Hart voor Humor heult niet met machthebbers
💨
Comedians van het vrije woord
Comedians van het vrije woord
Datum: 26 februari 2022
Samen Leven
Karel Beckman
Ze treden op in boerenschuren, loodsen, desnoods in kippenhokken: de comedians van Hart voor Humor. Ze doen niet aan QR-codes en trekken zich niets aan van ‘woke’ censuur. Sinds kort hebben ze hun eigen comedyclub, Sociëteit Weltschmerz. “Het vrije woord boven alles. Als cabaretier heul je niet met de machthebbers.”
Na vijf jaar hard werken stond Jonathan Krispijn (25) op het punt van doorbreken als cabaretier. Hij had de halve finale bereikt van het 35e Groninger Studenten Cabaret Festival. Toen kwam de QR-code. Hij werd door theaters gevraagd zich te laten testen, hoewel hij dat als artiest niet verplicht was. Zijn publiek moest een coronatoegangsbewijs hebben om hem te kunnen zien optreden. Op 10 september vorig jaar in Theater Walhalla in Rotterdam liep hij demonstratief van het podium af. “Het voelt weer als toen ik op speciaal onderwijs zat”, zei hij tegen het publiek. “Ik val weer buiten de boot.”
Krispijn, opgegroeid in de Haagse Schilderswijk, kind van een Colombiaanse moeder en Joodse vader die zijn gezin verliet, weet wat het is om buitengesloten te worden. “Ik ben drie keer van school gestuurd”, vertelt hij. “Ik moest naar speciaal onderwijs. Ik stond niet in de hoek. Ik wás die hoek.”
Hij vond het vanzelfsprekend om niet mee te doen met het QR-systeem. “Als comedian kun je niet heulen met de machthebbers. Het is je rol kritiek te hebben op het systeem. Maar ook als mens wil je niet dat de overheid voorwaarden stelt aan je zelfbeschikkingsrecht.” Hoewel het “goed voelde” om van het podium af te lopen, had hij er ook wel “een beetje spijt” van. “Ik was al mijn optredens kwijt. Het kostte me best wat inkomen.” Van collega’s kreeg hij nul steun. Hij vroeg Guido Weijers, die zich kritisch had uitgelaten over het coronabeleid, steun voor hem uit te spreken. “Ik had contact met hem gehad, maar nadat ik dit vroeg, heb ik nooit meer iets gehoord, wat mij pijn deed.”
Maar Krispijn gaf niet op. Hij zocht contact met collega Chris van der Ende en richtte een eigen groep op: Hart voor Humor. Van der Ende, bekend van programma’s als The Comedy Factory, Jörgen Raymann en Powned, was al vóór de coronacrisis ‘gecanceld’ vanwege politiek incorrecte grappen. “In een satire op een artikel in Libelle ging hij in de Bijlmer ‘op safari’. Hij zei ook dat Zwarte Piet geen neger kon zijn omdat een neger die door de schoorsteen naar binnen komt, je huis zou leegroven en je vrouw zwanger zou maken.” Hoewel Van der Ende zelf zwart is, werden zijn grappen hem niet in dank afgenomen. “Kuzu (fractieleider van DENK) stelde vragen in de Kamer. Het was het einde van zijn carrière in de mainstreammedia.”
Krispijn en Van der Ende hebben nu hun eigen comedycollectief. Daarin geldt: “Het vrije woord boven alles. Wij zullen nooit een comedian cancellen”. De eerste die erbij kwam, was Wouter Meijs, die in het voorprogramma stond van Hans Teeuwen en lid was van de Comedy Train Toomler in Amsterdam. Inmiddels telt Hart voor Humor zeven vaste cabaretiers. Sinds kort hebben ze een eigen comedy club, Sociëteit Weltschmerz op Schiphol-Rijk. Dáár bevindt zich nu het echte maatschappijkritische cabaret in Nederland. “Het nieuwe Toomler.”
In een grote schuur in een achtertuin in een dorpje nabij Alkmaar maken we een avondje Hart voor Humor mee. Een verademing in deze steeds benauwder wordende tijd. Geen politiek correct gedoe. Alles kan weer gewoon worden gezegd, zoals vroeger, toen er nog geen ‘woke’ censuur heerste. “Wie is er gevaccineerd?” vraagt Van der Ende. Eén persoon steekt zijn hand op. Krispijn neemt Black Lives Matter op de hak. “Die blanke meisjes op de Dam staan daar met hun borden. Ruud Gullit lives matter. Memphis Depay lives matter. Het gaat ze gewoon om grote zwarte lullen.” De humor heeft vaak een serieuze ondertoon. “Zij zien mij alleen als zwart”, zegt Krispijn. “Niet als mens.”
Maar de cabaretiers van het vrije woord zijn ook niet bang om de coronaprotestbeweging een spiegel voor te houden. “Zitten daar die spirituele vrouwen op een yoga-matje op het Malieveld, die zeggen dan, ‘liefde en verbinding, liefde en verbinding, dat is het enige wat telt.’ Zeiden ze dat ook in de holocaust?” vraagt Krispijn. Later erkent hij: “Ik ben jaloers op die vrouwen, omdat zij nog enige vorm van idealisme en positivisme in zich hebben, dat ik al van kleins af aan verloren heb. Mijn jeugd heeft me pessimistisch gemaakt en mijn huidige wereldbeeld gekleurd.”
Maar hij wil ook “de wakkere spirituele gemeenschap iets nieuws meegeven met onze kunstvorm. Velen roepen dat ze ‘het licht’ zijn of zien. De donkere kant van de mens, die iedereen heeft, komt bij hun niet aan bod. Daar is comedy uitstekend voor. Het is yin en yang. We zeggen soms gruwelijke dingen die we niet menen maar wel denken op het podium. Wij laten het licht schijnen op onze duistere kant. Met zelfspot.” Op het podium vraagt hij zich hardop af, “al die mensen die nu demonstreren tegen Rutte, zouden die anders hebben gehandeld als ze in zijn positie zaten? Kun je werkelijk van jezelf zeggen dat jij nooit een Nazi zou kunnen zijn?”
Ook Badr Maghrani, comedian van Marokkaanse afkomst, houdt de bezoekers een spiegel voor. “Die mensen die klagen dat ze de horeca niet in mogen zonder QR-code. Discriminatie, zeggen ze dan. Ik mocht er ook nooit in. Waar waren jullie toen?” Hij heeft “nul medelijden” met de horeca. Maghrani biedt de QR-loze burger ook hoop. “Wij Marokkanen zijn gewoon onze eigen theehuizen en sisha lounges begonnen. Kunnen jullie ook doen.”
Natuurlijk gaat het niet alleen over coronapaspoorten en vaccinaties. Dickpics en the Voice komen uitgebreid aan bod. Van der Ende doet voor hoe de Indianen dickpics stuurden met rooksignalen. Ali B wordt in de mangel genomen. Mensen in het publiek worden ouderwets te kakken gezet.
Krispijn is van plan om door te stomen met Hart voor Humor. Hij twijfelt er alleen aan of hij weer theaters wil gaan benaderen, nu de QR-code er even af is. Het liefst treedt hij op voor “wakkere communities die open staan voor cabaret zoals het vroeger was. We zoeken nog naar gelegenheden om op te treden. Zaaltjes, loodsen, maakt niet uit waar.” De boekingen verlopen via de website Luister Vrij Bij Mij. Die ontvangt 10% van de opbrengsten. “Dat is een stuk minder dan de boekers in het reguliere circuit,” zegt hij cynisch. “Als daar 500 euro binnenkomt, neemt de boeker er 300, de organisatie 200 en de comedians krijgen consumptiebonnen.”
Wil je meer weten?
Wil je meer weten?
Koop de nieuwste editie bij jou in de buurt, of bestel deze editie.