^DeAndereKrant

Voor de publieke omroep interviewde Tijs van den Brink in de voorbije decennia primetime talloze beleidsmakers en invloedrijken, geregeld op het scherp van de snede. Bij het grootste publiek stond hij te boek als integer mens en journalist. Tijdens de coronacrisis is die perceptie voor sommige Nederlanders veranderd, erkent ook de programmamaker. “Nog dagelijks word ik geconfronteerd met m’n eigen columns en fragmenten van tv-uitzendingen en podcasts uit die tijd”. Zo wordt hem verweten overheidspropaganda ruim baan te hebben gegeven, coronacriticasters te hebben genegeerd en zette hij kwaad bloed met columns als Wat is er mis met een beetje vaccinatiedrang? Voor zijn nieuwste programmareeks Dit is de kwestie besloot hij “iets spannends te doen” en op zelfonderzoek uit te gaan. Kernvraag: “Wat was mijn rol in de coronacrisis?”

“Ja. Er bleef vooral ook op sociale media veel gedoe over die coronamaatregelen. Veel mensen zeiden: ga jij nog terugblikken? Eerst dacht ik: is dat nodig? Case closed, leer ervan en door. Maar de kritiek was aanhoudend en het leek me daarom toch goed het gesprek aan te gaan met de criticasters die het niet eens zijn met wat ik in die tijd gedaan heb. Ik wil ook publiekelijk verantwoording afleggen voor mijn bijdrage.”

“Ik ben nog niet helemaal klaar, maar behoorlijk op weg. Ik denk dat het volgende is gebeurd: ik ben voor mijn programma’s een paar keer naar Amerika geweest en daar in aanraking gekomen met het fenomeen desinformatie. Ik zag daar dat Donald Trump aantoonbaar liegt op tv. Daar moet je iets mee als journalist. Ga je steeds ‘fakenieuws’ erbij zetten? Laat je het gebeuren? Of negeer je de persoon?

Ik kreeg het gevoel dat wij tijdens corona in Nederland ook die kant op gingen. Af en toe werden er dingen beweerd die volgens mij echt niet klopten. Door Willem Engel bijvoorbeeld. Hij zei dat de vaccins gentherapie zijn. Dat is niet zo. Ook presenteerde hij in 2020 al de stelling ‘het virus komt uit een lab’ als een feit, terwijl het debat daarover nog altijd gaande is. Ik wil met iedereen in gesprek, maar ik wil niet live op tv onjuistheden uitzenden. Er kijken soms wel een miljoen mensen. Doordat ik een aantal keer hard ben geconfronteerd met desinformatie, ben ik te terughoudend geworden voor alternatieve geluiden.

Voor Dit is de kwestie heb ik Ronald Meester (hoogleraar Kansberekening – red.) gesproken. Hij heeft steekhoudende kritiek die hij goed onderbouwt. Waarom heb ik die niet serieus geïnterviewd, denk ik nu. Die QR-code zit hem en vele anderen nog steeds hoog, dat geluid hadden we meer moeten laten horen. Het is niet zo dat we helemaal geen tegengeluid hebben laten horen. Ira Helsloot (hoogleraar Besturen van veiligheid – red.), mensen van ‘Wij doen niet meer mee’, ‘Herstel NL’, Willem Engel, Tim Douwsma, Rob Elens en Maurice de Hond hebben in de uitzendingen gezeten. Maar zal ik je een geheim verklappen: de virologen hebben veruit de meeste uitzendtijd gekregen. Ik vind het logisch dat je in zo’n crisis mensen vraagt met expertise over virussen en niet een dansleraar. Toegegeven: het had wel wat evenwichtiger gekund.”

“Dingen die niet kloppen.”

“Het is sowieso een misvatting dat hij veel aan tafel heeft gezeten bij talkshows. De bewindslieden kwamen niet aan tafel bij Op1 na hun persconferentie. Was het maar zo, dan hadden we ze kritisch kunnen ondervragen. Ja, ik heb De Jonge wel gesproken voor mijn programma Adieu God? Maar dat ging niet over corona. Hem een keer echt kritisch interviewen over corona, dat zou ik graag doen. Hij wil alleen vooralsnog niet en inmiddels zijn er anderen verantwoordelijk voor de portefeuille. De Jonge heeft wel sorry gezegd voor ‘Dansen met Janssen’. Bij ministers is het ook lastig om ze te negeren: zij zijn degenen die het beleid bepalen.”

“We hadden te maken met een nieuw virus. De ic’s lagen vol. Er overleden veel mensen. We hebben de beelden gezien uit Italië, China en Engeland. We wisten allemaal niet wat het was, maar wel dat het ernstig was. Dan is het toch logisch dat je uitkomt bij de virologen om het te duiden? Als er weer een virusuitbraak komt, zou ik dat weer zo doen.”

“Het grote verschil met de griep is dat die al heel lang onder ons was. Dit was een nieuw virus. Misschien niet erger dan griep, maar we hadden geen van allen antistoffen. En dus was het gevolg dat de IC’s vol kwamen te liggen. Dat blijft het hoofdverhaal dat nog steeds overeind staat voor mij. Het is bevestigd door veel wetenschappers.”

“Wij hebben Ab Osterhaus onderzocht en zijn tot de conclusie gekomen dat hij geen financiële belangen had bij corona. Hij staat in de top vijf van goede virologen in Europa. Als je die aan je uitzending kunt binden, dan zeg ik: doen. Marion Koopmans heeft altijd heel genuanceerd gesproken in de podcasts die ik met haar heb gedaan. Over de vaccins heeft ze altijd geroepen: we weten niet zeker of ze ook de overdracht van het virus beperken. We hadden ze misschien minder vaak moeten uitnodigen en wat meer evenwicht kunnen brengen in de samenstelling van de gasten. Ik geloof alleen niet in kwade bedoelingen van deze wetenschappers en politici die jullie zo bekritiseren. Koopmans, Van Dissel, Rutte en De Jonge wilden de samenleving zo snel mogelijk open. Daarin hebben ze vast en zeker verkeerde inschattingen gemaakt, maar die maken jij en ik ook. Invloed van Big Pharma? Daarop moeten we nog veel kritischer zijn. Maar deze mensen dienden de burgers. Ik geloof er niets van dat ze ons belatafeld hebben en orders van achter de schermen hebben gekregen.”

“Het is mijn overtuiging dat deze mensen het beste voor hebben met de samenleving. Er zijn vast en zeker uitzonderingen op, maar het basisvertrouwen in de overheid, politici en de wetenschappers heb ik. Ik wil de overheid ook kunnen vertrouwen. Als we dat niet meer doen, dan is de chaos nabij. Ten principale zeggen: why is that fucking bastard lying to me?, zoals in de journalistiek weleens wordt gezegd, zo wil ik niet in het leven staan. Bovendien: er is nu toch bewijs dat het vaccineren heeft gewerkt. De samenleving is weer open.”

“Ik geloof dus wel dat het vaccin een beschermende werking heeft gehad, al ben ik het met jullie eens dat het niet het wondermiddel is geweest dat ze ons hebben beloofd. Dat had beter gecommuniceerd kunnen worden en minder pusherig gebracht. Ze dachten dat het blijvende bescherming zou zijn, maar het was tijdelijk. De antistoffen zakten weg. En uiteindelijk mochten ook jullie naar binnen. Alleen even testen.”

“De oversterfte moet worden onderzocht. Daarover hoor je mij geen uitspraken doen als: het ligt niet aan het vaccin. Ik ben heel benieuwd wat er uit die studies komt. En als blijkt dat het vaccin ermee te maken heeft, zal ik dit uitgebreid bespreken in mijn programma’s. Wat betreft de Pandemiewet, daar ben ik niet zo bang voor.”

“Het klinkt misschien heel flauw, maar ik ben geen onderzoeksjournalist. Ik maak praatprogramma’s”

“Ik wil aanspreekbaar zijn op de Bijbel, maar ik zie de Bijbel en de wetenschap niet als tegengestelde grootheden. Ik zie dat jij een telefoon bij je hebt, die is medeontwikkeld door de wetenschap. Er is nog veel meer ontwikkeld door de wetenschap waarbij wij heel veel baat hebben. Mijn blinde­darm is verwijderd. Met dank aan de medische wetenschap leef ik nog. De manier waarop ik geloof, is dat je niet een-op-een kunt zeggen: er staat toverij, dat is pharmakia, dat betekent de farmaceutische industrie en dus is het vaccin bedrog. De Bijbel is een boek van 2000 jaar geleden om uit op te diepen hoe we goed moeten leven. Heel goed dat het je alert maakt in deze wereld, maar als je de lijn zo rechtstreeks trekt, denk ik: ho ho. Hoe het dan wel werkt? Dat weet ik niet. Hugo de Jonge is een paar keer te stellig geweest, zeker. Maar zeggen dat hij de Satan dient, stellen dat hij een pathologische leugenaar en een misleider is, ik vind dat je dat echt niet kunt doen.”

“Het is lelijk, heel lelijk, dat het zonder goedkeuring van het parlement is gebeurd.”

“Daarover heb ik Pieter-Jaap Aalbersberg, ook een christen, gesproken. Hij zegt dat dit nou eenmaal het protocol is. Als hij er niet had gezeten, dan was het wel een ander geweest. Zo werkt dat op dat niveau.”

“Daarover heb ik het in ‘Dit is de kwestie’ uitgebreid met Marianne Zwagerman (De Telegraaf) gehad. Dat vind ik ook best wel lelijk. Ik heb nooit met ze gesproken, zeg ik met de hand op mijn hart. Het kan best zijn dat er mensen aan tafel hebben gezeten die erin zaten, maar ik heb het niet geweten. Als mensen vanuit hun deskundigheid spreken is dat prima, maar wel heel raar dat zoiets stiekem gebeurt. Als zo’n club vindt dat iemand iets verkeerd heeft gedaan, moeten ze dat in het openbaar kenbaar maken. Ik zal nooit verdedigen dat ze zoiets in het geheim doen.”

“Ik baal er echt nog het meest van dat er een groep is die zich weggezet voelt. Mocht er ooit weer zoiets zijn, dan zou ik heel graag willen dat we iets bedenken waardoor we de maatregelen en het gevoel dat daarbij komt kijken uit elkaar kunnen trekken. Mijn bedoeling is namelijk nooit geweest iemand weg te zetten. Mijn programma is in elk geval een poging om de ontstane kloof weer een beetje te dichten. En ik zal in de toekomst meer openstaan voor alternatieve geluiden.”

Het zelfonderzoek van Tijs van den Brink in ‘Dit is de kwestie’ wordt op woensdag 29 november en 6 december om 22:20 bij de EO op NPO2 uitgezonden. Daarna is het op NPO Start terug te zien.