^DeAndereKrant

Als de nieuwe Wet publieke gezondheid (‘Pandemiewet’) door de Eerste Kamer wordt goedgekeurd, naar verwachting op 23 mei, kan de minister van Volksgezondheid (VWS) straks zonder instemming van het parlement een totale lockdown afkondigen of andere ingrijpende, vrijheidsbeperkende maatregelen nemen. Maar hoeveel zeggenschap heeft de minister eigenlijk over het Nederlandse gezondheidsbeleid?

Nederland is aangesloten bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en heeft zich gecommitteerd aan de Internationale Gezondheidsrichtlijnen (IHR) van de WHO. Die geven de directeur-generaal van de WHO nu al de bevoegdheid een internationale pandemie af te kondigen en landen maatregelen te ‘adviseren’. Lidstaten zijn nu nog redelijk vrij om te bepalen of ze deze adviezen opvolgen. Dat zal in de toekomst echter anders worden. Op dit moment vinden onderhandelingen plaats over een ingrijpende herziening van de Internationale Gezondheidsrichtlijnen, alsmede over een geheel nieuw te sluiten wereldwijd ‘Pandemieverdrag’. Beide processen, die in mei 2024 moeten worden afgerond, zullen er toe leiden dat de WHO veel meer macht krijgt om maatregelen op te leggen aan de lidstaten. Dat betekent dat de soevereiniteit van de Nederlandse regering drastisch zal worden beperkt. Het Nederlandse parlement komt door de stapeling van nieuwe regelgeving – Pandemiewet, Internationale Gezondheidsrichtlijnen, Pandemieverdrag – vrijwel geheel buitenspel te staan.

De onderhandelingen over de herziening van de Gezondheidsrichtlijnen en het nieuwe Pandemieverdrag vinden plaats binnen een zogeheten ‘Intergovernmental Negotiating Body’. Hoewel dit orgaan weinig naar buiten brengt, blijkt uit uitgelekte voorstellen die door de Europese Commissie zijn ingediend, namens de hele EU, dat Brussel ervoor ijvert meer zeggenschap te geven aan de WHO. Zo heeft de Europese Commissie onder meer voorgesteld dat in het nieuwe Pandemieverdrag wordt opgenomen dat “de directeur-generaal van de WHO zal beoordelen en bepalen, op basis van de informatie en advies dat hij ontvangt, of een gebeurtenis moet worden aangemerkt als een pandemische situatie”.

Dit houdt in dat de directeur-generaal van de WHO – op dit moment de Ethiopiër Tedros Adhanom Ghebreyesus, die in eigen land in verband wordt gebracht met oorlogsmisdaden – naar eigen goeddunken, zonder instemming van de lidstaten, een pandemie kan uitroepen. Hij kan vervolgens alle maatregelen in werking stellen die zijn opgenomen in de Internationale Gezondheidsrichtlijnen en het Pandemieverdrag, zoals reisbeperkingen, grenssluitingen, isolatie van ‘verdachte’ personen, verplichte medische keuringen en vaccinaties, verplichte test- en herstelbewijzen, vaccinatiepaspoorten en QR-toegangsbewijzen.

De Nederlandse regering staat vierkant achter dit streven. Er is “betere samenwerking tussen landen” nodig om “beter voorbereid te zijn op pandemieën en andere gezondheidsbedreigingen. Een coördinerende rol van de WHO hoort daarbij”, stelt het ministerie van VWS in schriftelijk antwoord op vragen van De Andere Krant. VWS weigert in te gaan op aanvullende vragen.

De machtsoverdracht van nationale staten naar de WHO kan rekenen op stevige kritiek van onafhankelijke experts. Zij wijzen erop dat landen hun soevereiniteit afdragen aan een internationale instelling die wordt bestuurd door ongekozen bureaucraten en technocraten, die aan niemand verantwoording schuldig zijn, en waarvan het beleid wordt bepaald door de belangrijkste financiers. Dat zijn machtige landen als China, de VS, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, en lobbyclubs als de vaccinatie-alliantie Gavi en Bill Gates, die grote belangen heeft in de farmaceutische industrie.

“Het is ondemocratisch voor een land, voor gekozen vertegenwoordigers, hun bevoegdheden, die ze hebben gekregen van hun burgers, over te dragen aan een dergelijke organisatie”, stelt David Bell, een Australische arts, die negen jaar voor de WHO werkte en die zich stevig roert in het publieke debat. “De volksgezondheidszorg hoort te zijn gebaseerd op de waarden en prioriteiten van burgers, niet op die van multinationals en vreemde mogendheden, waaronder totalitaire en dictatoriale staten.” Volgens Bell is de oorspronkelijke missie van de WHO, die in 1948 is opgericht om de gezondheid van alle wereldburgers te beschermen, met behoud van lokale autonomie, veranderd in wat hij noemt een “neokoloniaal” model, waarin een “globaal drugskartel” zijn wil oplegt aan burgers en daar profijt van trekt. “De sponsoren van de WHO, overheden, bedrijven en organisaties, profiteren rechtstreeks van de acties die de WHO zal ondernemen, en die vooral gericht zullen zijn op interventies als vaccinaties en medicijnen.”

De socioloog professor Robert Dingwall van Nottingham Trent University laat soortgelijke kritiek horen. “Wat we nu zien is een top down, command and control-benadering, gebaseerd op een smalle wetenschappelijke basis en de voorkeuren, of vooroordelen, van een paar grote donoren. We zien een belangrijke verschuiving van de macht, van natiestaten naar de persoon van de directeur-generaal, zonder dat sprake is van een transparante benoemingsprocedure en zonder dat deze persoon op enigerlei wijze verantwoording hoeft af te leggen aan een vertegenwoordigend lichaam of internationaal wettelijk tribunaal. De directeur-generaal wordt de enige bron van pandemische waarheid.” Dingwall noemt dit een “blauwdruk voor autocratie”.

Het voormalige SPD-Bondsdaglid en longarts Wolfgang Wodarg stelt onomwonden dat “de WHO, klaarblijkelijk met toestemming van de vertegenwoordigers van onze (Europese) landen, wordt omgevormd tot een fascistische gezondheidsdictatuur”. Volgens de bekende Indiase mensenrechtenactiviste Vandana Shiva is het met name Bill Gates die de WHO heeft “gekaapt en tot zijn persoonlijke machtsinstrument heeft gemaakt dat hij voor cynische doeleinden gebruikt, om de winsten van de farmaceutische industrie op te voeren. Hij heeft in zijn eentje de wereldwijde infrastructuur van de publieke gezondheidszorg verstoord”.