^DeAndereKrant

Op 20 februari 2014 werd het vuur geopend op demonstranten op het Maidan-plein in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Tientallen mensen kwamen om of raakten gewond. Het leidde, de volgende dag al, tot de omverwerping van de regering van president Viktor Janoekovytsj, die tevergeefs had geprobeerd het evenwicht te bewaren tussen de Russisch-gezinde en pro-westerse krachten in zijn land. Er trad een rabiaat anti-Russische regering aan onder leiding van president Petro Poroshenko. Dit leidde op zijn beurt tot het uitbreken van de burgeroorlog in het oosten van Oekraïne, de hereniging van de Krim met Rusland, de aanvraag van het Navo-lidmaatschap, het associatie­akkoord met de Europese Unie en de huidige oorlog tussen Rusland en een door de VS geleide alliantie van Navo-lidstaten in Oekraïne.

Wie waren de veroorzakers van deze onfortuinlijke opeenvolging van gebeurtenissen? Wie waren degenen die op 20 februari 2014 het vuur openden op de demonstrerende menigte op het Maidan-plein? In het Westen en vanuit Oekraïense oppositionele kringen werd meteen gewezen naar de Oekraïense oproerpolitie Berkut. Het Oekraïense Openbaar Ministerie heeft diverse agenten vervolgd en voorgeleid op verdenking van medeplichtigheid aan de slachtpartij. Dit heeft echter in geen enkel geval geleid tot een veroordeling. Volgens professor Ivan Katchanovski van de universiteit van Ottawa is dat geen wonder. Het zouden namelijk geen politiemensen zijn geweest die het vuur hebben geopend op de menigte. Er was geschoten vanaf Hotel Ukrainia en andere gebouwen rond het plein die in handen waren van Svoboda en andere extremistische groeperingen. Dit blijkt volgens hem overduidelijk uit onder meer veertien video’s van scherpschutters in de gebouwen, waaronder tien video’s waarin ze schietend te zien zijn. Tijdens het justitiële onderzoek en de rechtszaken tegen Berkut-politieagenten hebben daarnaast 51 van de 72 gewonde Maidan-demonstranten verklaard dat ze beschoten waren vanuit “door Maidan gecontroleerde gebouwen”. Er was wel geschoten door politiemensen, maar die hadden hun vuur niet gericht op de demonstranten op het plein, maar op de gebouwen waarvandaan geschoten werd op de menigte en ook op hen. Er waren niet alleen demonstranten gedood. Ook vier politiemensen kwamen om bij de schotenwisseling. Katchanovski wijst er verder op dat er overweldigend bewijs is voor de overname van Hotel Ukrainia door de Svoboda-­militie, voorafgaand aan de Maidan-slachting. Het blijkt uit video’s en verklaringen van ­Svoboda. Er hebben zelfs veertien zelfverklaarde Maidan-sluipschutters verklaringen afgelegd tegenover de politie, in de rechtszaal en in de media over hun betrokkenheid. Daartegenover staat dat geen enkele Berkut-officier getuigd heeft over betrokkenheid van functionarissen van de verjaagde regering Janoekovytsj.

Wat was het motief voor Svoboda en andere milities om te schieten op burgers die net als zij zich verenigd hadden tegen de regering van Janoekovytsj? Katchanovski wijst op uitspraken van politieke leiders van Svoboda die journalist Viyaly Kpranov optekende in zijn boek Maidan – geheime documenten. Svoboda-leider Oleg Tiahnynok vertelde de journalist dat hij bij westerse regeringen had aangedrongen op strafmaatregelen tegen de toenmalige regering in Kiev. Tiahnynok zou hebben gezegd: “Er zijn vier slachtoffers gevallen. Waar blijft de reactie?” Zijn westerse gesprekspartners zouden daarop hebben geantwoord: “We zullen in staat zijn te reageren bij honderd slachtoffers”. Tiahnynok’s rechterhand Ruslan Koshulinskyi vulde aan: “Uiteindelijk bereikten we het aantal van honderd”. Onmiddellijk na het bloedbad op het Maidan-plein werden de door de sluipschutters vermoorde demonstranten tot de ‘Hemelse Honderd’ gedoopt. Tientallen demonstranten en anderen, die stierven door ziektes en andere oorzaken, werden opgenomen in Hemelse Honderd om het aantal slachtoffers op honderd te brengen. Het werkelijke aantal dodelijke slachtoffers van de aanslag van 20 februari is volgens Katchanovski minder dan de helft van dat aantal.

Professor Katchanovski heeft diverse publicaties op zijn naam over de toedracht van het Maidan-bloedbad, waaronder een peer-reviewed artikel in een wetenschappelijk tijdschrift. Deze zijn volledig door de massamedia genegeerd. Katchanovski meldde eerder deze maand op Twitter dat hij een vervolgstudie heeft geschreven. Deze zou geplaatst worden in een wetenschappelijk tijdschrift. Ook deze studie was peer-reviewed. Dit wil zeggen: de studie was voor publicatie beoordeeld door collega-wetenschappers en goed bevonden. Toch is de studie niet gepubliceerd, hetgeen uitzonderlijk is voor een peer-reviewed artikel. Aan de kwaliteit kan het niet hebben gelegen. Een professor aan een Britse universiteit, die het redactieproces had begeleid, had zich lovend uitgelaten. Zo had Katchanovski “solide bewijs” geleverd. “Hierover is ook consensus bij de twee beoordelaars.” De redacteur verklaarde verder dat “er geen twijfel over bestaat dat dit artikel in veel opzichten uitzonderlijk is”. Wel had één van de twee beoordelaars zijn zorgen uitgesproken over de geopolitieke implicaties van de studie, maar de redacteur had geoordeeld dat het artikel zuiver op zijn wetenschappelijke merites beoordeeld moest worden en dat daarom politieke of andere overwegingen geen rol mochten spelen. Het blijkt dat de redacteur niet was ingelicht over het besluit om af te zien van publicatie. Die had dit uiteindelijk moeten vernemen via het Twitter-account van Katchanovski. “Dit was een goed artikel”, beklaagde hij zich in een e-mail aan het tijdschrift. “Ik denk dat het vaker geciteerd zou zijn geworden dan elk ander artikel in het tijdschrift.” Katchanovski is teleurgesteld. “De politiek heeft het gewonnen van de wetenschap”, concludeert hij op Twitter. “Veel academici worden gedreven door politiek en niet door wetenschap en bewijs.”

Onbekend is welk tijdschrift de studie van Katchanovski geweigerd heeft en wie de redacteur is die het had willen plaatsen. Katchanovski heeft geen namen genoemd.

Twitter-publicatie Katchanovski:

Publicaties Katchanovski over Maidan-bloedbad: