GMO-bacteriën: “ongecontroleerd, wereldwijd experiment”
💨
“We weten dat deze bedrijven geen veiligheidsstudies doen”
“We weten dat deze bedrijven geen veiligheidsstudies doen”
Datum: 15 maart 2023
Geo-politiek
Elze van hamelen
Melkachtige ingrediënten die op basis van genetische modificatie van bacteriën worden geproduceerd en in babyvoeding worden gebruikt. Het lijkt science-fiction, maar het is al realiteit. Bedrijven als FrieslandCampina, Nestlé en DSM werken ermee, zonder dat de consument het beseft, want onder EU-regels hoeven deze stoffen niet als gmo’s te worden gelabeld. “De introductie van gmo-bacteriën in ecosystemen is een ongecontroleerd, wereldwijd experiment”, waarschuwt de Amerikaanse activist, auteur en gmo-expert Jeffrey Smith in een interview met De Andere Krant.
“Veel mensen maken zich zorgen over experimenten met het genetisch manipuleren van mensen of dieren, en de ethische implicaties daarvan. Maar wanneer je kijkt naar mogelijke gevolgen voor onze gezondheid en de natuur, dan is het manipuleren van micro-organismen veel gevaarlijker.” Jeffrey Smith, voormalig politicus voor de Natural Law Party en directeur van het Institute for Responsible Technology, leidt het wereldwijde initiatief Protect Nature Now. Onder deze vlag is hij een initiatief gestart, Gene out of the bottle, waarmee hij het publiek wil informeren over de volgens hem risicovolle genetische modificatie van bacteriën die op dit moment plaatsvindt. Hij stelt dat de ingrediënten en producten die op deze wijze worden vervaardigd, nauwelijks worden gereguleerd. Dit terwijl de mogelijke gevolgen voor de natuur en voor onze gezondheid immens zijn.
“We beschikken over steeds meer informatie over het microbioom – het samenstel van miljarden micro-organismen – in onze lichamen, in de grond en in bossen”, legt hij uit. “We beginnen te beseffen dat dit een soort Jedi-leger is, dat het leven ondersteunt op manieren die we tot nu toe niet begrepen. Maar we weten eigenlijk nog weinig over deze honderden miljarden verschillende microben. We weten wel dat heel kleine veranderingen in het microbioom tot ziekte, schade of zelfs het instorten van een ecosysteem kunnen leiden. Tegelijkertijd, met de genetische technieken zoals CRISPR en gene editing is toegang tot gentech heel eenvoudig geworden, en introduceren we wereldwijd permanente genetische veranderingen. Deze technieken kunnen al het leven op aarde nu, en voor toekomstige generaties, beïnvloeden.”
Een voorbeeld van een product op basis van gmo-bacteriën is de stof 2’-fucosyllactose (2’-FL). 2’-FL valt onder de ‘hmo’s’ (human-like milk oligosaccharides). Dit zijn koolhydraten die van nature ook in moedermelk voorkomen, maar die door bedrijven met behulp van precisie-fermentatie worden nagemaakt. Dit gebeurt al sinds de jaren tachtig in de farmaceutische industrie, maar nu ook steeds meer in de voedingsindustrie. FrieslandCampina heeft sinds 8 mei 2019 toestemming om 2’-FL op de Europese en Amerikaanse markt te brengen. Ook Nestlé, Dupont en DSM produceren hmo’s met als doel ze aan babyvoeding of supplementen toe te voegen.
Bij precisie-fermentatie worden stukjes genetische informatie (genen) door middel van genetische manipulatie van e-coli of andere bacteriën ingebracht. De genetische informatie bevat de codering voor het vormen van eiwitten of andere stoffen. Net zoals gewone, niet-gemanipuleerde bacteriën suikers in alcohol omzetten, zetten de gmo-bacteriën suikers of andere voedingstoffen om in de stoffen waarvoor ze gemanipuleerd zijn. Op deze manier worden synthetische stoffen zoals enzymen, kunstmest, geur- en smaakstoffen, vitaminen, collageen, stevia, vanille en talloze andere producten gemaakt om natuurlijke stoffen te vervangen. Naast bacteriën worden ook andere microben (eencellige organismen) zoals algen, schimmels of gisten gebruikt om ze in ‘kleine fabriekjes’ te veranderen.
Volgens voorstanders dragen hmo’s in babyvoeding bij aan een gezond immuunsysteem. Maar volgens Smith is er een verschil tussen natuurlijke hmo’s en een stof als 2’-FL. “Hmo’s zijn stoffen die de baby niet kan verteren. Ze worden aangemaakt om de bacteriën in het darmstelsel te voeden. Het is dus voedsel voor het microbioom waarmee we geco-evolueerd zijn. Als een kind start met een gezond microbioom, zal dat zijn gezondheid later in het leven positief beïnvloeden, en zelfs doorwerken naar de volgende generatie. Het hele proces is zeer gecompliceerd. Wanneer het kind bijvoorbeeld koorts heeft, veranderen de microben in het speeksel en verandert de samenstelling van de melk van de moeder.
Er is dus een interactie tussen de microben van het kind en de moeder, en de samenstelling van hmo’s in borstvoeding. Dit systeem is adembenemend intelligent. Borstvoeding bevat meer dan honderd verschillende van deze stoffen. Maar bedrijven werken anders. Ze zeggen, ‘laten we deze stof isoleren en gebruiken’. De bedrijven die hmo’s produceren met gmo-bacteriën maken meestal één soort hmo. Ze zien niet dat dit deel uitmaakt van een groter, complex systeem.”
De gevolgen die de gmo-voeding heeft voor de gezondheid zijn onzeker, zegt Smith. “We weten dat deze bedrijven geen geavanceerde veiligheidsstudies doen. Ze publiceren ze zeker niet. Waarschijnlijk is dat ook te duur, als je ze moet bekostigen van de marges op voedselproducten. Op verschillende manieren wordt grondig onderzoek naar de veiligheid van dit soort stoffen ontmoedigd. Veel van degenen die de genetische technieken zoals CRISPR toepassen, doen nooit de check om sequenties van het hele genoom te onderzoeken na hun interventies. Ze gaan ervan uit dat ze een kleine wijziging hebben aangebracht, maar wanneer de veranderingen echt in detail onderzocht worden, blijkt soms dat er serieuze bijeffecten zijn. Eigenlijk zijn we proefkonijnen in een ongecontroleerd experiment, zonder goede controle of monitoring.”
Je zou verwachten dat deze stoffen onder gmo-wetgeving vallen, of ten minste herkenbaar gelabeld moeten worden. Maar dat is niet het geval. De Europese Commissie beschouwt de door gmo-bacteriën geproduceerde stoffen namelijk niet als gmo’s. De Commissie ziet ze als een “proces-ondersteunend hulpmiddel”. Daarnaast wordt ervan uitgegaan dat de bacteriën niet in het eindproduct terechtkomen. De voedingsmiddelen die met behulp van precisiefermentatie geproduceerd worden, vallen daarom onder de ‘novel foods’. Daaronder wordt verstaan al het ‘voedsel’, zoals nanomaterialen, insecten, producten van gmo-bacteriën en meer, dat voor 1997 niet als voedsel herkend werd.
Het is niet geheel duidelijk hoeveel van deze stoffen er al op de EU-markt zijn toegelaten. Desgevraagd kon de Europese Commissie of de EFSA (Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid) geen lijst aanleveren. Er is een ‘novel food’ database, maar deze kun je alleen op productnaam doorzoeken. Zoeken op de EFSA-website door de Latijnse namen van verschillende microben in te vullen levert de meeste resultaten op. Het enzym ‘pectinesterase’ wordt bijvoorbeeld geproduceerd met het gemodificeerde schimmel ‘Aspergillus luchuensis’. Pectinesterase wordt gebruikt bij het verwerken van fruit en groeten, en het produceren van alcoholische dranken. Daarnaast worden er talloze microben gemodificeerd voor toepassingen in andere sectoren, die onder andere wetgeving vallen.
Smith waarschuwt ook voor de gevolgen die de gmo-bacteriën kunnen hebben voor de natuur: “Bij deze productiemethoden zitten de organismen in een groot vat waarin ze proteïnen en andere stoffen produceren. Deze worden vervolgens geïsoleerd, gezuiverd en gebruikt in voedsel en voor andere doeleinden. Theoretisch gezien komen er dus geen levende organismen in de natuur terecht. Maar in de praktijk komt het toch voor dat er na het zuiveringsproces levende organismen in het voedsel of in het milieu vrijkomen. Dit brengt risico’s met zich mee: het kan blijvende veranderingen in de natuur veroorzaken. Ik vraag me af wat deze synbio-bedrijven (synthetische-biologiebedrijven - red.) doen om het milieu te beschermen. Ze gebruiken waarschijnlijk geen biosafety level 4 laboratoria. Wanneer je een bacterie of gist modificeert zodat het een stevia- of vanillesubstituut gaat produceren, en die bacteriën komen in het milieu terecht, dan ben je de controle erover kwijt.”
Maar Smith wil mensen niet alleen angst aanjagen. In de ‘gene out of the bottle’ campagne geeft hij ook suggesties wat mensen kunnen doen om zich te informeren en het beleid te veranderen. “Te vaak geven we onze macht weg aan scholen, de overheid, media en experts. Dat is de reden waarom gmo’s in de eerste plaats zo wijdverbreid zijn. Doe wat je kan. Door jezelf te informeren, door anderen te informeren. We hebben filmpjes en informatie samengesteld die je naar volksvertegenwoordigers kunt sturen. Als genoeg mensen begrijpen om welke risico’s dit gaat, dan kunnen we ook het verschil uitmaken.
Meer informatie over de campagne ‘Gene out of the bottle’, inclusief een korte film, kun je vinden op: protectnaturenow.com
Bekijk het volledige interview op ons Youtube kanaal: https://www.youtube.com/watch?v=idcup-Ar0UA
Voetnoot: Wageningen University & Research en Friesland Campina zijn benaderd voor een reactie, maar hebben tot dusver geen antwoord gegeven. De lobbywaakhond Corporate Europe Observatory, verschillende leden van de groene partij in het Europees Parlement (Greens/EFA), en de European Non-GMO Industry Association (ENGA) zijn benaderd met vragen over hoe het mogelijk is dat precisiefermentatie niet onder gmo-wetgeving valt, en of er overzichten bestaan van producten waarin precisiefermentatie producten verwerkt zijn. De Amerikaanse ngo ‘The Non-gmo Project’ bijvoorbeeld, houdt de Amerikaanse consument op de hoogte van ontwikkelingen op dit gebied en heeft een certificatieschema voor consumenten die deze producten willen vermijden. Van geen van deze partijen hebben we een reactie ontvangen. De Britse ngo Gmwatch is zeer behulpzaam geweest met het uitleggen van hoe de mazen van de gmo-wet werken. De Duitse ngo Verband Lebensmittel ohne Gentechnik (VLOG) gaf wel een reactie, maar kon geen antwoord geven op onze vragen.
https://webgate.ec.europa.eu/fip/novel_food_catalogue/
https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/7674
https://www.oreilly.com/content/darpa-and-the-future-of-synthetic-biology/
https://www.wur.nl/nl/artikel/diervrije-kaas-van-technologie-tot-maatschappelijke-integratie.htm
Wil je meer weten?
Wil je meer weten?
Koop de nieuwste editie bij jou in de buurt, of bestel deze editie.