^DeAndereKrant

In de behandelpraktijk van kinderen met genderdysforie (sterke ontevredenheid met het geslacht waarmee ze geboren zijn) spelen zich grove misstanden af, zo is gebleken uit gelekte documenten van de World Professional Association for Transgender Health (WPATH), ’s werelds belangrijkste beroepsvereniging van transgender-zorgverleners. De Amerikaanse onderzoeksjournalist Michael Shellenberger, bekend van onder meer de Twitter files, kreeg in maart van dit jaar van klokkenluiders binnen WPATH een video en tekstberichten toegestuurd. Deze tonen wat er speelt in besloten online discussies tussen artsen, therapeuten en chirurgen uit verschillende landen, waaronder Canada en de VS, in de periode tussen 2021 en 2024. De WPATH files, zoals ze inmiddels heten, laten zien dat de behandelaars zich ervan bewust zijn dat genderdysfore kinderen, adolescenten en kwetsbare volwassenen worden behandeld zonder dat ze beseffen wat de behandelingen inhouden, dus zonder informed consent (geïnformeerde toestemming). Ze laten ook zien dat de behandelaars beseffen dat hun behandelingen kunnen leiden tot levenslange complicaties en verlies van seksuele functies, inclusief het vermogen om kinderen te krijgen of een orgasme te beleven. De WPATH files bevatten onder andere een opname van een besloten paneldiscussie, die in de coronaperiode online plaatsvond, waarbij drie artsen, twee psychologen, en een transgenderactivist aanwezig zijn. Op de video is te zien dat psycholoog dr. Dianne Berg uitlegt dat tieners nog niet de ‘mentale ruimte’ hebben om te kunnen bevatten wat de gevolgen zijn van een medische procedure die leidt tot onvruchtbaarheid. “We moeten echt informed consent gaan doen. In plaats van wat we tot nu toe hebben gedaan”, zegt Berg. De Canadese endocrinoloog Dan Metzger bevestigt in de opname dat er sprake is van een big lacuna, een groot hiaat. Uit de WPATH files blijkt ook dat ingrijpende interventies al bij zeer jonge kinderen plaatsvinden. Zo wordt gesproken over het verstrekken van puberteitsblokkers aan een meisje van 10 jaar en over vaginoplastie (het veranderen van een penis in een vagina) bij een Colombiaanse jongen van 14. Ook worden hormoonbehandelingen en ‘genderbevestigende’ (geslachtsaanpassende) operaties toegepast op kwetsbaren, zoals mensen met schizofrenie, zonder dat de mentale problematiek eerst wordt aangepakt. Kritiek op de behandelpraktijken in de transgenderzorg is er al veel langer in de VS, merkt Shellenberger op. Zo publiceerde WPATH in 2022 een nieuw behandelprotocol voor hormoonbehandelingen, borstimplantaten, vaginoplastie, falloplastie (de constructie van een penis) en andere transgenderpraktijken waarin geen enkele leeftijdsgrens meer werd aangegeven. Dat leidde tot veel commotie. Vijfentwintig Amerikaanse staten hebben de afgelopen jaren verregaande beperkingen ingevoerd op transgenderbehandelingen. Een grote coalitie van artsen en andere medische professionals onder de naam Doctors Protecting Children riep op 6 juni in Washington het medische establishment in Amerika op “onmiddellijk te stoppen” met de promotie van puberteitsremmers, hormoonbehandelingen en operaties aan kinderen en adolescenten “die angst ervaren vanwege hun biologische geaardheid”. De verklaring is ondertekend door negen beroepsorganisaties met verschillende achtergronden.

Tavistock in opspraak

De Doctors Protecting Children verwezen in hun verklaring onder meer naar het zogeheten Cass Report dat in april van dit jaar uitkwam in Groot-Brittannië, vernoemd naar hoofdonderzoeker dr. Hillary Cass. De Britse gezondheidsdienst, de National Health Service (NHS) gaf Cass, een gerespecteerd kinderspecialist, in 2020 opdracht een onafhankelijk onderzoek uit te voeren naar de transgenderbehandelpraktijen in het Verenigd Koninkrijk. Deze behandelingen vinden plaats binnen een NHS-programma genaamd de Gender Identity Development Service (GIDS). De uitvoering van dit programma was in handen van de Tavistock kliniek, de oudste transgenderkliniek ter wereld. De officiële aanleiding voor het onderzoek van Cass was de “aanzienlijke stijging” van het aantal kinderen dat voor een transgender-behandeling werd verwezen naar Tavistock, dat binnen de NHS een monopolie had op transgenderoperaties. Wat meespeelde, is dat Tavistock in opspraak was geraakt nadat BBC Newsnight journalist Hannah Barnes onthullingen had gedaan over wanpraktijken bij de kliniek. Zo bleek dat soms al na één gesprek akkoord gegeven werd voor een transitie bij kinderen, ondanks dat velen mentale problemen hadden of familieproblemen. Er zou ook sprake zijn van gebrekkige nazorg en ontbrekende statistiek. In 2022 gaf Cass al een interim-rapport uit, waarin zij de misstanden bevestigde. Meer dan duizend gezinnen hebben daarop een collectieve rechtszaak aangespannen tegen Tavistock, dat inmiddels is gesloten. De conclusies in het definitieve rapport van Cass liegen er niet om. Zij concludeert dat er simpelweg geen goede wetenschappelijke studies bestaan die ten grondslag liggen aan de transgenderbehandelpraktijken. “Er zijn geen betrouwbare gegevens op basis waarvan klinische beslissingen kunnen worden genomen of op basis waarvan kinderen en verzorgers geïnformeerde keuzes kunnen maken.” De langetermijneffecten van puberteitsremmers en hormonen zijn onbekend, meldt het rapport. Ook is onbekend of de gender-identiteit die kinderen en jongeren op een bepaald moment ervaren, blijvend is. “Voor de meerderheid van de jonge mensen is een medische route waarschijnlijk niet de beste weg om met gender-gerelateerde onzekerheid om te gaan”, concludeert Cass. De NHS besloot publicatie van het rapport niet af te wachten en ging in maart al over tot een verbod op puberteitsremmers.

Onlangs kwam er nog een belangrijk waarschuwend geluid bij. De Europese vereniging voor kinder- en jeugdpsychiatrie (Escap), waarbij psychiaters uit 36 landen zijn aangesloten, gaf op 27 april een verklaring uit, waarin wordt gewaarschuwd voor het “onzorgvuldig voorschrijven van puberteitsremmers en cross-sekse hormonen aan kinderen”. Bij Escap zijn via de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVVP) 4000 Nederlandse psychiaters aangesloten. Escap roept zorgverleners op “geen experimentele en onnodig invasieve behandelingen met onbewezen psychosociale effecten te promoten” en pleit voor meer onderzoek. Volgens de verklaring van Escap is “extreme voorzichtigheid” geboden bij het voorschrijven van puberteitsremmers en hormonen bij kinderen met genderdysforie en wordt het Dutch protocol in veel landen niet zorgvuldig gehanteerd. Het Dutch protocol is een internationaal erkende standaard voor transgenderzorg. De aanleiding voor de verklaring van Escap is de toename van het aantal jongeren dat van geslacht wil veranderen. Vooral onder meisjes is de toename groot. In 2022 stonden er in Nederland zo’n 1884 minderjarigen op een wachtlijst voor transgenderzorg. Tot 2013 ging het om slechts tientallen jongeren per jaar. De kinderpsychiaters van Escap geven in hun verklaring aan dat de diagnose van genderdysforie “onbetrouwbaar en instabiel” kan zijn met het verstrijken van de tijd. Met andere woorden, vaak gaat de genderdysforie vanzelf weer over. Al deze ontwikkelingen hebben in Nederland nauwelijks aandacht gekregen in de media. De onthullingen hebben niet geleid tot onderzoek of tot een aanpassing van de Nederlandse praktijk voor transgenderzorg bij minderjarigen. Dit terwijl Escap spreekt namens het overgrote deel van de Nederlandse psychiaters en de verklaring mede is ondertekend door twee Nederlandse psychiaters. De beroepsvereniging WPATH telt bovendien 28 Nederlandse leden die op de hoogte moeten zijn van de WPATH files. Kinderpsychiater Robert Vermeiren, hoogleraar bij het Leids Universiteit Medisch Centrum en een van de twee Nederlandse auteurs van de verklaring van Escap, stelt desgevraagd tegenover De Andere Krant dat hij geen reden tot zorg ziet over hoe het er in Nederland aan toe gaat. “Het statement van de Europese psychiaters is er omwille van onwenselijke omstandigheden in het buitenland, met name de Verenigde Staten maar ook enkele andere Europese landen”, schrijft hij in een e-mail in antwoord op onze vragen. “Buitenlandse collega’s vertellen me steeds vaker dat ze graag zouden willen dat het Dutch protocol overal toegepast wordt. De Nederlandse richtlijnen zijn namelijk goed en duidelijk. Er wordt gepleit voor goed multidisciplinair onderzoek in geval van genderincongruentie en gedegen informatie verstrekken aan jongeren.”

Rowan Benschop (1987), die op zijn 27e in Nederland begon met zijn transitie van vrouw naar man, is minder overtuigd dat er geen reden is tot zorg. Als jong persoon kun je de gevolgen van ingrijpende behandelingen nog niet overzien, vindt hij. “Ik had op mijn 27e zelfs geen benul van een kinderwens. Laat staan dat iemand van onder de 18 zoiets begrijpt. Je geeft wel toestemming voor hormonen of een operatie, maar geïnformeerd ben je nooit helemaal. Ik ben bijvoorbeeld vooraf niet geïnformeerd over het risico op kanker en overlijden door testosteron. Pas na een bezoek aan de bekkenbodemtherapeut, kwam ik erachter dat bekkenbodemdysfunctie bij transgender patiënten vaak voorkomt.” Van Benschop hoeven medicatie en operaties bij minderjarigen niet afgeschaft te worden. Wel kijkt hij met argwaan naar de institutionele wijze waarop ook Nederlandse ziekenhuizen omgaan met genderdysforie bij kinderen. “Kinderen zijn geen kleine patiëntjes en we moeten ze ook niet zo behandelen. Het is beter hen te behandelen als gezonde en gelukkige mensen in wording, dan hen bloot te stellen aan evaluaties en een mentaal slopend traject dat mogelijk meer schade dan vreugde oplevert. Nu worden tieners overgeleverd aan overheid en instanties. Het genezen van de ziel kan echter niet worden bereikt door onmenselijke instanties, regeltjes en procedures. De ziel genees je door echt diep te gaan: dieper dan oppervlakkige operaties en hormonen.” Ondertussen dendert de trein in Nederland voort. Eind maart maakte het Beatrix Kinderziekenhuis van het Universitair Medisch Centrum in Groningen (UMCG) bekend dat het hormonale behandeling gaat aanbieden aan kinderen met genderdysforie. Tot dusver konden alleen volwassenen van boven de 18 terecht bij het UMCG, maar vanaf nu kunnen ook minderjarigen onder de 18 worden behandeld met puberteitsremmers of cross-sekse hormonen, aldus het UMCG, die de “lange wachtlijsten” voor transgenderzorg als reden aanvoert voor het besluit.