^DeAndereKrant

We laten verschillende experts aan het woord die uitleggen waarom er geen stikstofcrisis hoeft te zijn. Op pagina 3 van deze krant legt chemicus en stikstofexpert Jaap Hanekamp uit waar de normen vandaan komen en dat de gestelde doelen hoe dan ook onhaalbaar zijn. “We hebben in Nederland besloten dat natuur hetzelfde is als stikstof. Dat is onzinnig. Ecosystemen worden op tal van manieren beïnvloed. Stikstof is er daar slechts één van”, stelt Hanekamp. Han Lindeboom, een door de D66 aan de kant geschoven emeritus hoogleraar ecologie en waterbeheer, geeft in een interview op pagina 12 en 13 aan dat er wel degelijk simpele oplossingen zijn, als er al sprake zou zijn van een stikstofprobleem. Ook Arjan Bonthuis, melkveehouder en voormalig voorzitter van LTO Twente, vertelt op pagina 22 over de relatief simpele oplossingen waarmee de stikstof-uitstoot tot 80 procent verminderd kan worden.

Ondanks al deze inhoudelijke kritiek op de voorgenomen besluiten, blijft de politiek op ramkoers liggen. Het kabinet is vooralsnog niet van zins de doelstellingen aan te passen aan de realiteit. Stikstofreductie lijkt slechts een voorwendsel om een andere agenda te realiseren. In editie 32 hebben we toegelicht hoe de overheid insectentenkweek promoot als nieuw verdienmodel voor boeren en als alternatief voor de huidige voedselvoorziening. Op pagina 14 legt Elze van Hamelen uit hoe Nederland ‘gidsland’ wil worden in ‘cellulaire landbouw’: vlees- en melkproducten die niet van de boerderij komen, maar in laboratoria worden gekweekt. Het ontstaan van ‘voedselfabrieken’ belichtten we al in editie 30 van 8 augustus, in deze krant hebben we het over verticale landbouw. Op pagina 23 stellen we vragen over de wenselijkheid van deze manier van voedselvoorziening en hoe gezond het voedsel is dat het oplevert. Dat de vrijgekomen landbouwgronden gebruikt moeten gaan worden voor de bouw van huizen, is door ‘stikstofminister’ Christianne van der Wal en premier Mark Rutte bevestigd. Het lijkt de ware motivatie om dit beleid door te zetten.

Voedsel wordt sowieso steeds meer ingezet als machtsmiddel via de One Health-benadering, zo kunt u lezen op pagina 15. Rypke Zeilmaker analyseert op pagina 21 de geldstromen achter de ‘groene lobby’, waar het internationale bankwezen en de overheid via belangenorganisaties een stevige vinger in de pap hebben.

Naast al deze grote ontwikkelingen zijn er natuurlijk ook de boeren zelf. We hebben heel veel boeren gesproken en horen van allemaal dat ze openstaan voor verandering. Dat er ook in de landbouwsector zaken moeten veranderen én dat er nog meer ruimte voor natuur en dierenwelzijn moet komen onderschrijven de boeren die wij spreken. Op pagina 10 staat het inspirerende verhaal van Arnold van Woerkom. Deze 75-jarige akkerbouwer is overgestapt op ecologische teelt volgens het concept Bodemisch Food: gezond voedsel van een gezonde bodem. Gepassioneerd vertelt veehouder Jan Dirk van de Voort op pagina 18 over het belang van pensgericht voederen, hoe zij al het niet-natuurlijke uit hun systeem hebben gehaald en met minder koeien nu in een sprookje leven.

Als we in Nederland echt gezond en duurzaam geteeld voedsel willen eten, dan zullen we dat samen met de huidige boeren moeten organiseren. We hopen dat zowel burgers als boeren de goede intenties van elkaar zien. De boerensector is de afgelopen jaren door de overheid én de financieringsmodellen in een systeem van schaalvergroting gedwongen. Net zoals een individuele bankier niet verantwoordelijk gesteld kan worden voor de misstanden in het financieel systeem, kunnen we de individuele boer niet verantwoordelijk stellen voor de misstanden in de agrarische sector.