^DeAndereKrant

Opwarmen en klaarstaan voor een nieuwe periode van beweging, dat is voor mij de betekenis van kerst en de dagen eromheen. Sinds een paar jaar is daar ook de betekenis van het geloof bijgekomen. De viering van de geboorte van Jezus staat immers symbool voor een hergeboorte van het Zelf, of wat psychiater Carl Jung het ‘individuatieproces’ noemde. Je ziet dit onder andere terug in het ritueel van de goede voornemens, dat ook een einde betekent van het harde oordelen over het voorbije jaar. Er is altijd die nieuwe kans om het beter te doen, om verandering te creëren en je omgeving positief te beïnvloeden.

We hebben er alleen een probleem bij. De onbeweeglijkheid van deze winter zit ook gevangen in een heel andere, grotere onbeweeglijkheid. Die van een pathologisch-spiritueel seizoen dat langer dan drie maanden duurt. Misschien wel twintig jaar, wanneer is het eigenlijk begonnen? Met name in het Westen is er de afgelopen decennia behalve ongeloof in God ook ongeloof in het eigen kunnen ontstaan, in het bewegen naar het goede en schone, waardoor alles is gaan lijken op een passief wachten tot de dooi inzet. Deze lange winter vraagt om een lente, op een uitweg uit de impasse, op een teken wat te doen. We staan aan de grond genageld, lijkt het. Machteloos kijken we toe hoe onze leiders ons letterlijk in de vrieskou achterlaten, hun schouders ophalen voor rijen voor de voedselbank en spreken over dark winters die nog voor ons liggen. Welbeschouwd is deze winter een toestand van gevangenschap.

De koning van deze winter wil zijn heerschappij niet opgeven. De onbeweeglijkheid van het huidige regime, dat koste wat kost een hopeloze oorlog wil voeren tegen Rusland en de eigen burgers, ons wil vastbinden aan allerlei inhumane regels, elke economische en persoonlijke groei wil frustreren, en vooral het licht dat daaruit nog wil ontsnappen uit alle macht probeert tegen te houden, is maar op één doel gericht: de bevroren toestand zo lang mogelijk in stand houden. Op internet en in de relaties tussen mensen verschijnen er evenwel kleine lenteknopjes, de waarheid komt aan het licht. Ons is definitief een keuze gegeven of we mee willen bewegen naar een betere wereld, of voor altijd vast willen blijven zitten. Die keuze is de ontluikende lente.

Deze situatie is een beetje zoals beschreven in La Divina Commedia (De goddelijke komedie) van Dante. De levenloze winter van deze tijd is daarin een groot bevroren meer waarin de doden, de zondaren, staan vastgevroren. De hel van Dante is in dit werk geen vlammenzee maar erger, een letterlijk vastlopen in een spiritueel groeiproces. Alleen de hoofden steken nog boven het ijs uit. De doden kunnen zich niet verroeren, zelfs de tranen in hun ogen zijn bevroren. Het enige wat ze nog kunnen gebruiken is hun mond, waarmee ze elkaar vervloeken of hun spijt betuigen, en met name dat vervloeken is wat we dagelijks om ons heen horen. Maar zolang ze hun woorden met hun lichaam geen kracht kunnen bijzetten, hebben die woorden geen gewicht, betekenen ze niets.

In De goddelijke komedie heeft Dante het over dat spirituele groeiproces in de vorm van een reisverslag. De dichter gaat daarin door de diepte van de hel, hij beklimt de louteringsberg tot aan het aardse paradijs, om ten slotte vandaar op te stijgen tot de ongekende hoogten van het hemelse paradijs. Dat is pas bewegen, alle krochten van de menselijke ziel bezoeken. Om te leren wat er gebeurt als je niet ontsnapt aan koning winter.

Misschien is dat wel mijn enige voornemen voor het komende jaar, blijven bewegen. De boel een beetje opwarmen en de reis verder vervolgen. Ik wil afsluiten met een gelukwens voor alle lezers: een fijn kerstfeest en vooral een bewogen nieuw jaar! 

Sietske Bergsma is jurist, publicist, columnist bij De Andere Krant. Haar blog is thefireonline.com.