Society 4.0: het nieuwe samen leven zet door
MKfotografie
💨
“Niet mauwen maar bouwen”
“Niet mauwen maar bouwen”
Datum: 8 oktober 2022
Samen Leven
Toine Rongen
Society 4.0, het initiatief van de Rotterdamse hoogleraar Bob de Wit voor een nieuwe, regionaal georganiseerde samenleving, spreidt zich als een weelderige moestuin uit over Nederland. Er zijn nu 10 regiocoöperaties bij aangesloten, 72 zitten in de pijplijn. “We bouwen aan een nieuwe gedecentraliseerde wereld, omdat de oude in zal storten”, zegt mede-organisator Roel Wolfert. Naast Society 4.0 bloeien vele andere lokale initatieven van mensen die vrij willen zijn van overheidscontrole en commerciële druk.
Een paar keer per week trekken Bob de Wit en Roel Wolfert volle zalen. Afgelopen maandag presenteerde het duo in een uitverkocht Kasteel Doorwerth in Arnhem de praktische toekomstdroom van de visionaire Nyenrode-hoogleraar Bob de Wit, gericht op lokale autonomie en verbinding. In heel Nederland zijn inmiddels groepen actief die de ideeën van De Wit in praktijk brengen. Roel Wolfert, een bedrijvendokter die bedrijfskunde studeerde, vertelt vanuit zijn woning in het Brabantse Heesch wat hen beweegt. “We dragen praktische oplossingen aan voor heel concrete huidige crises, zoals het opzetten van moestuinen, velden met echt graan in plaats van die Monsanto-achtige shit, lokale munten, free energy systemen waarbij wordt voortgeborduurd op de uitvindingen van Nikola Tesla.” De regiogroepen werken naar verregaande lokale autonomie, onder meer op het gebied van zorg, onderwijs, voeding, en energie. “Onze mensen komen overal vandaan, maar je hebt altijd bouwers en mauwers. Wij zijn er om samen aan een nieuwe wereld te bouwen.” Rond de jaarwisseling komt De Wit met een potentieel invloedrijk nieuw boek, waarin hij voor het eerst een bestuurlijk kader schetst voor zijn lokale revolutie. Dit behelst een voorstel voor een directe regionale democratie.
De Society 4.0 groepen zijn niet de enigen die zich niet langer willen neerleggen bij de steeds verder gaande controle door staat en multinationals: overal in Nederland wordt gebouwd aan een vrije nieuwe wereld.
De hete hangijzers voor Society 4.0 zijn momenteel voedsel en energie, vertelt Wolfert. “Vanwege inflatie en de alsmaar oplopende prijzen maken velen zich oprecht zorgen. Steeds meer mensen willen niet meer in die afwachtende modus zitten en vragen zich af: hoe gaan we dit nou aanpakken en regelen?”
Society 4.0 probeert hiervoor met praktische oplossingen te komen. Zo vinden er crowdfunding-initiatieven plaats voor boeren die in de problemen zijn gekomen. Zo’n crowdfunding zorgde er onlangs voor dat een boer in een klap 8,5 ton bij zijn bank kon aflossen. “In samenspraak met allerlei nieuwe investeerders uit de regio kan hij nu bankvrij verder boeren.”
Wolfert is zelf betrokken bij een coöperatie in Oss en omgeving waarbij honderden mensen, hoofdzakelijk gezinnen, met elkaar samenwerken om voor voedsel te zorgen. Hoe pakken zij dat aan? “Op zijn Brabants. Sommigen van onze groep gingen onlangs met de fiets bij enkele streekboeren langs en zeiden: ‘Joh, we vertegenwoordigen enkele honderden gezinnen, kunnen we afspraken maken hoe we met zijn allen bij jullie voedsel kunnen inkopen?’ Voor de boer is dat gunstig, want hij kan daardoor meer producten van zijn grond via zijn eigen boerderijwinkel afzetten in plaats van aan de bekende supermarkten waar hij veel minder geld ontvangt. Dat geeft hem financieel meer lucht. Met het aankopen van grote hoeveelheden voedsel kunnen wij op onze beurt weer bij de boer 10 tot 15 procent korting bedingen.
Win-win voor zowel de burger die minder hoeft te betalen dan bij de supermarkten, als de boer die meer afzetzekerheid heeft. Bovendien zijn de lokale producten vers van het land veel voedzamer en ook lekkerder.”
Hoe onttrekt Society 4.0 zich aan de controle van de overheid die als een stoomwals zijn beleid uitrolt? Wolfert: “Door keer op keer opnieuw met nieuwe plannen te komen. Zo ondersteunen we Marcel van Silfhout, die met zijn project Graan Geluk Hollandse vruchtbare granen verbouwt, letterlijk van haver tot gort. Daarvoor pacht hij inmiddels 32 hectaren en wellicht haalt hij eind volgend jaar 150 hectare boerenland die pal tegen de bedreigde Natura-2000 natuurgebieden aan liggen. Op een traditionele manier bedrijven ze daar moderne landbouw met heel weinig kunstmest, maar wel met natuurlijke mesten van geiten en koeien.”
Staat de overheid daar open voor? “Met steun van Society 4.0 is hij naar de overheid gestapt met de vraag: ‘We hebben in Nederland grond voor landbouw en voor natuur. Kunnen we daarnaast ook een tussenvorm bedenken, noem het maar landschapsgrond waar je wel mag oogsten?’ Dat voorstel ligt nu bij de Tweede Kamer. Het zou fantastisch zijn als daarop een positief besluit komt. Dan kunnen we aan de randen van die natuurgebieden in onder meer de Veluwe gaan boeren. In potentie zijn dat goede gronden die Van Silfhout vruchtbaar kan maken. Dat doet hij trouwens met mensen van allerlei verschillende milieuorganisaties die dan wel op enkele terreinen van mening verschillen, maar op menselijk niveau heel graag met elkaar willen samenwerken.”
Het klinkt inspirerend? “Zeker! Graan Geluk slaat twee vliegen in één klap. Het project beïnvloedt de wet en zet tegelijkertijd een mooi graanproduct neer met alle positieve activiteiten van dien. Zo is er in een regio een mouterij in aanbouw die gerst bewerkt tot mout voor het brouwproces van het bier dat inmiddels in België al enkele prestigieuze Belgische bierprijzen won. Er komen ook weer bakkers die echt brood gaan bakken. Die oude granen hebben 40 procent meer voedingswaarde dan de reguliere bewerkte granen. Dus het is een mes dat aan vele kanten snijdt.”
Uiteraard kent de beweging ook tegenslagen. Klopt het dat in sommige regio’s het aanvankelijke enthousiasme wat is verslapt? Wolfert: “Natuurlijk zijn er in een wereld die transformeert naar een nieuwe wereld uitdagingen bij de vleet. Ook de mensen zelf ondergaan een transformatieproces. Om dichter bij onze ziel te komen, brengen we met onze initiatieven de verantwoordelijkheid van de mensen terug in de regio. Dat vereist ook dat mensen vaak anders dan gebruikelijk met elkaar omgaan, meer functioneren op zielsniveau met echte empathie. Ik zeg vaak tegen mensen die zich aansluiten, doe deze drie dingen achter elkaar. Verken eerst. Kijk om je heen. Wie zijn de mensen bij wie je je hebt aangesloten? Met wie voel je een klik? Dan: herken. Wie is die persoon? Hoe zit hij in elkaar, waar liggen zijn kwaliteiten. En tenslotte: erken. Laat indalen hoe die persoon in elkaar steekt en accepteer hoe hij is. Probeer hem niet direct te veranderen, laat hem zijn zoals hij is. Voor veel mensen is die transformatie naar een 4.0 mens een moeilijk en soms ook pijnlijk proces hoor.”
Veel mensen zijn opgegroeid in een hiërarchische cultuur, maar dat is Society 4.0 volgens Wolfert juist niet. “Het is een bottom up-organisatie, niet van bovenaf gestuurd. Onze mensen komen overal vandaan, maar je hebt altijd bouwers en mauwers. Die typering hebben we van een Zeeuwse groep die hun mensen opriep ‘niet te mauwen maar te bouwen’. De bouwers zijn de aanpakkers, ondernemende types die denken in oplossingen. De mauwers zitten nog niet in hun kracht, twijfelen nog of ze goed bezig zijn, zien daardoor eerder problemen dan oplossingen, pakken hun verantwoordelijkheid nog niet, zitten nog te vaak in hun ego. Voorbeeld. We zijn opgegroeid met het arbeidsethos dat als de een wat doet, de ander met dezelfde energie en inzet iets moet aanpakken. Daar moeten we vanaf. Doe gewoon wat je wilt en wat je kunt. De resultaten van een klein groepje kunnen enorm zijn. Zo organiseerden we in onze society 4.0 met tien mensen een voedselzekerheidspakket. Daar genieten straks honderden gezinnen van, mooi toch?”
Hoe gaat Society 4.0 om met onderlinge spanningen? Stel, de een is gevaccineerd, de ander niet, leidt dat? Wolfert: “Het is waarschijnlijk moeilijk te geloven, maar van vervelende discussies over dat onderwerp heb ik nog nooit gehoord. We zijn inclusief, we trekken een breed publiek. We focussen ons vooral op datgene wat ons bindt, niet wat ons scheidt. Aangezien veel families met kinderen zich hebben aangesloten, is de toekomst van onze kinderen een enorm bindende factor. Wat ons verder bindt is de overtuiging dat we een betere wereld willen bouwen, omdat de oude letterlijk in elkaar zal storten.”
Rond de jaarwisseling komen twee boeken uit. In Building Society 4.0 beschrijven Wolfert en De Wit in nog meer detail hoe autonome regio’s kunnen worden opgestart en vormgegeven. In Democratie 4.0 geeft De Wit praktische invulling aan hoe een nieuwe, regionale democratie eruit zou kunnen zien. In een recent interview met Marlies Dekkers van het videokanaal De Nieuwe Wereld vertelt De Wit hier in meer detail over.
Wil je meer weten?
Wil je meer weten?
Koop de nieuwste editie bij jou in de buurt, of bestel deze editie.