^DeAndereKrant

De opmars van artificiële, ofwel kunstmatige intelligentie in 2023 is voor velen even verbazingwekkend als verontrustend. De eerste door ChatGPT gegenereerde motie is al door de Tweede Kamer gejaagd, namelijk het voorstel van Hind Dekker-Abdulaziz en Paul van Meenen van D66 (februari 2023), docenten buigen zich over de vraag hoe het gebruik van chatbots onder leerlingen beteugeld kan worden, journalistieke organisaties haasten zich om gedragscodes op te stellen voor het gebruik van AI. Het zijn slechts enkele voorbeelden. De horrorfilm M3gan sluit naadloos aan bij deze actualiteit. De film speelt in op het niet langer ondenkbare idee dat door AI aangedreven androïden, oftewel kunstmatig gemaakte, op een mens gelijkende entiteiten, té ‘zelfbewust’ worden.

M3gan, dat staat voor Model 3 Generative Android, is eerder een moderne versie van het monster van Frankenstein, dan een robot zoals Robocop of de Terminator, maar dan met een ondeugende, vermakelijke twist. Dit is een regelrechte sciencefiction-thriller, vakkundig geschreven door horror-experts Akela Cooper en James Wan. Cooper kreeg naamsbekendheid dankzij griezelfilms als Malignant en het angstaanjagende epos The Nun 2, terwijl Wan het brein is achter iconische popcorn-blockbusters als Saw, Insidious en The Conjuring. De veelbelovende Nieuw-Zeelandse Gerard Johnstone is de filmregisseur. Kortom, een gouden trio.

Cineast Johnstone heeft M3gan van een siliconengezicht voorzien, wat haar in staat stelt een reeks gezichtsuitdrukkingen en verbale intonaties aan te nemen die zowel subtiel als angstaanjagend zijn. Deze effecten worden versterkt door het engelachtige stemgeluid dat social media-fenomeen Jenna Davis aan M3gan heeft gegeven. In de film is M3gan het geesteskind van de talentvolle robotica-ingenieur Gemma, gespeeld door actrice Allison Williams, bekend van de horrorfilm Get Out en HBO’s Girls. Gemma ziet in M3gan de ideale oppas voor haar getraumatiseerde nichtje, Cady (gespeeld door Violet McGraw). Cady heeft een zwaar trauma opgelopen na het tragische verlies van haar ouders. Gemma wil M3gan uitsluitend voor Cady behouden. Dit bezorgt haar chef, David (Ronny Chieng), die grote kansen ziet in de grootschalige exploitatie van de AI-pop, grijze haren.

Ondertussen speelt de piepjonge McGraw een kind vol verdriet tegenover Williams, die gedurende het grootste deel van de film onverschillig oogt en schittert door afwezigheid. Gelukkig voor Cady, blijkt M3gan verrassend veel therapeutische kwaliteiten te bezitten: ze spreekt, lacht, voert samen met Cady tiktokdansjes uit, zingt liedjes voor haar en helpt haar het verlies van haar ouders te verwerken. Voordat we het door hebben is Cady intens verknocht geraakt aan haar AI-pop: “Wherever I go, she goes”, luidt haar credo. Omdat Gemma in beslag wordt genomen door haar werk, neemt M3gan op een gegeven ogenblik zelfs de opvoedende taak van Gemma over, en toont de kunstmatige intelligentie haar – ogenschijnlijk – ideale gezicht.

Iedereen die bekend is met horrorfilms waarin een pop de hoofdrol speelt, weet dat zo’n situatie niet lang goed kan blijven gaan. De experimentele robot blijkt namelijk nog niet in een realistische setting met mensen te zijn getest. Het is een prototype. Naarmate de tijd verstrijkt, wordt duidelijk dat M3gan haar taak om Cady te beschermen steeds serieuzer begint te nemen. De leercurve van het AI-apparaat is indrukwekkend. Al snel beseft M3gan dat de aanval de beste verdediging is. Of het nou de pestkop is uit haar klas, of de bloeddorstige herdershond van de buurvrouw: iedereen die kleine Cady of haar ook maar een strobreed in de weg legt, wordt op innovatieve wijze uit de weg geruimd. De snel toenemende grootheidswaanzin van M3gan is dan ook het meest intrigerende aan de film. Zodra Gemma M3gan wil uitschakelen omdat ze gevaarlijk afwijkend gedrag begint te vertonen, keert de techno-nanny zich als een nieuwerwets monster van Frankenstein tegen haar eigen verwekker.

Hoewel M3gan knap inspeelt op de huidige tijd, is de productie als horrorfilm niet volledig geslaagd. Als deze science­fictionthriller ergens tekortschiet, dan is het wel in de uitdieping van het karakter van het robot-speeltje. Dit komt mede doordat de menselijke personages in M3gan nergens echt diepgang krijgen. Gemma’s onverschillige ouderschap blijft hangen in een soort vacuüm, dat Johnstone op een ongelukkige wijze probeert op te vullen met vage theorieën over AI, waar voor een leek geen touw aan vast te knopen is. De rol van Cady scheert ook al over de oppervlakte en wordt zelden werkelijk aangrijpend of meeslepend. Tot overmaat van ramp vervallen ook de nevenpersonages tot clichés, waardoor zij eerder als achtergronddecor dienen voor de duivelse sluwheid van M3gan, dan als basis voor een gedurfd en meeslepend menselijk verhaal.

Toch weet M3gan een nieuwe draai te geven aan het killer doll-genre. Ze heeft misschien nog niet dezelfde impact als iconische poppen zoals Chucky of Annabelle, maar M3gans moderne tiktok-stijl waarmee ze dood en verderf zaait is zeker origineel te noemen. Voor degenen die geïnteresseerd zijn in de vermenging van technologie, ethiek en horror, biedt M3gan een interessante spiegel voor onze huidige samenleving die worstelt met de ethische en praktische vraagstukken rond de bliksemsnelle ontwikkeling van AI. De film biedt een reflectie op de existentiële bedreigingen die kunnen ontstaan wanneer we ons te sterk afhankelijk maken van machines, zelfs als deze machines zijn ontworpen met de beste bedoelingen. In het tijdperk waar AI niet alleen onze banen dreigt over te nemen, maar ook onze familie en vrienden naadloos kan imiteren en misleiden, roept M3gan ons op na te denken over hoe we de grens tussen mens en machine moeten bewaken.

2023 tekent zich af als het sleuteljaar voor de doorbraak van artificiële intelligentie (AI). Wereldwijd nemen de zorgen toe, vooral over de impact op de arbeidsmarkt. Een illustratief voorbeeld is MetaGPT, recentelijk gelanceerd op Github. Deze AI kan een volledig softwarebedrijf simuleren, wat impliceert dat veel banen snel overbodig kunnen worden. Tegelijkertijd toont de misbruikzijde van AI zich. In Amerika hebben oplichters de AI-tool ElevenLabs benut om met het zogeheten voice cloning stemmen van familieleden te kopiëren. Dit heeft voornamelijk senioren emotioneel gemanipuleerd, met alle tragische gevolgen van dien.

Ook is er de opkomst van Worldcoin, opgericht door Alex Blania en Sam Altman (CEO van OpenAI). Zij hebben de ambitie “miljarden mensen in het AI-tijdperk” aan elkaar te verbinden. Door gebruik te maken van hun opvallende ‘Orbs’ in steden wereldwijd, willen ze unieke digitale identiteiten creëren voor elke voorbijganger. Het ultieme doel? Een door AI ondersteund universeel basis­inkomen. Critici waarschuwen dat dit kan leiden tot een ultieme controlemaatschappij.

Het debat rond AI blijft verhit. Waar Elon Musk pleit voor een onmiddellijke (tijdelijke) stopzetting van alle AI-systemen voordat er een onomkeerbaar punt wordt bereikt, benadrukken andere futurologen juist dat AI alleen kan handelen op basis van de informatie waarmee het is geprogrammeerd en niet out of the box kan extrapoleren op basis van zijn eigen data.