^DeAndereKrant

ChatGPT van OpenAI, een geavanceerd taalmodel, ontworpen om menselijke taal te begrijpen, te genereren en te interpreteren maakte het afgelopen jaar een stormachtige groei door. Deze tool, die interactief en bijna menselijk kan communiceren, is nu al bijna onmisbaar geworden in allerlei sectoren, van het ondersteunen van studenten bij hun studie tot het helpen van bedrijven bij de klantenservice. ChatGPT werd zo een symbool van hoe AI ons dagelijks leven kan vereenvoudigen en ons werk kan versnellen. Volgens de laatste cijfers uit december 2023 heeft ChatGPT nu meer dan 120 miljoen abonnees. CEO Sam Altman van OpenAI werd door Time Magazine gekozen tot meest invloedrijke persoon.

Volgens futuroloog Christian Kromme staat het nieuwe taalmodel nog in zijn kinderschoenen. Het mist vooralsnog het multidimensionale begrip, zoals bewustzijn en emotionele intelligentie, dat essentieel is voor een echte intelligentie-meting. “Maar we moeten niet vergeten dat GPT-4 pas in een beginstadium verkeert”, zegt hij. “Een luierstadium. Een baby is het, die nog niet eens is begonnen met kruipen.”

Maar de baby groeit razendsnel. Geïnspireerd door het succes van GPT4 lanceerde Microsoft in de zomer van 2023 het taalmodel Bing AI dat gespecialiseerd is om te assisteren in zoekfuncties. Google lanceerde drie maanden eerder dan gepland Gemini. Deze AI-applicatie verraste vriend en vijand door de prestaties van GPT-4 te overtreffen. In deze wedloop kon techmagnaat Elon Musk niet achterblijven. Hij kwam – eveneens eerder dan gepland – met Grok, de AI-chatbot van zijn bedrijf X (het voormalige Twitter). Zijn chatbot werd in korte tijd razend populair vanwege zijn ‘rebelse’ karakter en zijn assisterende functie bij het schrijven van Tweets.

Om de moordende concurrentie voor te blijven, introduceerde OpenAI de Assistants API. Hiermee krijgen gebruikers de mogelijkheid geavanceerde tools in hun Chatbots te integreren en informatie op te halen uit geüploade bestanden, zoals het genereren van beelden en andere functionele tools.

Deze vernieuwing in de taalmodellen bracht ook een revolutie in de robotica teweeg. Onderzoekers lieten grenzen tussen realiteit en fictie vervagen door multifunctionele taalrobots te ontwikkelen. Deze robots, in staat tot natuurlijke interactie met mensen, bleken geschikt te zijn om te communiceren met mensen en rollen op zich te nemen in diverse sectoren zoals bezorgdiensten, restaurants, hotels, ziekenhuizen, bejaardentehuizen en zelfs kinderdagverblijven.

Zo bezorgden afgelopen kerst in Milton Keynes in Engeland en in Manhattan voor het eerst in de geschiedenis autonome bezorgrobots kerstcadeaus. Deze robots van Starship Technologies, die op rendieren lijken, kunnen zelfstandig navigeren en zijn uitgerust met geavanceerde sensoren.

Apptronik introduceerde de humanoïde robot Apollo die taken kan verrichten in magazijnen en productiefaciliteiten, zoals het verplaatsen van pakketten. Tesla lanceerde de Optimus Gen 2 die bijzonder veel op een mens lijkt. Deze humanoïde is lichter, sneller en veelzijdiger dan zijn voorganger, en wordt sinds november ingezet in diverse domeinen, waaronder productie, bouw en gezondheidszorg. BQ, een toonaangevende smartphonefabrikant in Spanje, ontwikkelde een robotkit die danst als Michael Jackson. Het speelgoed van onze kinderen wordt steeds meer levensecht.

Als er één gebied is waarop AI ingrijpende gevolgen gaat krijgen, dan is het wel de entertainment en de creatieve sectoren. De restauratie van een oud Beatles-nummer door ElevenLabs demonstreerde hoe AI de grenzen van muziekproductie kan verleggen. Deze technologische vooruitgang opent nieuwe mogelijkheden voor het herontdekken en revitaliseren van klassieke opnames, waardoor kunstenaars en producenten nieuwe creatieve horizonten kunnen verkennen. Zo werd er voor de productie van de nieuwe Beatles-single Now and Then, die oorspronkelijk een lo-fi demo uit 1979 van lage kwaliteit betrof, source separation-AI toegepast, een techniek waarbij een muziektrack wordt opgesplitst in individuele componenten. Hierdoor kon de stem van Lennon, die nauwelijks verstaanbaar was, helder worden geïsoleerd, wat resulteerde in de release van een spiksplinternieuwe Beatles-track. Het betekent ook dat het mogelijk is om Michael Jackson een nummer van de Beatles te laten zingen. Is het straks nog nodig om een instrument te leren spelen? Of kunnen we allemaal rockster worden?

AI-technologieën brengen ook een revolutie teweeg in de filmindustrie door scenario’s te schrijven, en bewerkingsprocessen en zelfs regie-elementen over te nemen. Zo wordt een nieuwe vorm van storytelling mogelijk, waarbij menselijke creativiteit en AI samenvloeien om unieke cinematografische ervaringen te creëren. In Hollywood, waar acteurs maandenlang staakten uit vrees voor vervanging door digitale replica’s, zagen we de eerste versmelting van generatieve AI en filmproductie. AI-bedrijven als Pika en Runway introduceerden nieuwe modellen voor videocreatie, waardoor de aanwezigheid van generatieve AI in de audiovisuele sector nog prominenter werd.

Fotografie gaat ook onherkenbaar veranderen. Prompt-fotografie, via platforms zoals Midjourney, heeft de wereld van digitale kunst nu al op zijn kop gezet.

Een prompt is een tekst die je invoert om de AI een specifieke taak te laten uitvoeren of een vraag te laten beantwoorden. Kunstenaars en fotografen kunnen nu complexe, tekstuele prompts gebruiken om adembenemende, AI-gegenereerde afbeeldingen te creëren, waardoor nieuwe vormen van expressie mogelijk worden die voorheen ondenkbaar waren. Deze door AI gegenereerde beelden kun je eigenlijk geen fotografie meer noemen, want er komt geen toestel aan te pas. Wel levert het digitale illustraties op die heel erg fotorealistisch zijn. Het creatieve proces ligt in het verzinnen van steeds verfijndere talige prompts. Eigenlijk is een beoefenaar dus geen fotograaf maar een prompteur – een beeldentemmer zou je kunnen zeggen.

Midjourney’s V6 verbeterde het realisme van AI-gegenereerde foto’s/visuals en AI-kunst, en kondigde voor eind januari 2024 ‘tekst naar video’-tools aan.

De toegankelijkheid van deze AI-tools leidde er vorig jaar toe dat deepfake-foto’s van de arrestatie van Donald Trump, de paus in een pufferjas, en Barack Obama op strandvakantie met Angela Merkel wereldnieuws werden, en vriend en vijand wisten te misleiden.

De Duitse kunstenaar Boris Eldagsen ontving een Sony World Photography Award voor zijn werk Pseudomnesia – the Electrician. Toen echter aan het licht kwam dat hij kunstmatige intelligentie zoals Midjourney had gebruikt om zijn werk te creëren, ontstond er een rel. Tegenover de media zei hij dat het zijn doel was om ‘als een hacker’ de zwakheid en nepheid van onze huidige samenleving te onthullen.

Naast de eerste gesynthetiseerde AI-acteurs in Hollywood-films, zorgden de nieuwe AI-technieken eind 2023 ook voor de explosieve opkomst van AI-gegenereerde influencers op sociale media. Het AI-model Aitana López verdiende 12 duizend dollar per maand dankzij haar meer dan 250.000 volgers. AI-model Lil Miquela werkte samen met merken als Prada en Calvin Klein. Deze trend heeft bij menselijke influencers en modellen grote zorgen gewekt en ethische vragen opgeroepen. Oprichter Rubén Cruz van het Spaanse modellenbureau The Clueless verklaarde dat menselijke modellen vaak grote ego’s en onredelijke eisen hadden waardoor hun projecten soms spaak liepen. Cruz ontwikkelde Aitana als een oplossing voor deze uitdagingen, zei hij, waardoor het bureau minder afhankelijk werd van de grilligheden van menselijke modellen. Deze stap illustreert hoe AI-technologieën in diverse sectoren bliksemsnel integreren, menselijke banen bedreigen en talloze ethische vragen oproepen.

Volgende week kijken we in deel 2 in De Andere Krant naar de rol van AI in de gezondheidszorg en onderwijs, maar ook naar de ethische vragen rond deze technologie, met aandacht voor de wetgeving die er al is en die in de maak is, en mogelijke gevolgen als verdere individualisering, toename van eenzaamheid en het verlies van banen. Ook hebben we aandacht voor de AI-tegenbeweging X-risk die van mening is dat AI de ondergang van de mensheid betekent.