Oud-ingenieur Deltawerken waarschuwt voor nieuwe watersnoodramp
💨
“De dijken begaven het niet door overspoeling, maar door onderspoeling”
“De dijken begaven het niet door overspoeling, maar door onderspoeling”
Datum: 15 februari 2024
Binnenland
Sjoukje Dijkstra
De 80-jarige Jan Willem Boehmer, officieel door Rijkswaterstaat benoemd tot toezichthouder voor het leven op de dijkveiligheid, voorspelt een herhaling van de watersnoodramp uit 1953. Hij onderzocht overstromingen over een periode van duizend jaar en ontdekte dat de invloed van de maan vaak wordt genegeerd, zoals in 1953 het geval was. Hij vertelde: “Van de 66 dijkdoorbraak-vloeden sinds het jaar 1014 waren er 22 bij laag springtij en 44 bij doodtij, 22 bij Eerste Kwartier, en net zoveel bij het Laatste Kwartier en niet één bij hoog springtij. Als eerder lering was getrokken uit de vergelijking van watersnoodrampen, was de meest recente van 31 januari op 1 februari 1953 mogelijk te voorkomen geweest. Dezelfde patronen als bij de watersnoodramp van 1953 kunnen zich nu voordoen op 25 en 26 februari 2024.”
De grondmechanicus en ingenieur stelt, anders dan Rijkswaterstaat, dat het gevaar “van onderen” komt. De dijken begaven het “niet door overspoeling”, zegt hij, “maar door onderspoeling: ze gleden letterlijk weg. Het verklaart waarom dijken al bezweken nog voor er wateroverslag was en als plumpuddingen in elkaar zakten. Dat betekent dat dijken aan onze kust en langs rivieren bij een grote storm in stukken uiteen kunnen vallen nog voordat ze worden overspoeld door het water.”
Volgens de ingenieur, die zelf meewerkte aan de Deltawerken, kan er niet genoeg gewaarschuwd worden. Hij deelde zijn zorgen met de burgemeester van Den Haag, Jan van Zanen, en met Rijkswaterstaat. Maar tot zijn frustratie lijkt niemand serieus aandacht te schenken aan zijn waarschuwingen. In een interview met De Andere Krant deelt Boehmer zijn berekeningen en bevindingen. Op de vraag welk gebied er volgens zijn voorspelling onder water stroomt, zegt hij: “Dat kun je uitrekenen met een sommetje. In 1953 was de zeespiegel 18,5 centimeter gerezen sinds 1775 en 7 centimeter sinds 1916, de laatste vloed. Het Vloedmerk (de vloedlijn – red.) was 70 centimeter hoger. Als je dat met 10 of 11 in mijn schatting vermenigvuldigt, kom je 2,4 meter hoger uit. En kun je hier een vloedgolf verwachten van 6,4 meter bij Scheveningen. Dat is een vloedgolf van gemiddeld 2,4 meter hoger dan in 1953, die bij de maansinvloeden van 25-26 februari 2024 niet gekeerd worden door de binnendijken.”
Boehmer wijst op mogelijke overstromingen in het Havenkwartier, het Binnenhof, en de noodzaak van een evacuatieplan voor Den Haag. Hij bekritiseert de houding van de burgemeester, Rijkswaterstaat en politici, die volgens hem zijn kennis negeren. Hij heeft ook zijn zorgen gedeeld met minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat, maar tevergeefs. Dat, terwijl hij ook een oplossing heeft om deze overstromingsramp te voorkomen: “voor de kust een parelketting met balgstuwen maken”. Met een balgstuw kan lucht of water in een balg gepompt worden zodat deze overeind komt. Zo kan deze fungeren als waterkering of golfbreker. Boehmer vertelt dat schepen er gewoon tussendoor kunnen. “Hiermee wordt de waterstand binnendijks en voor de dijk gecontroleerd. Het voordeel is dat het milieu kan blijven zoals het is en schepen kunnen er tussendoor.” Deze oplossing bedacht hij twaalf jaar geleden met een NRC-journalist tijdens een interview. “Die journalist voelde zich even ongemakkelijk”, grinnikt hij.
Volgens Boehmer komt er zonder parelketting voor de kust een vloedgolf die de dijk niet kan keren. Hij stelt dat het huidige beleid, waarbij de dijken worden opgehoogd en het uitdiepen van vaarwegen, de risico’s alleen maar groter maakt. “Hoe hoger de dijk, hoe groter het aantal slachtoffers. De tsunami bij de watersnoodramp in 1953 was juist extra hoog ten gevolge van de extra ruimte voor de rivier, die ontstond door veel te vroege dijkdoorbraken.”
Boehmer vindt het gebrek aan aandacht vanuit de media en politiek verontrustend. Hij waarschuwt dat als er niets wordt gedaan, de gevolgen desastreus kunnen zijn. Hij maakt zich zorgen dat zijn stad Den Haag onvoldoende is voorbereid op een mogelijke overstroming. “Ik ben geen actievoerder of klokkenluider”, benadrukt hij. “Ik zie gewoon dat in het verleden het ook al eens is gebeurd dat cruciale informatie niet serieus werd genomen, zoals bij de Deltawerken in de nasleep van de watersnoodramp van 1953. De focus was op de Deltawerken en niet op het vinden van de oorsprong van de ramp.”
Hij heeft nooit begrepen dat het dossier Deltawerken meer dan vijftig jaar geheim was. Ook vandaag de dag worden de oorzaken van de watersnoodramp van 1953 volgens hem nog te eenzijdig bekeken. De media kijken volgens hem niet verder dan hun neus lang is. Hij verwijst naar de NTR-documentaire serie van Wilfried Bajens die vanaf 6 januari 2024 wordt uitgezonden door NPO. Wat hem betreft zou de serie verboden moeten worden. “Wegens volstrekt eenzijdige waarheidsvinding”, zegt hij. “Nooit heeft de NOS mij gebeld naar aanleiding van mijn brandbrieven. Hetzelfde geldt voor de andere media.”
Een woordvoerder van gemeente Den Haag geeft aan niet op de hoogte te zijn van de waarschuwingen van Boehmer, die hij in 2022 al uitte via e-mail, maar ook door zijn boekjes persoonlijk aan de bode te overhandigen om aan de burgemeester te geven. Wat er met de boekjes is gebeurd, weet de woordvoerder niet.
Boehmer vindt het tekenend. Hij verzucht: “Ik zal doorgaan tot ik sterf. Ik ben inmiddels wel 80 en heb 150 dozen aan archiefmateriaal van Rijkswaterstaat. Wie neemt dat van mij over en zorgt ervoor dat die kennis gedeeld wordt?”
Reactie Rijkswaterstaat
Een woordvoerder van Rijkswaterstaat geeft aan het boek ‘De Vloek van zee en maan & Jan Willem Boehmer’ te hebben gelezen. “Als er eenzelfde soort storm komt als in 1953 gaan we ervanuit dat de Oosterscheldekering daartegen bestand zal zijn en dat het achterliggende land ook voldoende beschermd zal zijn. De dijken zoals ze liggen langs de Oosterschelde voldoen aan een aantal normen. De kans dat een storm er toch overheen gaat wordt nu ingeschat als één op vierduizend. Dat heeft niet alleen te maken met de hoogte, maar ook hoe ze bestand zijn tegen allerlei factoren die meneer Boehmer noemt, zoals het onderuit spoelen. Dat zijn factoren die meegenomen worden in zo’n calculatie. Dat is enorm complex. Het zijn dingen die continu in de gaten gehouden worden, waarbij we ook de waterstanden en het weer meenemen. Dat zien we nu al vele dagen van tevoren. Dan kunnen we al een verwachting maken. We inspecteren alles continu. Het is een andere situatie dan in 1953. Dat was al best extreem en volgens berekening een situatie die zich eens in de 300 jaar kan voordoen.”
Wil je meer weten?
Wil je meer weten?
Koop de nieuwste editie bij jou in de buurt, of bestel deze editie.