Kabinet negeerde bewust wetenschap in coronacrisis
Fotografie: Robin Utrecht | Hollandse Hoogte | ANP
đš
Voor Geen enkele maatregel bestond Wetenschappelijke onderbouwing
Voor Geen enkele maatregel bestond Wetenschappelijke onderbouwing
Datum: 4 februari 2023
Mens en Macht
Van onze redacteur
Voor geen enkele coronamaatregel die door het Âkabinet is ingevoerd, bestond wetenschappelijke onderbouwing. Dat heeft het RIVM ook herhaaldelijk laten weten aan regering en OMT. Het kabinet heeft zich van deze adviezen echter niets aangetrokken. Dit blijkt uit documenten vrijgekomen na Wob-verzoeken en gepubliceerd door onderzoeker Cees van den Bos op zijn substack.
âWij varen op het kompas van de wetenschapâ, beklemtoonden premier Rutte en minister Hugo de Jonge van begin af aan bij het afkondigen van de coronamaatregelen. Zij beriepen zich op het OMT, voorgezeten door Jaap van Dissel van het RIVM. Maar of het nu ging om de anderhalve meter, mondkapjes, sluiting van scholen en horeca, de signaalwaarden op het coronadashboard, het verbod op amateursporten, het zang- en juichverbod, of voorschriften als âin de ellebogen niezenâ en âhandenwassenâ â geen enkele maatregel was wetenschappelijk onderbouwd. Het kabinet wist dat ook, zo blijkt uit de correspondentie. Onderzoekers van het RIVM lieten het keer op keer weten aan VWS.
In Ă©Ă©n e-mail stelt RIVM dat âhet infectierisico bij evenementen voor personen jonger dan 65 jaar gelijk of minder is aan dat van motorrijden en dat zou dus acceptabel moeten zijnâ. In dezelfde e-mail wordt erkend dat Covid âniet een ernstig risico geeft. Infection Fatality Risk (risico op sterfte) is zeer laag, onderbouwing voor 1,5 meter ontbreekt, epidemiologisch bewijs van mondmaskers buiten ziekenhuis ontbreektâ. Het RIVM voegt hieraan toe: âAls VWS een onderbouwing zoekt van het beleid, dan kunnen wij dat niet leverenâ. In correspondentie tussen RIVM en Universiteit Twente: âHet in de elleboog niezen of hoesten lijkt zeker met ontblote armen niet zoân goed ideeâ. Verder staat er dat âer bij eigenlijk alle maskertjes⊠ruim lekÂkage plaatsvindtâ.
De onthullingen zijn pregnant, omdat het kabinet een Wet publieke gezondheid (Wpg) wil invoeren waarin alle eerder genomen maatregelen in de wet worden verankerd. Ze kunnen dan op elk moment worden ingevoerd als de minister van VWS daar aanleiding toe ziet. De Wpg is al aangenomen door de Tweede Kamer, maar de Eerste Kamer besloot op 17 januari dat er eerst een âdeskundigenbijeenkomstâ moet komen. Het is nog niet duidelijk of een besluit zal worden genomen vóór de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart.
Een voorbeeld van een maatregel zonder onderbouwing waren de âsignaalwaardenâ die het kabinet liet opnemen in het âcoronadashboardâ, waarop allerlei maatregelen werden gebaseerd. Die blijken ook op drijfzand te berusten. âEr is geen epidemiologische onderbouwing voor de signaalwaardenâ, stelt RIVM.
De Jonge dicteerde de waarden die hij graag wilde zien. âHet toevoegen van een signaalwaarde is een politieke keuzeâ, stelde het RIVM. âWij zien een afbreukrisico voor het RIVM als dit op de RIVM site komt.â
RIVM-medewerkers probeerden soms de regering ter wille te zijn door achteraf met gegevens te komen. Een onderzoeker biedt aan om âmetingen te verrichten om te zien of er onderbouwing is te geven voor de gegeven adviezenâ. In de Wob-documenten die door onderzoeker Cees van den Bos zijn gepubliceerd, is niet Ă©Ă©n maatregel te vinden waar hard wetenschappelijk bewijs voor bestond. Dit terwijl critici van de maatregelen voortdurend te horen kregen dat ze âantiwetenschappelijkâ waren en dat de overheid âde wetenschap volgdeâ.
Een voorbeeld zijn de selectieve maatregelen die werden getroffen ten aanzien van sporters. Professionele sporters genoten meer vrijheden dan amateursporters. Dit leidde tot veel vragen van de bevolking, stelt Van den Bos, âniet in de laatste plaats omdat sport en beweging de volksgezondheid bevorderenâ. Voor het kabinet was dat geen overweging: men stelde voor om dit met een ânarratiefâ op te lossen. âEr is onderbouwing nodig voor het onderscheid tussen topsporten/betaald voetbal en breedtesport. Narratief kan zijn: selecte groep, medische begeleiding, noodzakelijk voor uitoefenen beroep.â
Op geen enkel moment werd gekeken of activiteiten daadwerkelijk gevaar opleveren voor de gezondheid. Bij het âzang- en juichverbodâ dat het zingen in de kerk en juichen door voetbalsupporters moest verbieden, wordt gemeld dat er geen onderbouwing is âvoor noodzaak en proportionaliteitâ. Bij de mondkapjes meldt het RIVM dat men bang is dat ze âdoor de politiek worden ingehaaldâ. Voor de avondklok was ook geen onderbouwing, maar de overheid trof al vanaf de zomer van 2020 voorbereidingen voor invoering ervan, die uiteindelijk in het voorjaar van 2021 plaatsvond.
Bronnen:
Specifieke onderzoek is hier te lezen: bomenenbos.substack.com/wob-dossier-trust-the-science
Wil je meer weten?
Wil je meer weten?
Koop de nieuwste editie bij jou in de buurt, of bestel deze editie.