^DeAndereKrant

Fritsander Lahr, statisticus en bezorgd burger, begon al in 2020 een Wob-zaak om de coronamodellen van het RIVM, openbaar te krijgen. Het leidde uiteindelijk tot een rechtszaak tussen hem en het ministerie van VWS. Lahr, die later ondersteuning kreeg van de Biomedische Rekenkamer, reageert op Twitter verheugd op de uitspraak: “Bijna 2,5 jaar na indiening van mijn Wob-verzoek, heeft de rechter na twee zittingen en een bezoek aan het RIVM, besloten dat de gebruikte modellen, aannames en data openbaar gemaakt moeten worden.”

Het betreft hier de modellen waarmee RIVM onder meer de impact van de coronamaatregelen bepaalde en de zogenoemde R-waarde berekende. Op basis van deze modellen claimde de overheid bijvoorbeeld dat door de maatregelen van maart 2020, maar liefst 125.000 ziekenhuisopnames zouden zijn voorkomen. Maar dit soort cijfers is nog nooit door een onafhankelijke partij gecontroleerd. Lahr wil via de programmacode van de modellen nader bekijken wat nou precies achter de cijfers schuil gaat, en of de geclaimde successen, onder meer gebruikt in de technische briefings in de Tweede Kamer, wel realistisch zijn.

De kern van het argument van het ministerie van VWS (waar het RIVM onder valt) om de modellen en de bijbehorende data niet vrij te geven, was dat er privacy-gevoelige informatie in de data zit. Maar de rechtbank ziet dat anders: “De rechtbank ziet niet in waarom de minister deze datasets niet geanonimiseerd kan verstrekken door alle tot een persoon te herleiden persoonsgegevens te verwijderen.” De datasets met privacygevoelige informatie kunnen worden geanonimiseerd “door ze in een Excel-bestand te zetten, waarin (handmatig) per kolom de gegevens worden weggehaald die tot een persoon herleidbaar zijn.”

Een tweede argument van het ministerie is de zogenoemde verwevenheid van de data en het programma. De data en de programmacode zouden niet los van elkaar zijn te leveren. Voorzitter Cyril Wentzel van de Biomedische Rekenkamer hierover: “Dit argument van verknoping van persoonsgevoelige informatie met modelcode, houdt geen stand. Dat was voor kenners overigens op voorhand al evident.” Tot slot voerde het ministerie nog aan dat “het schonen van de broncode van (medische) persoonsgegevens een tijdrovend en kostbaar proces is en dat de Wob hem ook niet verplicht om nieuwe documenten te vervaardigen”. Ook dit argument werd afgewezen.

De minister krijgt nu twaalf weken om de informatie openbaar te maken. Het is nog wel afwachten of VWS in hoger beroep gaat. Dat kan binnen zes weken. De uitspraak heeft mogelijk ook gevolgen voor andere rechtszaken rond corona. Wentzel van de Biomedische Rekenkamer: “De overheid schermt met regelmaat informatie af op basis van privacy-argumenten. Dat argument vervalt nu, afhankelijk van de specifieke context. Dit zullen wij, als het stand houdt, inbrengen in andere zaken.” De Biomedische Rekenkamer voert een rechtszaak om inzage te krijgen in de ct-waarden die zijn gebruikt bij de PCR-test. Die tests slaan eerder positief uit bij hogere ct-waarden (veel cycli), maar zo’n uitslag zegt niet veel meer over daadwerkelijke besmetting. De Raad van State doet binnenkort uitspraak in deze zaak.