^DeAndereKrant

De NPO heeft voor de derde maal een boete opgelegd aan ON en voor het eerst officieel de staatssecretaris gevraagd de uitzendvergunning van ON in te trekken. Er zijn twee redenen die de NPO hiervoor aanvoert. Ten eerste zou de omroep niet voldoen aan de “hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen” – de Journalistieke Code – die gelden binnen het omroepbestel. Ten tweede zou ON “onvoldoende bereid zijn tot samenwerking binnen het publieke bestel”.

Voor wat betreft het schenden van de Journalistieke Code door ON, verwijst de NPO naar het rapport van de Ombudsman van de publieke omroep, Margo Smit, van 30 november 2022. Hierin staat dat uitzendingen “betrouwbaar, nauwkeurig en zorgvuldig” horen te zijn, alsmede “onafhankelijk, onpartijdig, onbevooroordeeld, evenwichtig en pluriform”. Volgens de Ombudsman zou ON in haar uitzendingen niet aan deze eisen hebben voldaan, en “passief en actief hebben bijgedragen aan het verspreiden van aantoonbaar onjuiste informatie”. De Andere Krant heeft eerder al onderzocht waaruit die “aantoonbaar onjuiste informatie” zou bestaan. De onderbouwing bleek onthutsend zwak. (Zie kader.)

De Ombudsman verwijt ON verder een gebrek aan ‘evenwichtigheid’, maar meet daarbij met twee maten. Twitter-account @Diversiteitswatch heeft laten zien dat het overgrote deel van de politieke gasten van NPO-programma’s als Buitenhof en Op1 afkomstig zijn van VVD, D66, CDA, PvdA en Groenlinks. Partijen als PVV en FVD werden dit seizoen, bijvoorbeeld voorafgaand aan de Provinciale Statenverkiezingen, nul keer uitgenodigd.

ON is juist om die reden opgericht – om het alternatieve geluid op tv meer aan bod te laten komen. Daarmee draagt ON bij aan de diversiteit en pluriformiteit waaraan het publieke bestel volgens de Mediawet dient te voldoen. Die eis is er niet voor niks. Zoals rechtsgeleerde Paul Cliteur stelt in de uitzending van ON van 25 april: “We betalen allemaal mee aan de bijna 1 miljard euro per jaar aan subsidies voor de publieke omroep, ook de vele mensen die zich ‘ongehoord’ voelen door de gevestigde omroepen”.

Het bestuur van de NPO zelf is ook verre van “evenwichtig”. De bestuurders zijn zonder uitzondering gelieerd aan de gevestigde politieke partijen VVD, CDA, D66 en PvdA. De twee huidige bestuursleden, Frederieke Leeflang en Paul Doop, hebben banden met respectievelijk VVD en CDA. Leeflang volgde in 2019 de Landelijke Topkadertraining van de VVD. Doop gaf in het verleden leiding aan een commissie belast met het schrijven van het verkiezingsprogramma van het CDA. Hij was fel tegenstander van samenwerking tussen CDA en PVV. Leeflang is de opvolgster van D66-politica Shula Rijxman. Voorzitter van de Raad van Bestuur van de NPO is VVD’er (ex-D66) Tjibbe Joustra.

Waar de NPO echter nog meer op hamert dan op de journalistieke kwaliteit, is dat ON volgens haar te weinig bereid is tot “samenwerking”. ON “geeft nog steeds onvoldoende uitvoering aan de bereidheid tot samenwerking binnen het publieke omroepbestel”, staat in het persbericht. Volgens NPO is samenwerking binnen het omroepbestel essentieel om te komen tot een "evenwichtig, pluriform, gevarieerd en kwalitatief hoogstaand aanbod dat op evenwichtige wijze een beeld van de samenleving geeft”. Maar, zoals oud-hoofdredacteur van de NOS, Bauke Geersing, heeft opgemerkt, zijn het juist de andere omroepen die niet met ON willen samenwerken, waardoor ze “de samenwerkingsverplichting van artikel 2.154 van de Mediawet overtreden”.

Het vermoeden rijst dat de NPO zich met zijn klachten over gebrekkige bereidheid tot samenwerking, op zijn minst deels laat leiden door persoonlijke rancune. Tussen de regels van de sanctiebeschikking en de persberichten door, valt op te maken dat de NPO laaiend is over de reacties die ON tot nu heeft gegeven op de eerder opgelegde boetes.

ON verdedigde zich daarbij fel. De omroep viel begin februari de onafhankelijkheid van de Ombudsman, Margo Smit, rechtstreeks aan, in een hard artikel, waarin ON onder meer betoogt dat Smit op sociale media van ‘linkse’ standpunten blijk geeft. Zij deelt actief berichten die Oekraïne, het klimaatbeleid en de gender-agenda van de woke-beweging steunen, meldt ON. Ook zou ze volgens ON haar functie te danken hebben aan de voormalige VVD-mediawoordvoerder Ton Elias, een ex-collega uit haar tijd bij RTL.

Deze aantijgingen zijn de NPO niet in de koude kleren gaan zitten. “ON betwist steeds opnieuw de positie van de Ombuds­man en blijft de oordelen van de Ombudsman inhoudelijk bestrijden en blijft het belang van de oordelen ontkennen”, klaagt de NPO in de sanctiebeschikking. Daarbij verwijst NPO expliciet naar het ON-artikel over Margo Smit. De NPO concludeert bozig dat, gelet op de uitlatingen van ON, het “niet aannemelijk is dat ON de aanbevelingen van de Ombudsman ter harte zal nemen en haar houding en werkwijze zal wijzigen”.

De NPO is ook boos over de aanval die ON in februari deed op haar voorzitter Leeflang. “ON stelt dat zij bereid is tot samenwerking, maar blijft overgaan tot persoonlijke aanvallen en biedt geen enkele opening ten aanzien van haar standpunten”, schrijft de NPO in de sanctiebeschikking. Daarbij verwijst NPO naar een “bericht” van 12 februari 2023 op de website van ON waarin wordt beweerd dat NPO-voorzitter Frederieke Leeflang “een aanhanger van het woke-denken” is. Wat de NPO er niet bij vertelt is dat dit “bericht” uitgerekend geschreven is door Bauke Geersing, oud-directeur van de NOS. In het artikel veegt Geersing de vloer aan met de manier waarop NPO ON tegemoet treedt en met de eenzijdigheid van het omroepbestel.

De irritatie van de NPO blijkt ook uit het verwijt aan ON dat zij “onvoldoende zelfreflectie toont in zijn publieke uitingen” en dat zij “andere partijen uit het bestel afvalt met termen zoals censuur”. Dit beoordeelt de NPO als “een schending en verwaarlozing van de kern van de publieke media-opdracht die aan het samenwerkingsverband van landelijke publieke media-instellingen ten grondslag ligt”. Lees: ON wil niet doen wat wij zeggen en ze willen niet bij ons gezellige links-liberale clubje horen. Dan mogen ze lekker niet meer meespelen!

Geersing wijst er op dat de NPO ON nergens beschuldigt van overtreding van de Mediawet. In plaats daarvan kiest de NPO ervoor “een discretionaire bevoegdheid te gebruiken om zo ON te kunnen straffen voor haar kritische gedrag en afwijkende standpunten”. NPO neemt hier niet zijn verantwoordelijkheid, maar plaatst een regelrechte aanval op de persvrijheid en ondermijnt daarmee de democratische rechtsstaat.

Volgens de Ombudsman zou ON in een uitzending te veel nadruk hebben gelegd op gezondheidsschade door de mRNA-injecties van Pfizer en Moderna. Je kunt met evenveel recht stellen dat de andere omroepen hier te weinig nadruk op hebben gelegd.