^DeAndereKrant

Pepijn van Houwelingen stelde op 27 januari 2023 vragen over de risico’s om myocarditis op te lopen. In antwoord daarop stelde Kuipers op 13 februari dat er ‘wetenschappelijke consensus’ is dat die kans na een infectie van Sars-Cov-2 aanzienlijk hoger is dan na vaccinatie met de mRNA-vaccins. Er is inderdaad een reeks aan artikelen die zouden laten zien dat de kans een hartspierontsteking op te lopen na een infectie van Sars-Cov-2 hoger is dan na vaccinatie. Deze zijn recent samengevat in een meta-analyse van deze studies, waar veelvuldig naar wordt verwezen (1).

Het eerste kenmerk van deze studies, is dat het gaat om het retrospectief bevragen van grote databases, een vorm van onderzoek waarvan bekend is dat die een grote mate van vertekening van de resultaten kan geven. Dit wordt data-dredging bias genoemd (2). Dat die vertekening er is, blijkt als je kijkt naar de methodologie van de afzonderlijke onderzoeken die werden meegenomen in deze studie.

De meta-analyse gebruikt drie studies om het risico op een hartspierontsteking na het doormaken van de infectie te schatten (3,4,5). De belangrijkste vraag hierbij, is hoe het totaal aantal mensen dat de infectie doormaakte bepaald werd. Dit vormt de noemer van de breuk waarmee het percentage mensen met een hartspierontsteking na een infectie wordt berekend. In de eerste studie werd dit aantal bepaald door het aantal mensen dat ofwel in een klinische of poliklinische setting de diagnose Covid-19 kreeg. Datzelfde gold voor de tweede studie. In de derde studie werd het aantal infecties geschat door het aantal mensen bij wie de diagnose Covid-19 werd gesteld plus het aantal gevallen met een positieve uitslag op de rt-PCR.

Zijn deze methoden geschikt om een redelijke schatting te maken van het totale aantal mensen dat een infectie met Sars-Cov-2 doormaakte? Natuurlijk niet. Zoals al vroeg in de pandemie bleek (6), verloopt een groot deel van de infectie zonder of met slechts minimale symptomen (7) en bovendien blijkt uit serologische studies (studies naar antistoffen) dat het werkelijke aantal doorgemaakte infecties een factor 5 tot 10 wordt onderschat als dat aantal gebaseerd is op het aantal mensen dat de diagnose Covid-19 kreeg en/of een positieve uitslag op de rt-PCR heeft (8). Terwijl er dus gerekend wordt met een x-aantal gevallen van myocarditis ten opzichte van een y-aantal infecties, is in werkelijkheid het y-aantal veel hoger.

Daar komt bij dat de relatie tussen een positieve Covid-testuitslag en hartspierontsteking moeilijk is vast te stellen. Een uitslag van een rt-PCR-test kan enkele maanden positief blijven. Daardoor kan niet uitgesloten worden dat bij een aantal mensen bij wie een hartspierontsteking aan Sars-Cov-2 toegeschreven wordt, in werkelijkheid een andere (virale) verwekker de oorzaak is. (9)

Overigens bleek uit een grote studie in Italië dat het totaal aantal gevallen van een hartspierontsteking in de pre-pandemische periode (1 juni 2018 tot en met 31 mei 2019), vergeleken met de periode ten tijde van de eerste golf van Covid-19, niet van elkaar verschilden. Dat strookt niet met de notie van een sterk verhoogde kans op een hartspierontsteking door Covid-19. (10)

Als we kijken naar de relatie tussen de vaccinaties en het optreden van hartspierontsteking, zien we een heel ander beeld. Het aantal gevaccineerden kan precies bepaald worden, en bovendien kan de relatie tussen het tijdstip van vaccinatie en het optreden van de hartspierontsteking exact bepaald worden. Dat maakt dat de kans dat een hartspierontsteking ook werkelijk aan vaccinatie toegeschreven kan worden waarschijnlijk groter dan na een positieve rt-PCR, gezien de nauwe tijdsrelatie tussen vaccinatie en het optreden van een hartspierontsteking.

Dit wordt ook gesuggereerd door een grote landelijke studie uit Frankrijk. In deze opzet werden de mensen die een hartspierontsteking doormaakten, qua leeftijd en geslacht ‘gematched’ met mensen die geen hartspierontsteking doormaakten. Als vaccinatie geen relatie zou hebben met het optreden van een hartspierontsteking, zou de kans dat iemand in de voorafgaande week een vaccinatie heeft ontvangen in beide gevallen even groot moeten zijn. (11) Maar dat was niet zo. De kans dat iemand met een hartspierontsteking in de voorafgaande 7 dagen een vaccinatie met Pfizer/BioNTech of Moderna had gehad was duidelijk verhoogd, en wel in vrijwel alle leeftijdsgroepen, zowel bij mannen als bij vrouwen. En ook hier was die kans het grootst bij jonge mannen: in de leeftijdsgroep van 18-24 jaar 13 keer zo groot bij het vaccin van Pfizer en 44 keer zo groot bij het vaccin van Moderna, in vergelijking met leeftijdsgenoten die geen hartspierontsteking kregen.

Maar Kuipers laat nog een ander punt volledig onbesproken, namelijk dat patiënten die een hartspierontsteking doormaken ten gevolge van Sars-Cov-2 een heel andere groep vormen dan de mensen die een hartspierontsteking oplopen door vaccinatie. Over het algemeen zijn patiënten met een hartspierontsteking veroorzaakt door Covid-19 ouder, hebben meer onderliggende aandoeningen, en vaker een voorgeschiedenis van hartlijden. (12,13,14)

Daarentegen is het risico op een hartspierontsteking na vaccinatie verreweg het hoogst bij jongens en mannen, grofweg in de leeftijdscategorieën van 12 tot en met 30 jaar. En het is juist voor deze leeftijdsgroepen dat de uitspraak van Kuipers niet anders geclassificeerd kan worden dan als desinformatie. Dit wordt bevestigd door een zeer grote studie onder 23 miljoen inwoners in de vier Scandinavische landen. (15) Die laat zien dat in de eerste 28 dagen na vaccinatie of na een positieve testuitslag op de rt-PCR, de kans op een myocarditis in de leeftijdsgroep van jonge mannen 4 keer groter is na vaccinatie met twee doses van Pfizer/BioNTech dan na een positieve uitslag op de rt-PCR. Na twee doses van Moderna was deze zelfs 13 keer zo groot. Het risico bij de combinatie van eerst een dosis van Pfizer, gevolgd door een dosis van Moderna is zelfs 20 keer hoger dan na een positieve testuitslag. Gezien bovenstaande argumenten is de kans waarschijnlijk nog hoger.