bezoeker voor dat we in de toekomst voedsel uit de 3D-printer zullen krijgen en insecten als vleesvervanger. Vanwege ‘het klimaat’. Het World Economic Forum (WEF) in Davos, de eliteclub van politici en zakenmensen, is ook een pleitbezorger van insecten en 3D-vleesvervangers.

De stichting SDG Nederland verkoopt sinds 2016 de 2030 Agenda in Nederland. Die agenda met ‘duurzame ontwikkelingsdoelen’ (Sustainable Development Goals, of SDG’s) leidde tot de Klimaatwet (2019), en het huidige beleid om de veestapel in Nederland te halveren. De expositie in het ‘SDG House’ in het Tropenmuseum is gewijd aan het tweede ontwikkelingsdoel (SDG2): Zero hunger. Oftewel: nul honger. Op deze tentoonstelling laten zij het publiek “enkele toekomstige voedingsmiddelen zien die deel van onze voeding zullen uitmaken”. Bijvoorbeeld het eten van “eiwitten uit insecten”. Daarnaast zou 3D-geprint laboratoriumvlees op het menu komen en ‘plantaardig vlees’, alles vanwege “de lage CO2-voetafdruk” van deze producten.

“De meeste mensen kiezen hun voedsel nog steeds op basis van smaak”, zo stelt de expositie. Maar de voedselkeuze zou moeten verschuiven naar andere overwegingen, vindt de stichting SDG. “De Covidpandemie heeft ons bewustzijn en onze gesprekken over gezondere keuzes in ons leven, waaronder voeding, in een stroomversnelling gebracht.” Stichting SDG Nederland claimt vervolgens dat wereldwijd het eten van insecten al razend populair is: “Ongeveer twee miljard mensen op aarde eten nu al insecten. Eetbare insecten worden al eeuwenlang door verschillende culturen geconsumeerd en kunnen door hun prachtige eigenschappen een integrerend deel zijn van de voedselzekerheid.”

Maar zoals insectkundige Arnold van Huis, emeritus-professor aan Wageningen UR, vaststelt in een nieuwe studie in het Journal of insects as food and feed, is die populariteit van insecten als mondiale eiwitbron schromelijk overdreven. Van Huis bracht de vermeende populariteit van insecten bij 2 miljard consumenten zelf de wereld in, zo erkent hij. Het getal ‘2 miljard consumenten’ stond namelijk in het door hem met Wageningse co-auteurs geschreven rapport Edible insects: Future prospects for food and feed security (2013) van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de VN.

In dat rapport verkent Van Huis met enkele collega’s de mogelijkheid om insect-eiwitten in te zetten wanneer de wereldbevolking naar 9 miljard mensen zou groeien. Het rapport leidde tot een storm van media-aandacht, waarmee Wageningen UR het eten van insecten op de politieke kaart kreeg. “Dat getal is er door een co-auteur in geslopen”, excuseert Van Huis zich desgevraagd. “Blijkbaar heb ik daar toen overheen gelezen. Wij besloten die claim nu te corrigeren omdat het rapport inmiddels 7 miljoen maal is gedownload. En de foutieve claim is wel honderden malen geciteerd.”

In de nieuwe studie stelt Van Huis de eerdere claim met een factor tien naar beneden bij. Er blijken geen betrouwbare data te bestaan over insecten als voedsel. Alleen door de totale bevolking van alle landen waar mensen wel eens insecten eten bij elkaar op te tellen, kom je op miljarden insectenliefhebbers. In Europa is er maar één roemrucht insectengerecht, namelijk casu marzu. Dat is stinkkaas uit Sardinië waar maden van de kaasvlieg in nestelen. Hier is dus de kaas en niet het insect de delicatesse.

Verder zouden enkel indigenous peoples, natuurvolken, regelmatig insecten eten. Een Latijns-Amerikaanse studie uit 2016 noemt Amazone-Indianen die 5 tot 7 procent van hun eiwitbehoefte per jaar uit insecten halen. Maar deze gewoonte wordt geassocieerd met armoede.

Volgens het World Economic Forum zijn er “vijf redenen waarom het eten van insecten klimaatverandering tegengaat”. Dat schrijven zij in een artikel op 9 februari als onderdeel van de Davos Agenda 2022. Smaak staat hier niet bij en de auteurs verzuimen te vermelden of zij zelf regelmatig bugs eten.

Een broodje bewustwording met meelwormen voor het klimaat wil ondanks alle politieke aandacht vooralsnog niet aanslaan. Dat moet ook voorstander van insectenvoer Guido Gubbels van de website ‘insecteneters’ constateren. Hij controleerde een lijst van een tiental restaurants in Nederland, dat na de aandacht door het FAO-rapport in 2013 een insectenmenu ging serveren. Daarvan zijn er nog vier over.

Zoals Gubbels stelt: “De rest van de restaurants verkoopt geen insectengerechten meer. Sommigen hebben dat wel gedaan, maar zijn daarmee gestopt. Eén van de restaurants antwoordde zelfs: ‘Wij serveren al jaren geen insecten meer. Was voor ons tijdelijk een geintje’”.

Ook de Bugs bagel van Bagel & Beans is met de introductie van een nieuwe kaart dit voorjaar verdwenen. Waarschijnlijk door een gebrek aan belangstelling.

Op de vraag of Van Huis zelf - met Wageningen UR aanstichter van de eet insecten-campagne - wekelijks insecten eet als vleesvervanger, antwoordt hij schoorvoetend: “Ik gebruik een keer in de week meel van krekels, dat kun je verwerken in brood”. Geen broodje meelwormen dus, zoals de website delibugs dat toont.

Van Huis en zijn Wageningse collegae, zien vooral heil in insecten als dierlijk eiwit bij diervoeding. Denk hierbij aan de vervanging van bijvoorbeeld vismeel in viskwekerij door insectenmeel. De Rabobank bracht daarover in 2021 een rapport uit, met de prognose dat de vraag naar insectenmeel in 2030 kon vervijftigvoudigen. Die vraag zou vooral uit de aquacultuur komen. “Een probleem zijn nu nog de hoge kosten van insectenkweek”, stelt Van Huis. “Niet alle vissoorten accepteren daarnaast insectenmeel, bij sommige soorten kun je 100 procent voeren, andere maar 10 procent.” Zo blijkt het vooralsnog gemakkelijker iets op de politieke kaart te krijgen dan de menukaart. Zelfs dieren kunnen hun neus voor insecten ophalen.