^DeAndereKrant

Westerse politici en zakenmensen schitterden afgelopen week door afwezigheid op het jaarlijkse St. Petersburg International Economic Forum (SPIEF). Maar gedelegeerden uit landen als China, India, Turkije, Egypte, Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Cuba, Venezuela, Iran, Kazachstan en Servië gaven weer als vanouds acte de présence. Het St. Petersburg International Economic Forum wordt wel “het Russische Davos” genoemd, naar de gelijknamige Zwitserse plaats waar jaarlijks het World Economic Forum (WEF) wordt gehouden. Rusland heeft, voor zover bekend, het forum niet opgericht om te concurreren met het WEF of om dat overbodig te maken. Maar dit jaar kwam dit Russische Davos de Russen goed van pas als alternatieve plaats van samenkomst. Zij waren immers afgelopen maand niet welkom op het WEF vanwege de oorlog in Oekraïne.

Aan de redevoering die de Russische president Vladimir Poetin op 17 juni gaf in Sint-Petersburg, op de 25ste editie van het forum, zal waarschijnlijk nog vaak worden gerefereerd door historici. Poetin verklaarde dat er een einde was gekomen aan wat hij noemde “het tijdperk van de unipolaire wereldorde”, waarin de VS en bondgenoten de lakens uitdeelden in de wereld. Hij refereerde daarbij aan een rede die hij anderhalf jaar geleden had gehouden in Davos. Hij zei toen: “Er is een einde gekomen aan het tijdperk waarin geprobeerd werd te komen tot een gecentraliseerde en unipolaire wereldorde. Of eigenlijk was het een tijdperk zonder begin. Er is alleen maar een poging ondernomen in die richting”. De wereld had zich in multipolaire richting ontwikkeld met meerdere “groeikernen”, stelde Poetin. Het was nu zaak om te voorkomen dat de “natuurlijke competitie” tussen deze groeikernen niet zou leiden tot anarchie en conflicten.

Maar dat was dus wat hij zei op 27 januari 2021 op het WEF, toen de oorlog in Oekraïne nog ver weg was en de economische oorlogsvoering tegen Rusland nog niet in de hoogste versnelling was gezet. Poetin was op 17 juni in Sint-Petersburg meer uitgesproken. Hij haalde ongekend hard uit naar het Westen. Hij verweet de VS en bondgenoten een “zero-sum game” te spelen, met een “onstabiele wereld” tot gevolg. Dit vanuit de illusie dat het mogelijk was een unipolaire wereldorde te scheppen, bestuurd vanuit Washington. “Nadat ze zich als overwinnaar hadden uitgeroepen van de Koude Oorlog, verklaarden de VS zich boodschapper van God op aarde”, foeterde de Russische president. “Ze lijken over het hoofd te zien dat in de afgelopen decennia nieuwe machtscentra zijn ontstaan die in toenemende mate voor zichzelf opkomen.” Niet alleen de heersende elites van de VS, maar ook die van andere landen toonden zich blind voor de nieuwe realiteit van de multipolaire wereld. “Ze houden koppig vast aan de schaduwen van het verleden. Zo lijken ze te geloven dat de dominantie van het Westen op de globale economie en politiek een onveranderlijk, eeuwig gegeven is.”

Het Westen ziet zichzelf, volgens Poetin, als “exceptioneel”. Het beschouwt de rest van de wereld zoals het deed in de twintigste eeuw, als “zijn achtertuin”. Niet-westerse landen worden behandeld als “kolonies” en de bevolkingen daar als “tweederangsburgers”. Wie niet blind volgt, wordt gestraft met economische sancties of zelfs in zijn bestaan bedreigd. “Zie wat er is gebeurd in Joegoslavië, Syrië, Libië en Irak.” Als ze een land niet tot overgave kunnen dwingen, “dan dringen ze het in een isolement of cancelen ze het, zoals ze dat tegenwoordig zo mooi noemen”. Het Westen schuwt daarbij geen middel, aldus Poetin, van het bannen van sporters bij wedstrijden tot aan het verwijderen van kunstwerken “omdat de makers ervan uit het verkeerde land komen”.

De Russofobie in het Westen heeft geleid tot “krankzinnige sancties” en “een economische Blitzkrieg”. Die hebben echter hun doel voorbijgeschoten, zo maakte Poetin duidelijk. De Russische economie is niet ineengestort. Deze staat nog fier overeind. Er is weliswaar hoge inflatie ontstaan, maar ook de VS en de EU-landen hebben daarmee te kampen. Bovendien staat de Russische staatskas er goed voor. Het begrotingsoverschot is nu viermaal groter dan in mei 2021. De belangrijkste uitdaging voor de Russische economie is dat er meer geproduceerd moet gaan worden voor de interne markt.

Met hun sancties tegen Rusland hebben Europese politici een “serieuze klap” toegebracht aan hun eigen economieën, constateerde Poetin. “We voorzien toenemende sociale en economische problemen in Europa, en ook in de VS, voedsel-, elektriciteits- en brandstofprijzen stijgen, de levenskwaliteit in Europa daalt en bedrijven verliezen hun concurrentievoordeel.” Er zal hierdoor grote sociale onrust ontstaan, voorspelde hij. “Populistische, radicale en extremistische bewegingen” zullen de wind in de zeilen krijgen. En uiteindelijk zullen de huidige Europese elites worden vervangen door nieuwe elites.

De sancties die de EU heeft opgelegd aan Rusland zijn voor Poetin het bewijs dat de EU-landen niet soeverein zijn. Ze voeren de wil uit van Washington: “De bureaucratische elites van de Europese Unie dansen naar andermans pijpen. Ze doen alles wat hun van bovenaf wordt opgedragen en schaden daarmee hun eigen bevolking, economieën en bedrijven.”

Dat veel landen in de wereld te maken hebben gekregen met een hoogoplopende inflatie en er een voedsel- en energiecrisis is ontstaan, daaraan heeft Rusland geen schuld, stelde Poetin. Die zijn het gevolg van fouten die “de Amerikaanse regering en de Europese bureaucratie” hebben gemaakt. Zo hadden ze de afgelopen jaren de geldkraan wijd openstaan. In de VS is de geldhoeveelheid in twee jaar toegenomen met 30 procent, doceerde Poetin. In de EU groeide die in diezelfde periode met 20 procent. Zoiets leidt onvermijdelijk tot geldontwaarding en het heeft er, zo zei hij, mede toe geleid dat ontwikkelingslanden zich nu de vraag stellen: “Wat hebben wij eraan als we onze goederen ruilen voor dollars en euro’s als we de waarde ervan voor onze ogen zien verdampen?” Voor wat betreft de energiecrisis in het Westen: die was vorig jaar al ontstaan doordat westerse landen vol hadden ingezet op duurzame energie en ze bovendien aardgas in toenemende mate waren gaan inkopen voor korte termijnleveringen.

Poetin sloot zijn vijf kwartier durende redevoering af met een oproep aan het niet-westerse deel van de wereld om de regie te pakken. “Sterke, soevereine landen - zij die zich de wet niet laten voorschrijven door anderen - staan nu voor de taak de spelregels te herschrijven”, zei hij. Want alleen wie niet onafhankelijk is van anderen en stevig in zijn schoenen staat, kan zijn invloed doen gelden in ‘de nieuwe wereldorde’. Landen die niet voor zichzelf opkomen, zijn gedoemd. Dan blijven ze wat ze waren: ‘kolonies’, of dan verworden ze tot ‘kolonies’, aan wie geen enkel recht wordt toegekend”.