^DeAndereKrant

Er is een lange geschiedenis van rechtsfilosofische discussies en jurisprudentie over de theoretische en juridische basis van deze uitzonderingstoestand. Dit zijn momenten van crisis, of van een noodtoestand, die vaak worden aangegrepen om de bestaande juridische orde te ondermijnen, tijdelijk buiten werking te stellen of zelfs helemaal van de hand te doen. Deze discussies tussen rechtsgeleerden en filosofen gaan werkelijk al eeuwen terug.

Iemand die daar meer recent diep over heeft nagedacht is de Italiaanse filosoof Giorgio Agamben. Hij schreef een erg interessant boekje State of Exception, dat kort na 9/11 uitkwam, toen de paniek over terrorisme op zijn hoogst was, en de Amerikaanse Patriot Act (de wet die het mogelijk maakte grondrechten te omzeilen – red.) werd ingevoerd. Ik denk dat hij hiermee het publiek probeerde te waarschuwen over hoe in de geschiedenis noodtoestanden gebruikt zijn voor het goedpraten van het ondermijnen van grondrechten. Ook legt hij uit hoe, zodra de noodtoestand is uitgeroepen, deze zelden wordt teruggedraaid wanneer de crisis voorbij is.

Ja, na 9/11 is in de VS de noodtoestand uitgeroepen. In de afgelopen twintig jaar is deze door elke president, maakt niet uit of het een Democraat of Republikein was, verlengd. Hoe is dat mogelijk? En waarom is de Covid-19-noodtoestand inmiddels al twee keer verlengd door president Joe Biden?

Daarvoor moeten we naar de bredere context kijken. We hebben een rechtsstaat, met een grondwet. Er zijn beperkingen aan wat een regering kan en mag doen. Die zijn zwart op wit vastgelegd en in principe onveranderbaar. Tenzij er een noodtoestand wordt uitgeroepen. Dan zie je dat al die grondwetten en juridische structuren een clausule hebben waarin er uitzonderingen gemaakt mogen worden op de regels. Als Canadees zag ik hoe dat vorig jaar, in 2022, in zijn werk ging toen het Freedom Convoy, een vreedzame Canadese protestbeweging, door de overheid werd afgebroken. Op basis van de emergency act werd de noodtoestand uitgeroepen. Waarom? Het protest ging gepaard met getoeter. De demonstranten hadden zelfs springkussens neergezet! De mensen werden vervolgens gewelddadig van de straten geruimd – van zogenaamd publieke plaatsen. Hun banktegoeden werden bevroren. Dit was geen incident. Het is een nieuw bestuursmodel dat momenteel wordt ingevoerd. We worden geconditioneerd om het normaal te vinden dat telkens wanneer er een vermeende dreiging is, een noodtoestand wordt uitgeroepen die de overheid uitzonderlijke bevoegdheden geeft ‘bedreigingen’ te bestrijden.

Precies. Hij heeft het over de pandemie als politiek, over ‘biopolitiek’ en ‘biozekerheid’ (biosecurity – red.). Toen de terroristen de veiligheid bedreigden, was de dreiging nog aan te wijzen: het waren zelfmoordterroristen en mensen die vliegtuigen kapen. Met de virusterreur zijn de mensen zelf de dreiging. Jij kunt zonder het te weten een ziekte verspreiden! Om te verifiëren dat je geen bioterrorist bent, moet je van de overheid eerst bepaalde tests doen. En wanneer je een verspreider blijkt te zijn, word je in lockdown gezet totdat de overheid bepaalt dat je weer naar buiten mag. Daartegen is geen juridisch verweer mogelijk. Dat is inderdaad een soort van burgeroorlog, omdat we voortdurend in strijd zijn met ons eigen lichaam en met de mensen om ons heen, die mogelijk ook een risico vormen. Althans, dat is het narratief dat ons de afgelopen jaren is voorgeschoteld, het is de basis voor het biozekerheidsparadigma.

Ik denk dat we alle onderdelen al hebben zien langskomen. Leg de puzzelstukjes maar naast elkaar. Het vaccinatiepaspoort en de QR-code bepalen of je toegang hebt tot de maatschappij. Je kunt je huis niet uit, tenzij je daar vanuit de overheid toestemming voor hebt. Dus we hebben de digitale identiteit, die waarschijnlijk aan je smartphone of ander apparaat gekoppeld gaat worden. Aanvankelijk zal het gebruikt worden om een virusdreiging te bestrijden, maar zodra mensen het normaal vinden dat je een QR nodig hebt om toegang tot de maatschappij te krijgen, kan die ook anders ingezet gaan worden. Stel dat je als dreiging wordt gezien omdat je het oneens was met de overheid en aan een protest hebt deelgenomen. Er is dan maar een druk op de knop nodig om iemand uit het publieke leven te verbannen. Uiteindelijk heeft dit allemaal niets met gezondheid te maken, maar alles met controle over de populatie en het controleren van mensen op individueel niveau.

Inderdaad, Hitler riep de noodtoestand uit. Dat was het startschot voor de aanloop naar het Derde Rijk. Ze voerden sterilisatiewetten in – dat was legaal. De vraag die je stelt is belangrijk. Ik zou willen dat meer mensen die vraag gaan stellen. Want de truc die wordt uitgehaald is dat de bureaucraten een activiteit als illegaal bestempelen door het in de wet vast te leggen. Alle activiteiten waar ze niet happig op zijn, kunnen zo als illegaal bestempeld worden. En dan is het inderdaad per definitie ‘fout’. Wederom zijn de Canadese protesten in 2022 een goed voorbeeld. De emergency act bepaalt de omstandigheden waarin de noodtoestand kan worden uitgeroepen, die hebben allemaal met bedreigingen van de veiligheid te maken. Hoe dat hier geïnterpreteerd werd, was dat er een ‘dreiging van geweld’ bestond. Er was geroepen naar politici op straat en ze hadden gemene tweets ontvangen. Op basis daarvan werd het protest als gewelddadig bestempeld en was het daarom illegaal. Daarom kon de noodtoestand uitgeroepen worden, en konden bankrekeningen bevroren worden.

Hij schreef een traktaat in de 16e eeuw in Frankrijk. Anoniem, want wat hij schreef kun je niet openlijk naar buiten brengen als je onder een absolute monarch leeft. Wat hij stelt, is dat tirannie niet goed is voor een samenleving. Het is een situatie die je niet moet willen. Maar, wat voegt hij eraan toe? De tiran is eigenlijk helemaal niet zo machtig. Zijn macht berust alleen op de gehoorzaamheid van alle mensen die zijn dictaten opvolgen. Hij stelt de vraag: wie marcheren er over de straten? Wie haalt de belastingen op? Wie stuurt de jongens naar het front? Het is niet de tiran. Het zijn de mensen zelf. Het is een hele eenvoudige observatie. Maar ook een hele diepe en radicale observatie, omdat het laat zien dat het echte probleem niet de tiran is, maar onze gehoorzaamheid. Dat leidt tot een collectief probleem: wanneer iedereen ongehoorzaam is, dan houdt de tirannie op. Ik laat hier een voorbeeld van zien in een recente podcast over de val van Ceaușescu in Roemenië. Maar, als ik ongehoorzaam ben en de rest niet, dan ga ik de bak in. Dus het blijft een lastige keuze.

De analyse van Boétie laat ook de aard van het conflict zien. Het gaat in feite om een informatieoorlog. Tot in hoeverre mensen alles geloven wat de tiran ze vertelt, is precies tot hoe ver de tiran kan gaan. Als mensen geloven dat alles wat opgelegd wordt noodzakelijk is, waarom zouden ze dan ongehoorzaam zijn? Dat kan alleen door de context te bestuderen en begrip te ontwikkelen over de aard van de tirannie. Vroeger was dat eenvoudiger, de tiran was een persoon, daar boven op de heuvel. Nu is dat meer diffuus. Er is de politiek, er zijn de corporaties, de financiele sector. En, onze geesten zijn dermate gekoloniseerd dat de meeste mensen bereid zijn zich in huis op te sluiten en zelfs van de honger om te komen, om de ‘gezondheid’ te beschermen.

Daarom is het zo belangrijk dat we deze gesprekken blijven voeren en anderen informeren over de aard van de tirannie waaronder we leven. De machthebbers zouden geen miljarden uitgeven, ze besteden talloze manuren en conferenties aan wat wij denken en over hoe ons te beïnvloeden. Ze zouden dat niet doen wanneer wat jij denkt onbelangrijk is. Het is in feite het meest belangrijke wat er is. Wanneer je je geest weet los te worstelen van de propaganda, dan win je die oorlog. En als genoeg mensen dat doen, dan stopt de tirannie. ¾