^DeAndereKrant

The White Ranch, de biologische boerderij van Jan en Myrna de Wit en hun vier kinderen, ligt in het laatste stukje open gebied tussen Assendelft en Heemskerk naast de A9, tegen Natura 2000 en Schiphol aan. Het is een ‘verbreed landbouwbedrijf’ met koeien, geiten, varkens en een winkeltje met verse biologische producten. Al deze verantwoorde keuzes ten spijt, beschouwt de overheid de bioboer hetzelfde als zijn collega’s met 500 koeien in megastallen, omdat ‘het slecht gaat met het klimaat met de natuur’, volgens de overheid. Voor De Wit is inmiddels duidelijk dat de overheid geen oplossing wil.

Nee. Zonder stikstof bestaan essentiële verbindingen benodigd voor leven niet. Toen ik 16 was, hadden we het MINAS-model, waarin bijgehouden werd hoeveel mineralen vanuit je bedrijf af- en aangevoerd werden. Wat er onder de streep overbleef, was wat je extra moest afvoeren. We legden verantwoording af via de mineralenbalans. Later werd dat de Kringloopwijzer en nu dus het stikstofbeleid. Ik vraag me al lange tijd af hoe meetbaar mijn bijdrage is. Ik zit hier met mijn bedrijf ingeklemd tussen Schiphol, Tata Steel, het havengebied en de A9. Wij hebben tien jaar geleden de overstap gemaakt naar biologisch. Ik heb geen idee of wij hier met ons bedrijf kunnen blijven. Wij zitten vlak bij een bufferzone waarvan het de vraag nog is of dit onder de 192 Natura 2000-gebieden gaat vallen. Het is in elk geval ‘niet-stikstofgevoelig gebied’ en hier langs de A9 groeien mooie orchideetjes.

Ja, dat weet ik wel zeker. Een goede anderhalve week geleden had ik een gesprek met een biologische boer uit Bakkeveen in Drenthe. Het rapport van Remkes vermeldt dat rondom Natura 2000-gebieden altijd een buffer moet zijn van 1000 meter. Voor deze boer betekent dat einde verhaal volgend jaar juni. Tegen ons biologische boeren is de afgelopen drie jaar verteld dat je als biologische of natuurinclusieve boer tegen zo’n gebied mag blijven bestaan. Dat blijkt dus niet altijd waar te zijn. Deze Drentse bioboer vertelde me dat hij zijn land ‘vrijwillig’ heeft verkocht aan het Rijk. Alle bedrijfsgebouwen moeten ontmanteld zijn, zodat ze niet meer als veehouderij gebruikt kunnen worden. Hij mag er wel blijven wonen. Zijn stikstofruimte en fosfaatrechten heeft hij verkocht aan de Staat. Die stikstofrechten zouden uitgedeeld gaan worden aan de PAS-melders, dat zijn boeren die wel vergund zijn, maar nu eigenlijk in de illegaliteit zitten. Ik heb een NB-vergunning, (een natuurbeschermingsvergunning – red.), de huidige PAS-melders hebben toen geen NB-vergunning aan hoeven vragen, omdat ze ver genoeg weg zaten van natuurgebieden en zij hebben op enig moment een PAS-melding gekregen, een fosfaat- of stikstofmelding, dus dit is wat zij mogen uitstoten. Deze ‘niet bestaande’ vergunning is door de hoogste rechter afgeschoten, die zou dus niet meer geldig zijn. Dit zijn nu illegale boeren, terwijl ze keurig netjes vergund zijn en een lening hebben bij een bank, waar ze hun stallen en koeien op aangeschaft hebben en hun melk en bedrijfsvermogen op verdienen. Ze zijn in één keer vogelvrij verklaard. Crimineel verklaard zelfs. Deze boeren zouden door collega’s die stoppen rondom Natura 2000, en mogelijkerwijs al een NB-vergunning hebben of stikstofruimte hebben, stikstofruimte kunnen krijgen als PAS-melders.

Alleen al in het gebied Drents-Friese Wold en Weerribben Wieden gaat het om duizend boeren die opgeofferd worden. Landelijk zijn het er nog duizenden meer. Er wordt een vuil spel gespeeld. Ze kunnen wel tegen de rest van de boeren in dat gebied zeggen: “Nee, jullie hoeven niet te verdwijnen”. Wat ik van deze collega begrepen heb, is dat zijn land op het moment dat hij tekende in Natura 2000 getrokken is. Het piketpaaltje wordt zo weer duizend meter verzet. Ik ben niet goed in rekenen, maar dit is toch een heel simpel sommetje. Linksom of rechtsom pakken ze zo iedereen.

We moeten wel meepraten in het stikstoverhaal, willen we ons op enige manier laten horen. Maar nee, daarmee komen we niet verder. Het tegendeel bewijzen is lastig. Wij kunnen niet meten wat we uitstoten, net zo min als zij dat kunnen. Als we dit punt inhoudelijk maken in Den Haag, zeggen ze tegen ons dat we ons “daar niet mee moeten bemoeien. Daarover zijn we jullie geen uitleg over verschuldigd, dit is hoe wij de wet handhaven”. Dat is het, daar moeten we het mee doen. Wij tonen onze bereidwilligheid, maar de vraag blijft: waar draait het nou eigenlijk om? Vanuit Den Haag wordt gezegd dat we de stikstoftaart samen moeten verdelen. Als wij weggaan krijgen zij de vergunning met onze groene stikstof. Dus we ruilen ammonia uit koeienpoep voor stikstofoxiden uit fossiele brandstoffen, groen voor grijs. En dat is iets wat bij mij totaal in het verkeerde keelgat schiet, dan helpen wij de natuur dus niet. Zij daar in Den Haag willen het absoluut niet samen doen, dat is mij wel duidelijk vanaf 2019. Met de huidige minister van Natuur en Stikstof Christianne van der Wal heb ik te doen. Ze heeft een boodschap te verkondigen, als zij opstapt komt er een andere. Ze wil het graag wel op de juiste manier doen, deftig met elkaar in gesprek, maar ze is niet uitvoerend. De uitvoerende partijen zijn de Provincies, Rijkswaterstaat, de gemeentes en projectontwikkelaars. Veel boeren werken mee met het beleid.

Er is weinig keuze. Een brief van de Rijksoverheid betekent een touw om je nek. Ze bieden ons drie ‘keuzes’. Eén: je gaat voor de ‘vrijwillige’ uitkoop. Twee: je wordt onteigend – dat betekent nooit meer aan de slag als boer binnen Europa. Of drie: je kiest voor een stap in hun richting van intensief naar biologisch boeren. Deze transitie duurt twee jaar. In die omvormingstijd word je niet als biologisch boer betaald, de helft van de koeien moet weg, het voer is duurder, je krijgt dezelfde melkprijs en uiteindelijk moet je maar hopen dat het je iets op gaat leveren. In onze transitie naar biologisch, tien jaar geleden, was de melkprijs 28 eurocent. Toen ik biologisch was, zaten wij op 46 eurocent. Dus in die twee jaar heeft het wel wat gekost, maar is het ons daarna voor de wind gegaan. Nu is het verschil tussen de gangbare melk- en de biomelkprijs 1,5 cent. De boeren die de deze stap nu moeten maken wagen zich aan een heel risicovolle onderneming.

Ook dat heeft nauwelijks effect. Ik weet nog goed dat ik op 1 oktober 2019 ’s morgens om 04:00 uur onder de koeien hing om vervolgens om 05:00 uur op de trekker te stappen richting het Haagse, om me daar met collega’s te laten horen. Ik heb me nog nooit zo verbroederd gevoeld. Maar toen we naar huis reden voelde ik me beroerd, omdat we eigenlijk niks hadden bereikt. We wilden in Den Haag vertellen dat we er klaar mee zijn. Je krijgt alleen geen voet aan de grond. Zo gaat het altijd daar. Ik had gehoopt de politici of ambtenaren te kunnen spreken om onze zorgen te delen en daar een oplossing voor te zoeken. Maar iedereen met wie we onze zorgen deelden, werd snel doorgeschoven naar een andere post. Dat is constant zo in het Haagse. Ze doen alsof ze je horen, maar ze luisteren niet. Of ze luisteren wel, maar gaan vervolgens over tot de orde van de dag.

We moeten met zijn allen de kont tegen de krib gooien en het beleid keren. Het gaat niet alleen om boeren. De middenstand wordt ook de nek omgedraaid en zelfs grotere bedrijven krijgen een touw om de nek. Zij moeten ook wat doen, maar krijgen niet de ruimte om te manoeuvreren. De retail heeft een flinke rol in dit verhaal. De consumenten kunnen ons helpen door de keuze te maken bij boeren te kopen, bij de kleine kruidenier, we moeten het MKB steunen met contant geld. En zo zijn er steeds meer zaken waarvan ik denk: hoe kan dat dan? Hoe gaan wij met zijn allen laten zien dat we er klaar mee zijn, we kunnen iedere dag naar Den Haag, met leraren, busbedrijven, boeren, zorg. Een massaal: nu is het klaar. En de meest ­gemakkelijke vorm daarvoor zou zijn stoppen met belasting betalen, stoppen met het vullen van de kist. Als de kist niet meer gevuld wordt, is de koning klaar.

We worden geholpen. Er is een spirituele strijd, die maar heel weinig mensen doorzien, een strijd tussen goed en kwaad. Wij houden ons aan de goede spirituele kracht vast. Die 15 procent van de mensen die het hele spel doorzien, hebben allemaal wel iets met het spirituele, er is een macht die naast ons staat. Dat geeft ons zeker kracht. En verder ga ook ik ‘over tot de orde van de dag’.