^DeAndereKrant

Op 15 augustus schoof een coalitie van elf groene lobbyclubs, waaronder het Wereldnatuurfonds (WNF) en Natuurmonumenten, aan bij stikstofbemiddelaar Johan Remkes. De belangenorganisaties pleitten voor het voorgestelde regeringsbeleid: 50 procent inkrimping van de veestapel voor 2030. Coalitielid Hank Bartelink, directeur van De Landschappen, beschuldigde Wopke Hoekstra (CDA) op 18 augustus zelfs van het leggen van “de bijl aan de wortel van de democratie” omdat hij het voor de boeren opnam.

De groene lobby ontwikkelt zich steeds meer tot een verlengstuk van de overheid. Met een jaarlijkse lobbysubsidie van 168 miljoen euro - een veelvoud van het budget van politieke partijen - en bijna 70 miljoen euro van de Postcode Loterij hebben de ‘Groene 11’ daarvoor de mogelijkheden. Met het geld vormen zij lobbynetwerken of coalities die in hoge mate het beleid vormgeven waarvan de organisaties uiteindelijk zelf financieel van profiteren. Het uitvoeren van het stikstofakkoord zoals dat er nu ligt, zou voor de Groene 11 tot een cashflow van 30 miljard euro leiden. Ook is er sprake van het opkopen van 150 duizend hectare grond voor organisaties zoals Natuurmonumenten.

De ‘Groene 11’ maken zich allen sterk voor de 2030 Agenda van de Verenigde Naties (VN), in de vorm van de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Daarop is de Green Deal van klimaatcommissaris Frans Timmermans gebaseerd, om fossiel energiegebruik en CO2-emissie voor 2030 in te krimpen met 55 procent. Een nieuwe Europese richtlijn die in december dit jaar wordt ingevoerd in Nederland - de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) - verplicht bedrijven met meer dan 250 werknemers om in hun bestedingen de ‘klimaatrisico’sʼ te rapporteren. Wie CO2-reductie niet als bedrijfsprioriteit rapporteert, krijgt geen financiering meer.

CO2-richtlijnen kunnen een voorwaarde worden voor bedrijven om wel of geen financiering van banken te krijgen: de zogenaamde ESG-criteria: Environmental Social Goals. Barbara Baarsma van de Rabo Carbon Bank, stelde bij BNR voor om ook burgers die kant op te bewegen. Zij opperde een CO2-budget van activiteiten, zoals reizen en consumptie, waarbij je voor carbon credits bijbetaalt. De boeren voelen nu al dat uit naam van het milieu de duimschroeven bij de Rabobank worden aangedraaid. Niet groen genoeg: geen geld.

De Overijsselse veehouder Pieter Koonstra ondervindt dat al. Hij mocht zijn bedrijf niet uitbreiden van 85 naar de voorgenomen honderd koeien. Dus miste Koonstra de inkomsten om de aflossing te betalen voor een nieuw gebouwde stal. Hij stapte gedwongen over van de Rabobank naar de Triodos Bank, omdat hij anders geen lening meer kon krijgen. Dat gebeurde na een advies-avond van de stichting MVO Nederland. Triodos verplichtte Koonstra om biologisch boer te worden. “Ik was al naar eigen inzicht duurzaam bezig, met extra ruimte in de stal voor de koeien, zonnepanelen op het dak, houtsnippers op de vloer. Nu ik biologisch ben, krijg ik krachtvoer uit de Oekraïne aangeleverd.”

De opgelegde eisen vanuit banken en overheid, onder druk van de groene lobby, zeggen weinig over lokale natuur- en milieuwinst. Zijn collega Klaas de Lange van Weerribben Zuivel in het Overijsselse gehucht Nederland, beaamt dat. De Lange boert nu in gebied dat als 95 procent-reductiegebied is aangewezen door de overheid vanwege stikstof. Terwijl hij tegelijk aan weidevogelbeheer doet. Niettemin kon hij bij zijn lokale Rabobank toch extra financiering aanvragen. “Zolang je de kont niet tegen de krib gooit, en een plan overlegt hoe je komende tien jaar natuur- en milieudoelen invult.”

Toch sturen de groene clubs aan op krimpen. Ook schijnbare geestverwanten van boerenorganisaties, blijken bij nader onderzoek deel uit te maken van diezelfde lobby. Zo stond deze maand tegelijk ‘de Boerenraad’ op om zich als ‘redelijk midden’ te presenteren. Een club met oud ZTLO-voorzitter Hans Huijbers als voorman, tevens vroegere commissaris bij vleesgigant VION. De lobby staat onder aanvoering van oud LNV-Minister Cees Veerman, de oud-voorzitter van Natuurmonumenten. Zij stuurden hun kabinetsadvies Boer zoekt toekomst op 18 augustus naar LNV-Minister Henk Staghouwer. Daarin presenteren zij zich als de gulden middenweg, die met de boeren sympathiseert en hen perspectief biedt. Zij bepleiten “vergaande certificering van agrarische bedrijven”, op basis van “kritische prestatie indicatoren”. Daarmee kan de boer “sturen naar een zo duurzaam mogelijk bedrijfsmodel en naar emissieniveaus die tegemoetkomen aan de doelen die gelden voor het gebied waar hij is gevestigd.” Wie verder kijkt, ziet dat die ‘Boerenraad’ een campagne-initiatief is van de Transitiecoalitie Voedsel, verweven met zowel het LNV-ministerie als de Rabobank.

Dat lobbynetwerk bepleit een radicale invoering – lees: versnellen - van de Green Deal en haar 55 procent krimpagenda voor 2030. De ‘kritische prestatie-indicatoren’ zijn in feite de SDG-doelen vertaald naar de regio. De Transitiecoalitie Voedsel keert zich tegen de veehouderij, is voor CO2-belasting en wil een overstap naar plantaardig eiwit. Net als de in Wageningen gevestigde Food Hub van het World Economic Forum.

De coalitie blijkt gefinancierd door ‘Stichting Doen’ van de Postcode Loterij en de Triodos Foundation. Haar oprichter is Wilem Lageweg, samen met de veelvuldig door de overheid ingehuurde klimaatconsultant Jan Paul van Soest. Lageweg was 12 jaar lang directeur van de door het Ministerie van Economische Zaken in 2004 opgerichte stichting MVO Nederland. Daarvoor was hij 24 jaar directeur communicatie bij de Rabobank. MVO Nederland lobbyt nu met 2,5 miljoen euro subsidie van diverse ministeries bij de overheid, om CO2-beperkingen op te leggen aan het bedrijfsleven. Na zijn pensioen in 2016 zette Lageweg die lobby voort via de Transitiecoalitie Voedsel, die door Rabobank wordt gesteund.

Die coalitie was gast op de nieuwjaarsborrel van Carola Schouten en gaf betaald advies aan het Ministerie van LNV. Zo bepleiten ze bij dat ministerie voor 2025 een ‘Staatscommissie Juiste Prijzen Voedsel’, oftewel een CO2-belasting op producten van de veehouderij. Het nieuwe initiatief Eiwitboeren moet daarnaast de eerste stap zijn naar plantaardig in plaats van dierlijk eiwit. In de Raad van Toezicht zit naast oud Rabobank-CEO Herman Wijffels, ook Barbara Baarsma van de Rabo Carbon Bank. Lageweg stelt dat hij onafhankelijk is en dat hij zijn werk onbezoldigd doet. “Ik heb de afgelopen vijf jaar nooit enige vergoeding gevraagd of ontvangen.”

Het financieren van bedrijfsgroei is door de stikstofimpasse bijna niet aan de orde. Weerribben Zuivel lijkt een uitzondering op de regel. De Lange ziet hier geen heil in vastgestelde krimpdoelen. “Dan haal je de kracht uit de boer weg”, stelt hij. “We zitten met een overheid die niet doet wat ze zegt dat ze doen. Ik had hier gisteren een delegatie van het LNV-ministerie op bezoek met directeur-generaal Johan Osinga. Ze durfden zich kwetsbaar op te stellen en stelden dat ze het zonder ons boeren niet kunnen. Die houding zou ik graag terugzien in het publiek debat. Nu loopt men al een jaar te bakkeleien over stikstof zonder dat er iets gebeurt.”