^DeAndereKrant

De wetswijziging is volgens het kabinet nodig geworden omdat de Eerste Kamer op 17 mei 2022 besloot niet in te stemmen met de vijfde verlenging van de Tijdelijke Wet Maatregelen (Twm), ook bekend als de ‘spoedwet’, die de basis vormde van de coronamaatregelen. De Wet Publieke Gezondheid moet een “permanente wettelijke grondslag” vormen voor de regering om in de toekomst soortgelijke maatregelen te kunnen nemen.

De WPG richtte zich voorheen vooral op specifieke maatregelen om individuele besmettingsgevallen tegen te gaan, bijvoorbeeld om mensen met een besmettelijke ziekte in quarantaine te plaatsen. Als de nieuwe wet wordt aangenomen, wordt het mogelijk voor de regering om algemene maatregelen in te voeren die de hele bevolking treffen, ook gezonde mensen. De regering kan dit doen zodra zij zelf heeft vastgesteld dat er sprake is van een “ziekte met pandemisch potentieel”. Voor zo’n ‘A1-ziekte’ (een nieuwe categorie) zijn enkele algemene criteria opgesteld, maar uit de Memorie van Toelichting bij de wet valt af te leiden dat de enige harde voorwaarde is dat het gaat om een ziekte met “maatschappelijk ontwrichtende gevolgen”. Medische criteria, zoals het percentage besmettingsgevallen of het sterftecijfer van een besmettelijke ziekte, worden in het wetsvoorstel niet genoemd. Covid-19 is al aangemerkt als A1-ziekte. De regering kan de maatregelen uitvaardigen per Ministeriële Regeling. De Tweede Kamer krijgt een week de tijd om te reageren.

Opmerkelijk is dat de maatregelen die bij de coronacrisis zijn getroffen, zoals lockdowns, de anderhalve meter en de mondkapplicht, nog steeds niet zijn geëvalueerd. Dit is een van de bezwaren die Baggen namens de Vierde Golf heeft ingebracht. “Dit terwijl we te maken hadden met ongekende maatregelen en onbewezen effecten.” De regering heeft eerder een motie om de maatregelen te evalueren, die door de gehele oppositie werd gesteund, naast zich neergelegd. Baggen wijst erop dat uit onderzoek van TU Delft is gebleken dat het coronatoegangsbewijs “naast alle principiële bezwaren domweg niet effectief was”. De afstandsregel die de regering nu in haar ‘gereedschapskist’ heeft zitten noemt Baggen “in strijd met de grondbeginselen van de democratische rechtsstaat”. Het belangrijkste is volgens Baggen dat de tijdelijke wet permanent wordt gemaakt. “Wij vinden dat alleen tijdelijke oplossingen onder strikte voorwaarden bespreekbaar zouden moeten zijn.”

Platteeuw wijst nog op verschillende andere gevolgen die de wet zou kunnen hebben. Zo signaleert zij dat de definitie van “persoonlijke beschermingsmiddelen” (mondkapjes) is verruimd, zodat die in de toekomst niet alleen kunnen worden voorgeschreven voor het voorkomen van verspreiding van “virussen”, maar van alle “ziektekiemen”. Platteeuw: “Dit leidt tot een samenleving waarin de minister kan gebieden kleine kinderen de gehele dag op school mondmaskers te laten dragen, slechts ter voorkoming van het verspreiding van ziektekiemen. Alsof een kind geen snotneus meer mag hebben.”

Platteeuw heeft ook grote bezwaren tegen de “zorgplicht” die in het wetsvoorstel wordt opgelegd aan ondernemers, winkeliers en werkgevers. “De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de wet wordt neergelegd bij bedrijven, organisaties en particulieren met de mogelijkheid dat ze beboet worden bij het niet vervullen van de zorgplicht. Het gevolg hiervan is dat we een samenleving krijgen waarin burgers onderling tegenover elkaar komen te staan. Kinderen tegenover leraren, reizigers tegen vervoerders, werknemers tegenover werkgevers. Een samenleving waarin scholen, winkels, horeca, werkgevers, conducteurs etcetera, moeten optreden als toezichthouder zonder de benodigde vaardigheden en bevoegdheden te bezitten, en onder dreiging van handhaving. Wie wil in zo’n samenleving nog een bedrijf beginnen?”

Maria-Louise Genet, jurist van de actiegroep Viruswaarheid en initiatiefnemer van De Vrije Mens Academie, die cursussen organiseert voor ‘vrije juristen’, stelt dat de nieuwe wet ons van een “tijdelijke naar een permanente medische dictatuur” dreigt te brengen. Het enige verweer dat burgers hebben is om naar de rechter te stappen om de “proportionaliteit” en “subsidiariteit” van maatregelen aan te vechten. Genet is er niet gerust op dat dit voldoende rechtsbescherming biedt. “Wij hebben met Viruswaarheid tientallen rechtszaken gevoerd waarin we ons beriepen op proportionaliteit en subsidiariteit, maar de rechter heeft daar niet eens op gereageerd.”