^DeAndereKrant

Normaal verschrootte Hoeben RDM één viskotter per jaar. Zo’n schip had schade, was gezonken, niet meer rendabel of er was geen opvolger te vinden. Vele schippers zijn in de huidige saneringsronde gestapt. Daarom sloopt Hoeben de komende tijd nog tenminste 28 kotters. Steenhuis: “Voor 31 juli 2023 moeten de schepen onklaar zijn verklaard en dan kunnen ze tot de gestelde sluitdatum van 1 april 2024 worden verschroot. We rekenen een week voor het slopen van een kleine kotter en twee weken voor een grote. Van de schepen die nu voor de sloop worden aangeboden, zijn de meeste van tussen bouwjaar 1980 en 2000 en dus nog niet sloopwaardig. Het is pure kapitaalvernietiging, maar het slopen is een voorwaarde.”

Tussen de enorme schroothopen op de werf, staat een grote windmolen. Steenhuis vertelt dat Hoeben ook die kolossen verwerkt. “Omdat ze van staal zijn en de levensduur eindig is, hebben wij inmiddels zelf al een paar honderd windmolens tot schroot vermalen.” Al het schroot gaat naar Tata Steel of naar het buitenland. De meeste soortgelijke industrieën in Nederland zijn inmiddels verdwenen door de ingewikkelde milieuregels, laat Steenhuis weten. Ook hij heeft direct met het bevoegd gezag te maken, dat over de omgevings- en milieuregels gaat. “Dat werkt nog weleens flink langs elkaar heen, doordat er zoveel verschillende partijen bij betrokken zijn. Ik heb ze weleens los van elkaar uitgenodigd en samen aan tafel gehad om eindelijk eens definitief duidelijkheid te krijgen rond hun verschillende uitspraken.”

Het slopen van een schip mag niet in of boven water en gebeurt dus op de kade. Een enorme knipschaar gaat de romp in. Elke knip brengt het gevaarte in beweging, wat gepaard gaat met een hoop kabaal. Het is een indrukwekkend tafereel. “Op de viskotters is alles aanwezig om daar het grootste deel van de week te werken en te wonen. Voor die vissers is het dus ook hun huis. Die schepen zit vol leidingen. Er zitten kooien in, keukens en woongedeeltes. Een schip wordt heel goed geïsoleerd. Naast staal geeft het dus veel extra afval, waaronder beton, isolatiemateriaal en hout. Dit wordt bij ons gesorteerd. Dat afval brengen we bij de buurman. Hij heeft een milieustraat en verwerkt het verder”, verhaalt Steenhuis. Voor grote schepen die te diep liggen om aan te meren, heeft Hoeben RDM een speciaal ponton en een duwboot. “Om ze op de kade te krijgen, gebruiken we onze eigen bok en huren we een rupskraan in. Om de kosten te compenseren, plannen we het zo in dat acht van die grote jongens achter elkaar op de kade gaan.”

Volgens Steenhuis hebben de mensen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die de zaken rond de sanering afhandelen met de betrokken vissers, vaak geen weet van hoe het slopen in de praktijk werkt. Ze zijn vooral geïnteresseerd in een sluitend dossier. “Het gaat meestal om mensen die thuiswerken en nooit zo’n schip van dichtbij zien. Zo houden ze de emotie buiten de deur. De vissers staan er heel anders in. Sommigen hebben hun schip van de kiel af aan zelf opgebouwd. Zij hebben jaren in financiële onzekerheid geleefd en schulden gemaakt. Dan moet je het die mensen niet onnodig moeilijk maken. Het is voor alle schippers emotioneel. Ieder op zijn eigen manier. De een levert het schip in en zien we nooit meer. Je hebt ook vissers die beginnen zelf hun schip af te breken. Een stukje verwerking dat het echt is afgelopen. Er zijn mensen die komen kijken als het schip gehesen wordt en komen daarna elke dag even langs zolang het schip gesloopt wordt. Ieder doet, wat hem goed doet. Bij ons kan dat allemaal, zolang ze de veiligheid maar in acht nemen en afstand bewaren waar dat nodig is.”

Voor het kantoor van scheepssloperij Hoeben RDM staat vissersvrouw Marjan Boersen. Ze is samen met haar schoondochter en kleinkinderen van Texel naar Kampen gekomen om haar man en zoon op te halen. In hun thuishaven in het Texelse dorpje Oudeschild is hun viskotter gestript en onklaar gemaakt. In Overijssel leggen ze de TX94 nog eenmaal aan. Klaar voor de sloop.

Het afscheidsproces begon een jaar geleden voor de familie, toen vader Kees en zoon Koos besloten gebruik te maken van de Europese compensatieregeling voor vissers die direct getroffen waren door de Brexit. De tegenprestatie was visquotum inleveren en het schip laten slopen. “We stonden al een paar keer eerder voor het dilemma bij vorige saneringsrondes: doen we het of niet?”, vervolgt Boersen. “We bleven het proberen. Nieuwe netten, pulsvissen, maar het hield niet op. De veranderingen gingen door: pulsvissen moest stoppen, de olieprijs ging omhoog en door de Brexit en de windmolens bleef er te weinig visgebied over. Op een gegeven moment kun je je hart niet meer volgen en ga je over op je verstand. Onze ooit gezonde Noordzee is een gebied geworden vol windmolenparken. Veel windmolens zijn op paaigebieden gezet. De Noordzee verandert helemaal, ook de stromingen. Ons werkgebied, waar wij al die jaren met veel plezier hebben gevist, gevaren, gewerkt en geleefd, is van ons afgenomen. Voor vissers is in deze ‘groene’ wereld geen plaats. Weggegeven aan de klimaatideologie. Het wordt nog veel erger dan wat we horen en zien. Onze tak wordt geregeerd door Brussel. Nederland heeft niets te vertellen. De Noordzee komt straks vol te liggen met opslagplekken voor elektriciteit, één groot industriegebied.”

Het vertrouwen in de regering is naar het nulpunt gezakt. “Vraag het maar aan een boer”, zegt Boersen stellig. “Wij zitten in hetzelfde schuitje. Wat een wereld leven we in! Dit komt niet goed hoor! Ook niet qua voedselproductie. Wil de Nederlander wel zien hoe ons voedsel achteruitgaat? Vers, eerlijk voedsel wordt niet meer gewaardeerd.”

Tegen 16:30 uur is de viskotter TX94 in zicht. Boersen wil nog foto’s nemen. “Dit is voor ons een rouwproces, daarom zijn we hier ook naar toe gekomen.” Haar man en zoon zijn ’s morgens om 07:00 uur uit Oudeschild vertrokken voor de laatste vaart, dit maal getrokken door een sleepboot. Ze meren aan bij de sloopwerf in Kampen. De familie begroet en omhelst elkaar. Gedeelde smart, is halve smart. Samen laten ze hun viskotter achter. Ze nemen afscheid en lopen richting de parkeerplaats. Visserman Kees wil het voorlopig rustig aan doen. Zoon Koos gaat verder als timmerman. De kotter zal binnenkort met nog een aantal andere schepen op de wal verschroot worden. “Doodzonde”, besluit Boersen. “De TX94 had nog jaren kunnen varen.”

De Boer, die zijn kotter al een paar maanden geleden inleverde, vertelt op de werf dat hij nog nooit van scheepssloopbedrijf Hoeben RDM had gehoord, totdat hij een adres zocht om zijn UK33 te verschroten. Inmiddels is van zijn vaartuig niets meer terug te vinden. “Het wrange van de saneringsregeling is, dat de 10.000 euro die wij van Hoeben terugkrijgen voor het casco van het schip, weer terug moet naar het Rijk. Het is ons schip, we mogen zelf de binnenkant demonteren, wij verkopen het casco aan Hoeben, maar de staat eist het geld op.”

Van zijn uitkoopregeling heeft de visser nog geen cent gezien. De afhandeling met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) vlot niet. “Het is zó apart bij de Nederlandse overheid. Als ik met kerst mijn geld heb, zul je mij niet meer horen, maar dan zijn inmiddels mijn schip en het visquotum al bijna een jaar weg. Nederland hoeft niet eens zelf te betalen. Het geld komt uit Brussel, maar de ambtenaren bij RVO zitten op het geld als een broedende kip. Regels bedenken ze wel, maar als vissers hypotheken moeten betalen, zitten die wel met een probleem. Als dit maar geen nieuwe overheidsaffaire wordt, zoals in Groningen!”

Hij wijst naar een schip dat gesloopt wordt. “Dit schip was in het bezit van een rederij, slechts twintig jaar oud en pas nog voor een kapitaal geverfd en opgeknapt. Het had nog minstens twintig jaar meegekund. Aan dit schip ging dertig jaar innovatie vooraf! Het is zo vanaf de werf aan de kant gegaan en is niet meer aan varen toegekomen. Dit was het mooiste schip dat in Nederland voer! Beter krijg je ze niet. Als je onderweg windkracht negen of tien hebt en golven tot vijf meter hoog, ben je heel blij met een goed schip. Als je die grote schroef ziet, dan snap je dat het dieselolie vergt om die in beweging te houden. Met wat snelheid kost het al gauw zo’n 30.000 liter diesel per week. Door het pulsvissen werd het dieselverbruik gehalveerd. Het was een innovatieve, efficiënte vismethode, maar deze is weggestemd in het Europarlement. De lobby van de Fransen was te groot. Ze zagen de Nederlanders financieel sterker worden. Nederland kreeg heel weinig medestanders en het pulsvissen werd verboden.”

Door de EU-sancties steeg de diesel naar 1,20 per liter. Er kwam geen compensatie. “Als dan de besomming (opbrengst van een visreis – red.) 30.000 euro is, verlies je 6.000. Je moet ook je bemanning, onderhoud en verzekering betalen”, vertelt De Boer. “Dan vaar je erg snel achteruit. En dan tel ik niet eens de werkuren van de eigenaar en wat er verder nog op ons afkwam aan visbeperkingen, Natura 2000, de windmolenparken, de stikstof en het klimaat. Nederland koos voor de Green Deal van Frans Timmermans en bovengrondse bekabeling tussen de windmolenparken. Wij moeten wijken. En Frankrijk is ondertussen met een nieuwe steunronde bezig om hun vissers te compenseren. Die is al twee keer verlengd.”

De Boer is vaak opgestaan voor de vissers en heeft veel actie gevoerd. Hij klopte diverse keren aan in Den Haag, liet zich zien in Straatsburg, bood een petitie aan in Brussel en haalde het nieuws met een actie bij de Ketelbrug die uit de hand liep. De 52-jarige Urker was graag visser gebleven. Hij had nog jaren kunnen varen, samen met zijn zoon en de vier andere bemanningsleden.

De strijdvaardigheid blijft. Hij is de provinciale politiek ingestapt en zet zich in voor de visserij namens BBB. “Caroline (Van der Plas, partijleider van BBB – red.) heeft gezegd dat ze ook mensen op belangrijke posten wil, die zelf boer of visser zijn geweest. Die besturen met kennis en weten dus waar ze over praten. We zullen een middenweg moeten vinden in dat links/rechts-denken, anders wordt het nooit wat met ons land. Ik denk dat we vanuit de provincie een krachtig geluid hebben laten horen. Met de poppetjes die nu over Nederland beslissen, wordt het niks. Die waaien mee met de wind van Rutte en Kaag. Als de Navo of Oekraïne ergens om vraagt, is Nederland de eerste die geeft.” De Boer wijst naar een hoop met metaal van verschrote schepen en zegt: “Dit is het beeld van het beleid van twaalf jaar Rutte.”