^DeAndereKrant

“Is deze lijst echt?” twitterde een verbaasde Elon Musk afgelopen week. “Wat is de url?” Musk was er door de Canadese journaliste, Eva Bartlett, op geattendeerd dat hij geplaatst was op een dodenlijst van de Oekraïense organisatie Myrotvorets, dat Oekraïens is voor “vredesstichter”. Als bewijs plaatste ze een screenshot. “Ik heb jarenlang gesproken en geschreven over deze lijst, nadat ik er zelf in 2019 op was geplaatst,” schreef ze. “Maar nu Musk er op staat en Roger Waters (van de legendarische Britse rockband Pink Floyd) en anderen hem voorgingen, zal de dodenlijst zichzelf mogelijk om het leven brengen.”

Ook andere bekendheden zijn op de lijst geplaatst, onder wie de Amerikaanse journalist Glenn Greenwald, de Amerikaanse senator Rand Paul, voormalig Amerikaans presidentskandidate Tulsi Gabbard, de Hongaarse premier Victor Orban en de voormalige Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Henry Kissinger. Wat al deze personen met elkaar gemeen hebben is dat zij door Myrotvorets als “vijanden van Oekraïne” worden beschouwd. De lijst is openbaar en bevat van sommige personen die daarop geplaatst zijn privégegevens zoals woonadressen, telefoonnummers en bankrekeningen. Diverse personen die op de lijst staan, zijn vermoord. Recentelijk gebeurde dit nog met Daria Dugina, de dochter van de Russische filosoof ­Alexander Dugin. Zij kwam om bij een aanslag met een autobom in Moskou. Meteen kreeg zij een rode streep door haar foto op de website, met de tekst “geliquideerd”. Myrotvorets doet dit bij iedereen die op de lijst staat en vermoord is. Zo staat ook de Italiaanse fotojournalist Andrea Rocchelli, die in 2014 om het leven kwam als gevolg van een Oekraïense beschieting, met een rode streep door zijn foto. Er staan ook kinderen op de Oekraïense dodenlijst, onder wie het 13-jarige meisje Faina Savenkova dat brieven schrijft aan westerse overheden, personen en organisaties om aandacht te vragen voor de positie van kinderen in het oosten van Oekraïne.

Musk had op Twitter een opiniepeiling gehouden. Mensen konden ‘ja’ of ‘nee’ stemmen op een vredesvoorstel dat hij bedacht had. Hij stelde onder meer voor dat Rusland de Krim mocht houden, dat Oekraïne een neutrale status kreeg en dat de referenda in de door Rusland geannexeerde gebieden werden overgedaan onder onafhankelijk toezicht. Dit wekte de woede van Kiev. In reactie lanceerde de Oekraïense president Volodymir Zelensky op Twitter een opiniepeiling waarin hij de mensen vroeg: “Welke Musk heeft uw voorkeur? Degene die Oekraïne steunt? Of degene die Rusland steunt?” Musk antwoordde Zelensky: “Ik steun Oekraïne nog steeds heel erg, maar ben ervan overtuigd dat een massale escalatie van de oorlog Oekraïne en mogelijk de wereld grote schade zal berokkenen.” Niettemin lijkt de felle reactie van Zelensky te hebben geleid tot een koerswijziging van Musk. Hij had tot dan toe het gebruik van zijn Starlink-satellieten gratis beschikbaar gesteld aan Oekraïne.

Starlink is van vitaal belang geweest voor de communicatie van de Oekraïense krijgsmacht. Deze week werd bekend dat Musk zijn diensten nog steeds beschikbaar wil stellen aan Oekraïne, maar dat er nu wel betaald moet worden, hetzij door Oekraïne, hetzij door het Amerikaanse Pentagon of een andere financier. Prompt belandde Musk op de dodenlijst, om daar overigens na een kwartier alweer van afgehaald te worden, waarschijnlijk omdat de personen achter Myrotvorets ook wel inzagen dat ze daarmee te ver gingen.

Op de Myrotvorets-lijst staan ook Nederlanders, onder wie burgerjournaliste Sonja van den Ende, waarschijnlijk omdat ze ‘embedded’ met het Russische leger de grens met Oekraïne is overgestoken en zich pro-Russisch uit. Voormalig bedrijfsrechercheur Max van der Werff die in het oosten van Oekraïne zijn eigen onderzoek deed naar de MH17-affaire belandde ook op de lijst. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) sprak zich, naar aanleiding hiervan, uit tegen de activiteiten van Myrotvorets. Maar de Nederlandse overheid zweeg. Dit in tegenstelling tot de Duitse overheid die in 2018 Kiev opriep om de website op zwart te zetten, nadat Myrotvorets voormalig bondskanselier Gerhard Schröder aan de lijst had toegevoegd. De standaardreactie van de Oekraïense overheid is dat ze niet kan optreden tegen de site omdat deze in de VS geregistreerd staat. Het is onduidelijk wie erachter schuilgaan. Maar algemeen wordt aangenomen dat er een connectie bestaat met het Oekraïense ministerie van binnenlandse zaken en de Oekraïense geheime dienst SBU. Voormalig adviseur van het ministerie Anton Gerashchenko heeft zich meermaals lovend uitgelaten over de site. Ook staat op de site te lezen hoe burgers in contact kunnen komen met de SBU.