^DeAndereKrant

Duitsland voerde na de Tweede Wereldoorlog decennialang een op dialoog gerichte ‘Ostpolitik’. Bondskanseliers Willy Brandt (SPD), Helmut Schmidt(SPD) Helmut Kohl (CDU) en Gerhard Schröder(SPD) zochten samenwerking met Oost-Europa en onthielden zich van wapengekletter. Bij Angela Merkel (CDU) ontwikkelde zich reeds zichtbare weerzin tegen Poetin en met Olaf Scholz lijkt de ‘brug’ te breken.

In de dagen na de Russische ­invasie op 24 februari kondigde zijn regering een ­investeringsprogramma van de ‘Bundeswehr’ aan voor het ­astronomische bedrag van 100 ­miljard euro. Daarnaast gaat Duitsland haar ­militaire uitgaven ­structureel ­opschroeven van 1,4 procent BBP tot de 2 procent-norm die de NAVO hanteert. Na 77 jaar terughoudendheid wordt Duitsland opnieuw de grootste militaire macht van Europa. Volgens cijfers van het Stockholm International Peace ­Research Institute (SIPRI) zal Duitsland met jaarlijks 75,4 miljard dollar militair groter worden dan de oude koloniale grootmachten Groot-Brittannië (59,2 miljard) en Frankrijk (52,7 milard). Duitsland geeft daarbij in zijn eentje al meer uit aan defensie dan Rusland (61,7 miljard). Weinig mensen beseffen dat de Europese militaire uitgaven vijfmaal hoger en dat die van de VS tienmaal hoger zijn dan die van de Russische Federatie.

Met de Regering Scholz kiest een nieuwe generatie van centrum-linkse politici dus voor Duitse herbewapening. Buitenland-minister Anneleen Baerbock (Grünen) heeft haar pacifistisch verleden afgeschud en ook FDP-leider Christian Lindger acht het tijd dat Duitsland zich via Europa en de Navo militair mengt in de wereldpolitiek. Zij lijken voorbij de schaamte over de Duitse rol in de beide Wereldoorlogen en tonen zich openlijk militair expansief en vijandig naar Rusland. De op dialoog gerichte krachten, waaronder Die Linke aan de linkerkant en de AfD aan de rechterkant, worden weggedrukt naar de flanken.

De regering Scholz kiest hierin voor een samenspel met de machtigste vrouw van Europa, de Duitse voorzitter van de Europese commissie, Ursula von der Leyen (CDU). Zij zette begin april extra druk op de Russisch-Oekraïense ketel door president Zelensky een versneld lidmaatschap van de Europese Unie aan te bieden. De planning die Oekraïne voor zichzelf had uitgezet zou daarmee aanzienlijk versneld kunnen worden. Zelensky nam het aanbod met beide handen aan.

De Duitse solidariteit met ­Oekraïne heeft diepe historische wortels en raakt de achilleshiel van de Duits-Russische relatie. ­Westelijk Oekraïne met steden als Lviv ­waren tot 1919 deel van het Oostenrijks-­Hongaarse Habsburgse Rijk. Pas na de Russische revolutie en de burger­oorlog van 1917-1921 werden zij opgenomen in de Sovjet-Unie. De Duitse inval van 1941 werd in Oekraïne gedeeltelijk ervaren als bevrijding. Het westelijk deel van Oekraïne was Duits-Oostenrijks gezind en veel Oekraïners, al dan niet fascistisch, kozen de Duitse zijde. Zij werden in de Sovjet-Unie gezien als ‘­nazistische’ landverraders. In de actuele Russische beeldvorming trekt de hernieuwde Duitse steun voor ­Oekraïne oude wonden open en maakt Duitsland opnieuw tot de vijand.

De Europese politiek en media ervaren de Duitse herbewapening niet als dreiging voor haar buurlanden omdat Duitsland ingepakt zit in hun partnerschappen. Niettemin kan een agressiever Duitsland de Europese landen meetrekken in een oorlog met Rusland. Feitelijk voert Duitsland momenteel reeds een ‘economische oorlog’. Ze doet wapenleveranties aan Oekraïne, terwijl ze als grootste handelspartner van Rusland toonaangevend is bij de economische embargomaatregelen. Met name het gesloten houden van de nieuwe gaspijpleiding door de Oostzee, Nordstream 2, heeft een scherpe stijging van de gas- en energieprijs veroorzaakt. Typerend is het verschil in opstelling tussen Scholz en zijn voorganger en partijgenoot Schröder, die aan de wieg stond van Nordstream 2 en nog steeds nauwe relaties met Gazprom onderhoudt. Schröder distantieerde zich van de Russische invasie, maar ook van de sanctieoorlog. Opening van Nordstream 2 zou de Duitse ­gasinvoer uit Rusland verdubbelen en in Europa met 20 procent kunnen laten stijgen, waarmee de ­gasprijzen (en de Russische inkomsten) scherp zouden dalen. West-Europese ­burgers, waaronder Nederlanders, betalen voor de actuele embargo­politiek een hoge prijs. In Nederland steeg de inflatie van 6 procent in februari naar 12 procent in maart.