^DeAndereKrant

Regering zet Tweede Kamer buitenspel bij Europees digitaal ID – “Parlement vervalt tot praatclub”

Fotografie: Lex van Lieshout | ANP

💨

---

“Wat is de democtatie nog waard?”​

“Wat is de democtatie nog waard?”

Datum: 27 februari 2023

Geo-politiek

Ido Dijkstra en Danielle van Wallinga

Het kabinet-Rutte IV heeft De Tweede Kamer buitenspel gezet en halfslachtig ingelicht bij een Europees besluit over de invoering van de Europese digitale identiteit (eID). Een aangenomen motie van SP’er Renske Leijten om nog niet in te stemmen met het controlemiddel is genegeerd, met als gevolg dat nu bindende Europese wetgeving doorgedrukt kan worden. “Als deze gang van zaken geaccepteerd wordt, betekent het dat deze Kamer niet meer dan een praatclub is”, aldus Kamerlid Pieter Omtzigt.

Eind november 2022 stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met een motie van SP’er Renske Leijten. Het parlement vond dat de veiligheid onvoldoende geborgd was om het eID snel door te voeren. Staatsecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering Alexandra van Huffelen (D66) kreeg daarom, vlak voordat ze afreisde naar Brussel, van het parlement de opdracht mee in de Europese Raad van Ministers te laten weten dat het Nederlandse parlement op de rem trapt. Een week later verscheen op Twitter echter een filmpje van de jubelende Van Huffelen die vanuit Brussel liet weten ingestemd te hebben met het Raadsbesluit eID. Diverse Kamerleden, onder wie Leijten en Pieter Omtzigt, reageerden verbolgen en riepen Van Huffelen op het matje. Pas vorige week diende dat interpellatiedebat. Uit de ondervraging kwam de bijzondere handelswijze van het kabinet naar voren.

Pieter Omtzigt confronteerde Van Huffelen er bijvoorbeeld mee dat zij verzuimd heeft de Tweede Kamer op tijd in te lichten over het niet uitvoeren van de motie. Van Huffelen: “Ik heb de brief op 2 december naar de Kamer gestuurd. U had dus de gelegenheid om daar tegen in bezwaar te gaan.” Omtzigt: “Als je op vrijdagavond een brief stuurt, heeft het geen zin. We konden niet meer tegenstemmen in de Telecomraad. Op maandag is er namelijk geen vergadering in de Kamer en op dinsdagmorgen is er ingestemd in Brussel. Hiermee heeft de regering niet alleen de motie naast zich neergelegd, ingestemd met een Europese wet waarvan de Kamer zei ‘dat moet u niet doen’, maar ze heeft ook nog eens de regel overtreden dat als je een motie naast je neerlegt, je de Kamer de gelegenheid moet geven daar wat van te vinden, voordat ze deze echt niet uitvoert. Neemt u ons werk als Kamer nog serieus?”, was Omtzigts vervolgvraag. Van Huffelen, die zegt de wensen van de Kamer wel te hebben besproken in Brussel: “Ik heb aangegeven dat ik de Kamer heel serieus neem. In dit uitzonderlijke geval hebben we ervoor gekozen de motie niet aan te nemen. Daarover heb ik zo snel als ik kon de Kamer ingelicht. (….) Een tegenstem zou alleen het effect hebben dat we buitenspel zouden komen te staan.”

Renske Leijten haakte fel in op die bewering van Van Huffelen. “Hoe is de staatssecretaris tot de conclusie gekomen dat Nederland niet meer mee mag praten? Door wie is dat gezegd en heeft u dat juridisch getoetst?” Van Huffelen: “Op basis van informatie van mijn medewerkers en teams.” Leijten geloofde het antwoord niet: “Zit de staatssecretaris hier te bluffen? Wie heeft dat signaal dan afgegeven. Ik wil dat zwart-op-wit.” Van Huffelen bleef het antwoord schuldig.

Omtzigt stelde daarnaast vast dat de gang van zaken in strijd is met Artikel 81 van de grondwet, waarin staat dat wetten gemaakt dienen worden door de regering en de Eerste en Tweede Kamer tezamen. “Het ging hier niet om een normale motie, maar om een motie om alleen onder bepaalde voorwaarden in te stemmen met Europese wetgeving. Wanneer de regering instemt met wetgeving, een verordening of richtlijn in Europa, dan heeft Nederland de wet die daaruit komt maar te accepteren. Die wet treedt ook direct in werking. De regering is er nu dus in geslaagd met dwingende wetgeving in te stemmen, die tegen de wil van de meerderheid van de Tweede Kamer – het hoogste orgaan in ons staatsbestel - ingevoerd is. Deze motie had feitelijk als een amendement (wijziging van een wet – red.) behandeld en uitgevoerd moeten worden. We waren hier niet controleur, maar medewetgever”, aldus Omtzigt, die concludeerde dat “als we dit niet stoppen, de regering te pas en te onpas over de Kamer kan heenlopen”.

Het lesje ‘Europees recht’ van Omtzigt leek de staatssecretaris boven de pet te gaan. “Heeft de regering in formele zin voldaan aan artikel 81 van de grondwet?”, vroeg hij. Van Huffelen: “Mijn beeld is dat dat zo is, omdat het hier om een Europese verordening gaat.” Omtzigt: “Waar is dan die gezamenlijke totstandkoming, in de zin dat de Tweede Kamer – noodzakelijk voor het tot stand komen van wetten – ingestemd heeft met deze wet?” Van Huffelen: “Die vraag kan ik moeilijk beantwoorden. Mijn beeld is niet dat ik buiten de grondwet om gehandeld zou hebben, maar ik zou daar graag een brief aan wijden om dat nog een keer wat verder uit te werken.”

Verschillende Kamerleden dienden een zestal moties in over meer aansturen op het periodiek informeren van de Kamer van de onderhandelingen over de eID, niet instemmen voordat de Kamer akkoord is, stoppen met experimenteren met de Nederlandse e-wallet, Europese digitaliseringsvoorstellen scherper toetsen aan criteria als vrijwilligheid én regie over eigen data en transparantie. Ook was er een motie van afkeuring voor staatssecretaris Van Huffelen. Die werd dinsdag verworpen. “Nederlanders moeten beseffen dat ze nooit meer op een van de kartelpartijen moeten stemmen. Zo lang die aan de macht zijn, gaat er nooit wat veranderen,” zei Kamerlid Pepijn van Houwelingen van FVD.

Onder de streep is er veel stennis geschopt in de Kamer, maar aan het eind van de rit heeft het kabinet – terwijl het alle regels van wetsvorming aan zijn laars heeft gelapt – Europees beleid doorgevoerd en mag ook de verantwoordelijke bestuurder Van Huffelen blijven zitten, stelt Van

Houwelingen. “Ik noem het niet voor niets de Slaapkamer.”

“Wat is de democratie nog waard als het kabinet de wens van de volksvertegenwoordiging simpelweg naast zich neerlegt, als deze onwelgevallig

uitpakt voor het kabinetsbeleid?”, aldus Ralf Sluijs, woordvoerder van Belang voor Nederland (BvNL). Hij sprak van “een land dat meteen capituleert, omdat het anders niet meer mag meepraten over de capitulatievoorwaarden”. Nederland stevent af op een Europese identiteit, terwijl

“helemaal niemand zit te wachten op een digitaal ID, behalve de voorstanders van de Verenigde Staten van Europa met een niet te stuiten drang

tot controle en dwang”.

De Andere Krant kreeg geen reactie van PVV, PvdA, BBB, ChristenUnie

en GroenLinks