^DeAndereKrant

Je zou ook kunnen zeggen: er zijn 100.000 doden terwijl Covid-19 het Verenigd Koninkrijk teistert, terwijl maar 0,1 procent van de sterfgevallen aan Covid is toe te schrijven. Het is dus desinformatie op basis van ‘misleidende inhoud’, ‘valse associatie’ of ‘valse context’ door selectief gebruik van statistiek.”

Het verhaal uit The Guardian is een geheel eigen leven gaan leiden, laat Jones zien met screenshots die allemaal suggereren dat er 6500 doden zijn gevallen bij de bouw van de stadions. The Guardian zelf ontkracht de suggestieve kop in alinea zeven van het artikel door heel kort te noemen dat er 37 doden rechtstreeks te linken zijn aan de bouw van de voetbaltempels. “Dit is een geweldige les over hoe ‘misleidende informatie’ heel snel ‘valse informatie’ wordt. Het heeft gezorgd voor veel verontwaardiging die goed beschouwd terug te voeren is tot één sensationele krantenkop.” Jones verwijt The Guardian sensatiezucht. “Ik vraag me af of The Guardian hiermee weg zou komen als het zich dichter bij ‘huis’ afspeelde.” De academicus betreurt het dat de Arabieren door de berichtgeving weer in het hoekje van ‘barbaars volk’ worden gedrukt. “Mijn bevindingen betekenen niet dat er geen reële mensenrechtenkwesties zijn in Qatar, het betekent alleen dat we er niet over hoeven te liegen.”

De Qatar’s Government Communications Office (GCO) geeft wel toe dat er doden zijn gevallen onder de gastarbeiders, maar stelt ook dat het aantal van 6500 “heel ver van de realiteit af staat”. Sjeik Hamad bin Thamer bin Mohammed Al Thani, voorzitter van de raad van bestuur van Al Jazeera, zegt in een interview met Le Figaro: “Qatar kent meer dan 1,4 miljoen gastarbeiders uit deze landen. Slechts 20 procent van hen werkt als arbeider in de bouwsector. Die zijn goed voor minder dan 10 procent van alle sterfgevallen tussen 2014 en 2019.”

Volgens dr. Nawaf Altamimi, professor journalistiek van het Doha Instituut in Qatar, is er sprake van bewuste demonisering van Qatar. “The Guardian citeerde geen officiële medische dossiers waarin de omstandigheden van de sterfgevallen werden uitgelegd en of de overledene al dan niet aan WK-gerelateerde projecten werkte. De krant citeerde wel een expert arbeidsrecht (Nick McGeehan van FairSquare Projects) die met een niet-bewezen claim komt dat het ‘waarschijnlijk’ is dat veel arbeiders stierven bij deze WK-infrastructuurprojecten.” Altamimi vindt dit “misleidende” berichtgeving.

Nog een Britse professor, Simon Chadwick, deskundig op het gebied van sport en geopolitiek, betwist The Guardian. “Als een partij een hoge morele toon aanslaat, moet de informatie juist zijn. Ik vind het nogal frustrerend dat sommigen een punt proberen te maken door de situatie te overdrijven.” De academicus, zelf ex-profvoetballer, wijst op de hypocrisie achter de beschuldigingen. “Hier in Engeland hebben we onze eigen arbeidsmarktproblemen: volgens een schatting zouden er potentieel zo’n 130.000 moderne slaven zijn. Tegelijkertijd gebruikt de Britse regering sport (met name het voetbal van de Premier League) om het VK te promoten en zo ‘zachte macht’ over de hele wereld te verspreiden.”

FIFA-voorzitter Gianni Infantino kreeg de hele wereld over zich heen door bij de Raad van Europa in Straatsburg te stellen dat er “in werkelijkheid drie mensen zijn overleden. Dat zijn er drie te veel.” Hij heeft zelf geen rare omstandigheden in Qatar geconstateerd. “Met werk geven we mensen waardigheid. De arbeidsomstandigheden in Qatar zijn hetzelfde als in Europa.”

Een andere, ogenschijnlijk meer onafhankelijke bron is de Internationale Arbeidersorganisatie (ILO). Die becijfert in het rapport ‘One is too many: The collection and analysis of data on occupational injuries in Qatar’ het aantal gestorven bouwvakkers in Qatar in 2020 op 50 (tegenover 19 in Nederland). “Het is een beetje appels met peren vergelijken, want in Qatar werkt 40 procent in de bouw”, aldus ILO-directeur Max Tunón. Hij benadrukt dat het verhaal uit The Guardian een eigen leven is gaan leiden. “Veel mensen denken dat er 6500 doden zijn gevallen bij werkzaamheden voor het WK. Dat is niet zo. Ze zijn overleden door allerlei oorzaken, ook niet-werk-gerelateerd.”

Om te begrijpen waarom het WK in Qatar, het op één na grootste (sport)evenement ter wereld na de Olympische Spelen, zo omstreden is moeten we terug naar 2 december 2010. Op die dag kregen Rusland én de puissant rijke golfstaat Qatar de WK’s van respectievelijk 2018 en 2022 toegewezen door de FIFA. De kritiek is toen begonnen en nooit meer verstomd.

Vanuit sportief oogpunt bekeken is het inderdaad onlogisch dat Qatar het WK mag organiseren. Het emiraat staat niet bekend als voetballand. Op eigen kracht was het nationale elftal van het 3 miljoen inwoners tellende land nooit gelukt om deelname af te dwingen. Ook bizar: de hele internationale voetbalkalender moest op de schop om het toernooi mogelijk te maken. Het WK werd verplaatst van de zomer naar de winter. In juni/juli is het er te heet om te voetballen. Ook in november/december is het vaak ruim dertig graden, maar daar heeft de woestijnstaat een oplossing voor gevonden: acht nieuwe hypermoderne airconditioned ‘klimaatneutrale’ stadions.

Dat het land het WK mag organiseren, is volgens Westerse bronnen dan ook het gevolg van omkoping. De Amerikaanse justitie heeft in 2020 gesteld dat vier FIFA-officials oliegeld hebben aangenomen in ruil voor hun stem op Qatar. Ook de deze maand uitgekomen Netflix-documentaire FIFA Uncovered hint in die richting. Het Supreme Committee (SP, oftewel het organisatiecomité van het WK in Qatar – red.) ontkent deze beschuldiging. “Claims van omkoping zijn ongefundeerd en we verzetten ons daar dan ook fel tegen.” Van een grootschalig, officieel onderzoek is het nooit gekomen.

Het alles overstijgende kritiekpunt vanuit westerse hoek, is dat er vele doden zijn gevallen onder goedkope gastarbeiders uit India, Pakistan, Nepal, Bangladesh en Sri Lanka die Qatar heeft ingezet om de infrastructuur – hotels, wegen, stadions - voor het WK te realiseren. Volgens de Britse krant The Guardian gaat het sinds 2010 om zeker 6500 gastarbeiders die zijn overleden. Die cijfers worden door diverse bronnen echter sterk weersproken. Dr. Marc Owen Jones, een Britse professor die onderzoek doet naar disinformatie, propaganda en digitalisering in de Arabische social media, noemt deze informatie zelfs “het meest prominente en vaakst terugkerende stuk desinformatie” dat hij kent.

De Qatari zelf komen in de westerse media slechts heel summier aan bod. Wie naar hun versie van het verhaal luistert, komt erachter dat het verhaal meer kanten heeft dan het dominante narratief vanuit het Westen ons laat geloven. De minister van Buitenlandse Zaken en vice-president van Qatar, sjeik Mohammed bin Abdulrahman Al Thani, geeft bijvoorbeeld toe dat er fouten zijn gemaakt in de behandeling van de gastarbeiders. Hij stelt dat Qatar naar de kritiek luistert en grote hervormingen heeft doorgevoerd, waardoor de golfnatie nu volgens hem “vooroploopt in de regio als het om arbeidsrechten gaat”.

Het WK heeft volgens hem een positieve werking. Boycotten – waartoe velen in het Westen oproepen - werkt alleen maar averechts, stelt hij in een interview met de Duitse krant Frankfurtre Allgemeine. Het is bovendien buitengewoon hypocriet, vindt de sjeik. “Het Westen hanteert constant een dubbele standaard. Aan de ene kant wordt de Duitse bevolking verkeerd geïnformeerd door de regering over de situatie in Qatar, aan de andere kant heeft diezelfde regering er geen enkel probleem mee om energiepartnerschappen of investeringen te doen samen met ons.”Qatar Investment Authority, een investeringsfonds van de overheid van Qatar, schoot onlangs nog het noodlijdende Duitse energiebedrijf RWE te hulp met een miljardeninvestering.

De Nederlandse regering is al net zo hypocriet. Premier Mark Rutte en koning Willem-Alexander reizen in de groepsfase niet af naar het Midden-Oosten (mocht Nederland verder komen, dan herzien ze mogelijk hun ‘statement’). De lager in de hiërarchie staande minister van Sport Conny Helder gaat wel. Over de uitgebreide economische relaties die wij al jaren hebben met Qatar (zie pagina 4 van deze krant) wordt niet gesproken.

De Britse journalist Roshan Muhammed Salih van 5Pillars, een nieuwsmedium voor moslims in het Verenigd Koninkrijk, fileert de dubbele moraal: “Als het zo uitkomt in het Westen, dan wordt politiek met sport vermengd. Maar het kan niet altijd zo gaan als het Westen wil. Als je te gast bent bij een vreemde, dan pas je je aan naar de normen en waarden die daar heersen. Heb je ooit gehoord van een moslim-sporter die heeft gezegd: ik kom alleen in het Westen spelen, als ze stoppen met het binnenvallen van andere naties? Of wat doet deze natie aan de porno- en alcoholverslaving van de mensen? Landen hebben verschillende culturen. Als de cultuur je niet aanstaat, blijf dan weg.”

De verwachting is dat veel landen via statements op het shirt of misschien in een uiting na een doelpunt een ‘moreel statement’ gaan maken richting Qatar. Team USA gaat bijvoorbeeld trainen in een shirt met een regenboog in het logo en ook het mediacentrum is zo vormgegeven. Salih is er niet van onder de indruk. Volgens hem is de enige oplossing om een normaal WK mogelijk te maken politiek en sport strikt te scheiden. “Als Palestijnse vlaggen niet mogen, dan ook geen LGBTQ-aanvoerdersbanden of pro-Oekraïne propaganda. Als alleen westerse propaganda wordt toegestaan, creëer je een oneerlijke situatie.”

Sjeik Al Thani roept op gewoon te gaan voetballen en in gesprek te gaan, maar wel op voorwaarde dat het Westen de hypocriete bril afzet. “De realiteit is dat de wereld uitkijkt naar een voetbalfeest. Van de 97 procent verkochte tickets, zijn de meeste gekocht door supporters uit de ­Europese landen.”